Η δυσορθογραφία είναι ένας όρος που δεν έχει ακόμα αναγνωριστεί από όλους ως ξεχωριστό σύνδρομο. Αποτελεί μια ειδική μαθησιακή δυσκολία και πολλές φορές συναντάται μόνη της αλλά τις περισσότερες φορές συνυπάρχει με τη δυσλεξία.
Πολλές φορές βλέπουμε παιδιά που δεν έχουν άλλα προβλήματα ή δυσκολίες παρά μόνο στην ορθογραφημένη γραφή. Υποστηρίζεται τότε πως υπάρχει ήπια μαθησιακή δυσκολία που εκδηλώνεται κύρια ή πιο έντονα στην ορθογραφημένη γραφή..
Η Δυσορθογραφία , λοιπόν , ορίζεται ως η ειδική δυσκολία του παιδιού για την εκμάθηση της ορθογραφημένης γραφής, αλλά και η ανεξήγητη δυσκολία που αφορά την ικανότητά του να αντιστοιχεί με ευχέρεια φωνήματα και γραφήματα και να εφαρμόζει τους γραμματικούς κανόνες σε όλους τους τύπους της γραφής.
Τα ορθογραφικά λάθη που εμφανίζουν οι μαθητές μπορούν να χωριστούν σε:
1) Λάθη στη δομή της λέξης,(δυσκολία απεικόνισης γραφημάτων, δυσκολία στη φωνολογική ή και φωνοτακτική δομή της λέξης, και δυσκολία στην επιλογή των γραφημάτων σύμφωνα με τους γραμματικούς κανόνες),
2) Λάθη στη δομή της πρότασης (διαχωρισμός των λέξεων, γραμματικό-συντακτικά λάθη και δυσκολία επιλογής του κατάλληλου γραφήματος σύμφωνα με το νόημα της λέξης μέσα στην πρόταση),
3) Λάθη στη σύνταξη του γραπτού κειμένου (εννοιολογικά ή σημασιολογικά λάθη και περιορισμένο περιεχόμενο).» (Μήτσιου,2003)
Πιο συγκεκριμένα, τα ορθογραφικά λάθη στην διαδικασία της αξιολόγησης προσδιορίζονται ως εξής :
• Φωνολογικά – φωνημικά λάθη. Όταν δεν έχει εμπεδώσει τη φωνολογική και φωνημική θέση των γραμμάτων μέσα στη λέξη ή την πρόταση. π.χ. γεωγροί ή γεωγοί ή γεωροί αντί γεωργοί
• Θεματικά λάθη. Όταν έχει δυσκολία στη διάκριση των γραμμάτων που θα χρησιμοποιήσει στο θέμα των λέξεων (είναι το μέρος της λέξης που δεν αλλάζει). π.χ. τόρα αντί τώρα, πεδί αντί παιδί
• Γραμματικά ή καταληκτικά λάθη. Όταν έχει δυσκολία στο να ξεχωρίσει ποια κατάληξη της λέξης ταιριάζει στην πρόταση ανάλογα με αυτό που εκφράζει η πρόταση. Δεν μπορεί να εφαρμόσει τους γραμματικούς κανόνες.π.χ. λαγί ή λαγή, ή λαγεί, ή λαγύ αντί λαγοί, παίζη, ή παίζι, ή παίζυ, ή παίζοι αντί παίζει
• Παραγωγικά ή συνθετικά λάθη. Όταν δυσκολεύεται να εφαρμόσει τους κανόνες που καθορίζουν την παραγωγή και σύνθεση των λέξεων ανάλογα με τον ρόλο που έχουν μέσα στην πρόταση π.χ. ράντησμα ή ράντεισμα αντί ράντισμα, εργαλία ή εργαλήα αντί εργαλεία.
Πρέπει να γίνει διάκριση της δυσορθογραφίας από την ανεπαρκή διδασκαλία και τη μη σωστή κατάκτηση των γραμματικών κανόνων, γι’ αυτόν τον λόγο παρουσιάζουμε τον ορισμό της ανορθογραφίας.
• Η ανορθογραφία οφείλεται απλώς και μόνο στην άγνοια, λίγο ή πολύ, των ορθογραφικών κανόνων. Πιο απλά, ο ανορθόγραφος μαθητής γνωρίζει πολύ καλά τους φθόγγους, το αλφάβητο και την αντιστοιχία φθόγγων – γραμμάτων, ωστόσο δεν γνωρίζει, λίγο ή πολύ, τους ορθογραφικούς κανόνες με τους οποίους βάζουμε σωστά στη γραφή τα ομόφωνα γράμματα ο & ω, η & υ & ι & οι, ή πότε και γιατί βάζουμε π.χ. ω αντί ο, η αντί η κ.τ.λ.
Γνωρίζοντας τα χαρακτηριστικά της δυσορθογραφίας μπορούμε να αντιμετωπίσουμε άμεσα και ουσιαστικά τις δυσκολίες που συνοδεύουν τη συγκεκριμένη μαθησιακή δυσκολία.
Το πρόγραμμα διορθωτικής αγωγής της δυσορθογραφίας βασίζεται στην αξιοποίηση πολυαισθητηριακών μέσων. Η εκμάθηση των δεξιοτήτων της καταληκτικής ορθογραφίας και η ενίσχυση των φωνολογικών δεξιοτήτων αφορούν τις πρώτες δεξιότητες που χρειάζεται να κατακτήσουν οι μαθητές στο πρόγραμμα διορθωτικής αγωγής. Η κατάκτηση των ικανοτήτων παραγωγής και σύνθεσης των λέξεων αποτελεί βασικό άξονα στο συγκεκριμένο πρόγραμμα παρέμβασης. Η χρήση της παραγωγής μορφημάτων βοηθάει σημαντικά στη βελτίωση των ικανοτήτων θεματικής ορθογραφίας. Η εικονογραφημένη μέθοδος επίσης αποτελεί χρήσιμο εκπαιδευτικό εργαλείο για την αυτοματοποίηση της ορθογραφικής ικανότητας.
Παρατίθενται ένα δείγμα από το πρόγραμμα παρέμβασης :
Η εξειδικευμένη παρέμβαση με διαφοροποιημένο υλικό αποτελεί την αποτελεσματικότερη λύση στην αντιμετώπιση της δυσορθογραφίας.
Της Μάρθας Ηλιοπούλου
Ειδική Παιδαγωγός/Φιλόλογος
Εξειδικευμένη στην Αποκατάσταση Μαθησιακών Δυσκολιών