Το τελευταίο διάστημα πληθαίνουν οι καταγγελίες και οι διαμαρτυρίες για την
εποχιακή ρύπανση του ποταμού Ευρώτα από τα απόβλητα των ελαιοτριβείων
(κατσίγαρος), αλλά από την πλευρά των αρμοδίων δεν υπάρχει καμία απάντηση
σχετικά με τη λήψη μέτρων.
Ο Οικολογικός Σύνδεσμος Λακωνίας παρακολουθεί από την ίδρυσή του (1989)
έως σήμερα την θλιβερή εγκατάλειψη του ιστορικού ποταμού από όλους αυτούς
που θεωρούνται κατά το Νόμο υπεύθυνοι για την προστασία του. Πλήθος
δημοσίων παρεμβάσεων έχουν γίνει, από τον ΟΙΚΟΣΥΛ, προς κάθε θεσμικό
πρόσωπο και φορέα, αλλά και προς την κοινή γνώμη με σκοπό την
ευαισθητοποίηση και την ανάληψη έμπρακτων πρωτοβουλιών για την
προστασία, τη σωτηρία και την ανάδειξη αυτού του μοναδικού ποτάμιου
οικοσυστήματος, που έχει αφεθεί, κυριολεκτικά, στην τύχη του.
Μετά από τόσα χρόνια αναπάντητων εκκλήσεων για τον Ευρώτα δεν
περιμένουμε να υπάρξει κάποια θετική αντίδραση από την πλευρά των
υπευθύνων προσώπων και φορέων, αλλά θεωρούμε καθήκον και χρέος μας να
ενώσουμε γι’ άλλη μια φορά τη φωνή μας με τη φωνή όλων όσοι αναδεικνύουν
εκ νέου τα προβλήματα ρύπανσής του.
Ανατρέχοντας στο αρχείο του ΟΙΚΟΣΥΛ της πρόσφατης δεκαετίας
σταχυολογήσαμε μέρος των παρεμβάσεών μας για τον Ευρώτα και τις
επαναφέρουμε για να διαπιστωθεί στην πράξη το διαχρονικό ενδιαφέρον μας γι’
αυτόν, όχι μόνο για τη ρύπανση από τα απόβλητα των ελαιοτριβείων, αλλά και
για τα λοιπά προβλήματά του.
Τον Απρίλιο του 2017 σε ανακοίνωσή μας για τα περιβαλλοντικά
προβλήματα της Λακωνίας σημειώναμε μεταξύ άλλων τα εξής: Ο ποταμός
Ευρώτας, τα παραποτάμια ρέματα και οι χείμαρροι εξακολουθούν να
υφίστανται ρύπανση και μόλυνση από τα κάθε είδους απορρίμματα,
μπάζα και απόβλητα. Μεγάλο μέρος αυτής της ρύπανσης, όπως είναι
εύλογο, καταλήγει στον Λακωνικό Κόλπο από τον οποίο
προμηθευόμαστε αλιεύματα και το καλοκαίρι «απολαμβάνουμε» την
δροσιά των νερών του.
Τον Ιανουάριο του 2018 σε εκτεταμένη κι εμπεριστατωμένη ανακοίνωσή μας
για τα ελαιοτριβεία και τη ρύπανση του Ευρώτα από τα απόβλητά τους
επισημαίναμε τα εξής: Η κύρια περιβαλλοντική παράμετρος που συνδέεται
με τη λειτουργία των ελαιουργείων στην Ελλάδα, είναι τα παραγόμενα υγρά
απόβλητα (κατσίγερος). Ο κατσίγερος παράγεται από ελαιουργεία που
χρησιμοποιούν φυγοκεντρικούς διαχωριστήρες τριών φάσεων, τα οποία
όπως προαναφέραμε είναι και τα πολυπληθέστερα στον ελλαδικό χώρο. Το
στερεό υπόλειμμα (πυρηνόξυλο) της συγκεκριμένης παραγωγικής
διαδικασίας μπορεί να εκληφθεί ως χρήσιμο παραπροϊόν, αφού αποτελεί την
πρώτη ύλη των πυρηνελαιουργείων. Η υπάρχουσα νομοθεσία προβλέπει τη
δημιουργία, δίπλα στα ελαιοτριβεία, δεξαμενών καθιζήσεως όπου πρέπει να
οδηγείται ο κατσίγαρος για να «καθίσουν» τα πιο στερεά υπολείμματα και
ταυτόχρονα να γίνεται εξουδετέρωση της οξύτητας με υδράσβεστο. Η
απουσία ελέγχων και επιβολής κυρώσεων, εν ονόματι της τοπικής
οικονομικής ανάπτυξης και της ελαιοπαραγωγής, καθώς επίσης η ελαστική
συνείδηση ή η αδιαφορία των τοπικών παραγόντων, επιτρέπουν την
ανεξέλεγκτη απόρριψη των αποβλήτων στους φυσικούς αποδέκτες (ρέματα,
χειμάρρους, ποταμούς, λίμνες, θάλασσα) με όλα τα ορατά και αόρατα
αποτελέσματα. Στην περίπτωσή μας το διαχρονικό θύμα είναι ο ιστορικός
ποταμός Ευρώτας και κατ’ επέκταση ο Λακωνικός Κόλπος, για τους οποίους
είμαστε όλοι υπεύθυνοι. Οι ιδιοκτήτες των ελαιοτριβείων πρέπει πρώτοι να
ενδιαφερθούν για την ορθή οικολογική διαχείριση των αποβλήτων τους.
Είναι σίγουρα προς το συμφέρον τους να μη δυσφημίζουν την ίδια τους την
επιχείρηση, να προστατεύουν το περιβάλλον και να μη δίνουν αφορμές σε
όσους έχουν λόγους να θέλουν να καταργήσουν τον αποκεντρωμένο
χαρακτήρα των ελαιοτριβείων με στόχο τον απόλυτο έλεγχο της
ελαιοπαραγωγής και το κέρδος. Η βελτίωση της λειτουργίας των
ελαιοτριβείων θα είναι προς όφελος της κάθε τοπικής οικονομίας, αλλά και
της ποιότητος του παραγόμενου προϊόντος.Εδώ πρέπει προς άρσιν κάθε
παρεξήγησης,να επαναλάβουμε ότι πάγια θέση του ΟΙΚΟΣΥΛ είναι η
διατήρηση πολλών διάσπαρτων ελαιοτριβείων ,όπως είναι σήμερα και όχι η
αντικατάστασή τους από ένα υπερσυγκεντρωτικό μεγαθήριο τύπου
μονοπωλίου.
Τον Απρίλιο του 2019 δημοσιεύσαμε ανακοίνωση για την ανάγκη προστασίας της
ιδιαίτερης ιχθυοπανίδας του Ευρώτα, που είναι άγνωστη στους πολλούς
ενδεχομένως και στους αρμοδίους τονίζοντας ότι: Ο Ευρώτας, σε πείσμα της
άγνοιας, της αδιαφορίας και των εγκληματικών ανθρώπινων
παρεμβάσεων, εξακολουθεί να προσφέρει ενδιαίτημα στα ψάρια αυτά
που είναι λίγα, αλλά σημαντικά, αφού πρόκειται για ενδημικά είδη
δηλαδή είδη που συναντώνται μόνον ή σχεδόν μόνον στον Ευρώτα και
πουθενά αλλού! Τα ψάρια αυτά είναι:
Η Καιαδική Μενίδα (Squalius keadicus)
Η Χρυσή Μενίδα (Τropidophoxinellus spartiaticus)
Ο Λακωνικός Πελασγός (Pelasgus laconicus), κι ακόμα
Το χέλι (Anguilla anguilla) και
Σαλιάρα (Salaria fluviatilis)
Στην τελευταία έρευνα πεδίου (2015), που διενήργησαν οι επιστήμονες
του ΕΛΚΕΘΕ, στα πλαίσια της έρευνας για την ποιότητα των ποτάμιων
υδάτων, ο Λακωνικός Πελασγός δεν ανιχνεύτηκε καθόλου γι’ αυτό και
χαρακτηρίστηκε ως εξαιρετικά απειλούμενο είδος! Η κατάσταση, βέβαια,
και για τα δύο είδη της Μενίδας δεν είναι καλύτερη, αφού και αυτά,
κυρίως η Καιαδική Μενίδα, θεωρούνται και είναι απειλούμενα. Αυτό
οφείλεται στο γεγονός ότι ο ποταμός Ευρώτας είναι ένα ευαίσθητο
οικοσύστημα που κινδυνεύει από πολλούς παράγοντες, κυρίως τις
ανθρώπινες επεμβάσεις όπως είναι η υπεράντληση των νερών του, οι
βίαιες επεμβάσεις στις όχθες και την κοίτη του και τέλος η ρύπανσή του.
Τον Ιούνιο του 2019 σε κείμενο προτάσεων που καταθέσαμε προς αξιοποίηση στον
νεοεκλεγέντα Δήμαρχο Σπάρτης κ. Πέτρο Δούκα κάναμε ιδιαίτερη μνεία στο θέμα
του Ευρώτα αναφέροντας ότι: Ο Δήμος Σπάρτης ως ο μεγαλύτερος
παρευρώτειος Δήμος οφείλει ν’ αναλάβει τον πρώτο ρόλο στην
προσπάθεια για τη διάσωση και προστασία του ιστορικού Ευρώτα.
Στα πλαίσια της ΤΕΔΚ Λακωνίας πρέπει να δημιουργηθεί
συντονιστικό όργανο των παρευρώτειων Δήμων, ώστε να πάψει η
απαράδεκτη ρύπανση και μόλυνση αυτού του τόσο σπουδαίου
ποτάμιου οικοσυστήματος, που πρέπει να το «αξιοποιήσουμε» με
οικολογικά συμβατούς τρόπους.
Αυτά τα ολίγα συνοδευόμενα από την πικρή διαπίστωση πως, παρά τις
προεκλογικές μεγαλοστομίες των αρμοδίων, τα προβλήματα του Ευρώτα
συνεχίζονται πιθανόν επιδεινούμενα κι εμείς βρισκόμαστε γι’ άλλη μια φορά
«στο ίδιο έργο θεατές»! Κρίμα!
ΓΙΑ ΤΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ Ο ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΜΙΧΑΛΑΚΑΚΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΗΤΡΑΚΟΣ