Ο ΧΑΔΑ του Δήμου Σπάρτης στη θέση Προβατόμανδρα του Αφυσσού είναι από πολλά έτη κορεσμένος και έχει διαταχθεί με δικαστική απόφαση, που προκάλεσαν οι κάτοικοι με τις κινητοποιήσεις τους το οριστικό κλείσιμό και η αποκατάστασή του. Δυστυχώς, παρά το γεγονός αυτό και τις δρομολογημένες διαδικασίες από την Ευρωπαϊκή Ένωση, ο Δήμος μας δεν κατάφερε να αντιμετωπίσει το πρόβλημα της συλλογής και διάθεσης των απορριμμάτων σφαιρικά και στο σύνολό του με αποτέλεσμα να παρέλθουν οι σχετικές προθεσμίες και να βρεθούμε απροετοίμαστοι και ανέτοιμοι για να αντιμετωπίσουμε τις υπάρχουσες δύσκολες συνθήκες. Μέρος αυτού του οξύτατου προβλήματος είναι και η αποκατάσταση του ΧΑΔΑ Αφυσσού. Πρόσφατα ανακοινώθηκε στα τοπικά ΜΜΕ ότι ο συμπατριώτης μας ιδρυτής της Εταιρείας COCOMAT κ. Παύλος Ευμορφίδης επισκέφθηκε το Δήμαρχο Σπάρτης και ανέλαβε την υποχρέωση να συνδράμει το Δήμο Σπάρτης σε μερικά έργα περιβαλλοντικού χαρακτήρα και μεταξύ αυτών στη δενδροφύτευση του ΧΑΔΑ Αφυσσού. Η πρόθεση του ανωτέρω επιχειρηματία να συμβάλλει οικονομικά στην αποκατάσταση του ΧΑΔΑ είναι σίγουρα αξιέπαινη και παράδειγμα προς μίμηση. Όμως για να πιάσει τόπο η δωρεά και να μην καταντήσει δώρον άδωρον, πρέπει να γίνει μέσα στα πλαίσια μιάς ολοκληρωμένης αλληλουχίας έργων αποκατάστασης του ΧΑΔΑ όπως ορίζεται από τη περιβαλλοντική νομοθεσία. Δεν πρέπει δηλαδή να γίνει η δενδροφύτευση, πρίν ολοκληρωθούν κάποιες άλλες άκρως απαραίτητες εργασίες.
Ο ΟΙΚΟΣΥΛ προσπαθώντας όπως πάντα να συμβάλλει στην προσπάθεια αυτή συγκέντρωσε στοιχεία από την νομοθεσία και τα καταθέτει προς ενημέρωση αρμοδίων και μη.
1.Οι ΟΤΑ Α΄ βαθμού έχουν την ευθύνη της εξάλειψης της ανεξέλεγκτης διάθεσης των αποβλήτων και της αποκατάστασης των ΧΑΔΑ που βρίσκονται εντός της χωρικής αρμοδιότητάς τους ( άρθρο 228, παρ. 1, περ. ζ, του ν. 4555/2018 (ΦΕΚ Α 133/19.07.2018).
2.Οι ΟΤΑ Α΄ βαθμού που εντοπίζονται ως υπεύθυνοι της αποκατάστασης των ΧΑΔΑ πρέπει να προβούν σε ανάκτηση χρημάτων για την υλοποίηση των μέτρων αποκατάστασης (άρθρο 11 του ΠΔ 148/2009).
3.Βάσει των ανωτέρω διατάξεων οι αρμόδιες ελεγκτικές υπηρεσίες (Δ/νσεις Περιβάλλοντος Περιφερειών-Επιθεωρητές Περιβάλλοντος ΥΠΕΝ) δύνανται να επιβάλλουν στους υπεύθυνους ΟΤΑ σημαντικά πρόστιμα, έστω κι αν στην πράξη έχει αποδειχθεί ότι αυτά δεν έχουν λειτουργήσει αποφασιστικά στο κλείσιμο και την αποκατάσταση των ΧΑΔΑ.
4.Τα στάδια που είναι αναγκαίο να ακολουθηθούν για να επιτευχθεί η αποκατάσταση ενός ΧΑΔΑ είναι δύο: α)Η οριστική διακοπή της λειτουργίας και β) Η επιλογή του τρόπου αποκατάστασης του χώρου.
5.Προκειμένου να διακοπεί και τυπικά η λειτουργία ενός ΧΑΔΑ απαιτείται η έκδοση πράξης λειτουργίας του από το Δήμο ή την Περιφέρεια. Ακολούθως απαιτείται η εκτίμηση από ειδικούς επιστήμονες της επικινδυνότητάς του, προκειμένου να γίνει κατάταξη του έργου ανάλογα με το βαθμό επικινδυνότητας (Εγκ. Αριθμ. Πρωτ. 109974/3106/22-10-2004). Εκτός αυτού πρέπει να μελετηθούν: το είδος των αποβλήτων που βρίσκονται στο ΧΑΔΑ, το γεωμορφολογικό του ανάγλυφο, το γεωλογικό υπόβαθρο, η θέση του ΧΑΔΑ σε σχέση με τον υδροφόρο ορίζοντα και οι αποστάσεις από συγκεκριμένες θέσεις.
6.Οι οικείοι ΟΤΑ ή οι Φορείς Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΦΟΣΔΑ) στα γεωγραφικά όρια των οποίων ιδρύθηκε και λειτούργησε ένας ΧΑΔΑ, συνήθως χωρίς άδεια και κατά ανεξέλεγκτο τρόπο, είναι επιβεβλημένο να λάβουν άδεια αποκατάστασής τους. Για το λόγο αυτό οφείλουν να υποβάλλουν Τεχνική Μελέτη Περιβαλλοντικής Αποκατάστασης με βάση τις ελάχιστες απαιτήσεις της Εγκ. Αριθμ. Πρωτ. 109974/3106/22-10-2004 «Πρότυπες Προδιαγραφές Τεχνικής Μελέτης Περιβαλλοντικής Αποκατάστασης ΧΑΔΑ» στη Δ/νση ΠΕΧΩ της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης.
7.Η σχετική άδεια χορηγείται με απόφαση του «Συντονιστή της Αποκεντρωμένης Διοίκησης». Κατόπιν της έκδοσης άδειας αποκατάστασης από τον Συντονιστή της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, εκπονείται η οριστική τεχνική μελέτη αποκατάστασης ανάλογα με το βαθμό επικινδυνότητας και σύμφωνα με τις ελάχιστες απαιτήσεις της εγκυκλίου 19, υπ’ αριθμ. πρωτ. 135977/14.12.05 «Πρότυπες Οριστικές Μελέτες Έργων Αποκατάστασης Χώρων Ανεξέλεγκτης ∆ιάθεσης Αποβλήτων» και τις προδιαγραφές της ΚΥΑ 114218/2007 (ΦΕΚ 1016 Β/ 17.11.1997) ή πραγματοποιείται αποκατάσταση με βάση τις οδηγίες της εγκυκλίου υπ’ αριθμ. πρωτ. 173806/4758/06.11.07 «Αποκατάσταση των ΧΑ∆Α µε βαθµό επικινδυνότητας µικρότερο από 35, σύµφωνα µε την άδεια αποκατάστασης» για ΧΑΔΑ χαμηλής επικινδυνότητας. Οι Δήμοι ή οι ΦΟΔΣΑ, αφού ενταχθούν σε σχετικό χρηματοδοτικό πρόγραμμα οφείλουν να εκτελέσουν το έργο.
8.Η αξιολόγηση της επικινδυνότητας των ΧΑΔΑ, σύμφωνα με την εγκύκλιο του ΥΠΕΧΩΔΕ υπ’ αριθμ. πρωτ. 109974/3106/2004 γίνεται με βάση την πηγή ρύπανσης, το μονοπάτι διασποράς του ρυπαντικού φορτίου και τον αποδέκτη. Βάσει της εγκυκλίου υπ’ αριθμ. πρωτ. 173806/4785/06.11.07 (δηλαδή για βαθμό επικινδυνότητας κάτω από 35) η αποκατάσταση ενός χώρου μπορεί να γίνει είτε με τη μεταφορά σε κατάλληλη μονάδα διαχείρισης είτε με τη διευθέτηση του απορριμματικού ανάγλυφου.
9.Στις περισσότερες των περιπτώσεων, όταν υπάρχει μεγάλος όγκος αποβλήτων, επιλέγεται η διευθέτηση του απορριμματικού ανάγλυφου (in situ αποκατάσταση). Οι τεχνικές μελέτες αποκατάστασης εκπονούνται σύμφωνα με την
ΚΥΑ 114218/1997 (ΦΕΚ 1016 Β/17.11.1997) «Κατάρτιση πλαισίου προδιαγραφών και γενικών κανόνων διαχείρισης αποβλήτων» σε συνδυασμό με τις ως άνω εγκυκλίους. Τα τεχνικά έργα που θα πραγματοποιηθούν (π.χ. μόνωση της επιφάνειας του ΧΑΔΑ με γεω-ύφασμα και ταυτόχρονα κατασκευή υδραυλικών – πλευρικών τάφρων, ώστε να ελαχιστοποιείται η διαφυγή στραγγισμάτων στο περιβάλλον) θα διασφαλίσουν την προστασία του περιβάλλοντος και της υγείας των πολιτών. Πρέπει να επισημανθεί ότι οι φυσικές διεργασίες που επιτελούνται με την πάροδο των ετών (φυσική επιχωμάτωση και φύτευση), σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να εκληφθούν ως αποκατάσταση του χώρου. Αυτός εξάλλου ο τρόπος δεν προβλέπεται σε καμία νομοθετική διάταξη και ούτε μπορεί να αιτιολογηθεί τεχνικά. Στο πλαίσιο αυτό, είναι απαραίτητη η άμεση λήψη, τουλάχιστον, κάποιων αναγκαίων μέτρων προστασίας (π.χ. περίφραξη και αποκοπή των οδών πρόσβασης προς το ΧΑΔΑ, κατασκευή δεξαμενής αποθήκευσης εξισορρόπησης των παραγόμενων στραγγισμάτων, βελτίωση του συστήματος διαχείρισης των ομβρίων υδάτων ώστε αυτά να εκτρέπονται από το σώμα της απόθεσης, αποκατάσταση του δικτύου του παραγόμενου βιοαερίου), τα οποία εντάσσονται στο πλαίσιο των μέτρων πρόληψης της περιβαλλοντικής ζημίας, άλλως η ρύπανση θα συνεχίζεται στο διηνεκές προκαλώντας σωρευτικά προβλήματα.
Κατόπιν όλων αυτών αναρωτιόμαστε ποιες από τις ανωτέρω επιβαλλόμενες και αναγκαίες συνθήκες αποκατάστασης του ΧΑΔΑ Αφυσσού υπάρχουν; Διότι αν κατά τον Δήμο και τις υπηρεσίες του, η αποκατάσταση προδιαγράφεται ως μία απλή δενδροφύτευση του χώρου,τότε ο ΧΑΔΑ Αφυσσού θα παραμείνει ως μία εν δυνάμει βραδυφλεγής βόμβα για το περιβάλλον της περιοχής μας, με πολλαπλές αρνητικές συνέπειες στη διάρκεια του χρόνου. Οι υπεύθυνοι του Δήμου είναι ανάγκη να αναθεωρήσουν εγκαίρως τις προθέσεις τους και να προχωρήσουν σε μία επιστημονικά μελετημένη και σύννομη αποκατάσταση ώστε να μην παραδώσουμε στις επερχόμενες γενεές μια ακόμα κακή κληρονομιά.
ΓΙΑ ΤΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ Ο ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΜΙΧΑΛΑΚΑΚΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΗΤΡΑΚΟ