Στη σημερινή γωνία Λυκούργου 123 και Λεωνίδου , στη Σπάρτη , (παλαιότερα Όθωνος και Αμαλίας αντιστοίχως ) , απέναντι από τη λέσχη Αξιωματικών (κάποτε καφενείο ΜΑΤΑΛΑ) , υπήρχε από τα τέλη του 19ου ως αρχές 20ου αιώνα (τουλάχιστον) ένα ξενοδοχείο με την επωνυμία «Ξενοδοχείο των Ξένων» ιδιοκτησίας Παύλου Χριστοδουλόπουλου . Κάποια στιγμή , το παλαιό αυτό ξενοδοχείο κατεδαφίστηκε και το άχτιστο πλέον οικόπεδο βρέθηκε στην ιδιοκτησία Πέτρου Παπαδάκου , καθηγητή Γαλλικών , του οποίου το σπίτι βρισκόταν δίπλα ακριβώς από το οικόπεδο , επί της οδού Λεωνίδου . Στη γωνία αυτή , στα 1947 , ο Κων/νος Παν . Παπαντώνης , από τις Καρυές (Αράχωβα) Λακωνίας , δημιούργησε το θερινό σινεμά «ΡΕΞ» , του οποίου τη λειτουργία συνέχισαν τα παιδιά του Γιάννης και Παναγιώτης Παπαντώνης , έμποροι – επιχειρηματίες . Ο Κων/νος Παπαντώνης ενοικίασε τον χώρο , τον επιχωμάτωσε , ώστε να υπερυψωθεί , τον περιτοίχισε με στηθαίο από πέτρα και πάνω στο πλάτωμα που δημιουργήθηκε λειτούργησε το θερινό σινεμά «ΡΕΞ» .
Το «ΡΕΞ» ήταν το πρώτο , κλασικό , οργανωμένο (όσο γινόταν τουλάχιστον) θερινό σινεμά που λειτούργησε στη Σπάρτη , σε χώρο που ήταν προορισμένος για τέτοια χρήση . Μέχρι τότε (1947) λειτουργούσε το θερινό «ΑΤΤΙΚΟΝ» με τελείως πρόχειρες προδιαγραφές σε άχτιστο οικόπεδο , στην έξοδο της Στοάς ΚΟΥΡΣΟΥΜΗ και ο «ΕΣΠΕΡΟΣ» (ίδιων προδιαγραφών) στην Παλαιολόγου .
Στις 18-10-1953 η τοπική εφημερίδα ΛΑΚΩΝΙΚΟ ΒΗΜΑ δημοσίευσε το παρακάτω σχόλιο :
«Επί τη λήξη της θερινής σαιζόν εχομεν να παρατηρήσωμεν ότι οι δύο κινηματογράφοι της πόλεως προσέφεραν πολλά αριστουργήματα της έβδομης τέχνης εις το φιλοθεάμον κοινόν της Σπάρτης . Εις το σινέ ΡΕΞ των φιλοπρόοδων Αφών Παπαντώνη επαίχθησαν έργα αξιόλογα εκ των καλυτέρων δημιουργημάτων του Αμερικανικού , Ιταλικού και Ελληνικού Κινηματογράφου , που άφησαν εποχή .
Αλλά και το σινέ ΑΤΤΙΚΟΝ δεν υστέρησεν εις το να παρουσιάση ωραίες κινηματογραφικές επιτυχίες . Πληροφορούμεν τους Σπαρτιάτας ότι και κατά την χειμερινή σαιζόν θα έχουν την τύχην να παρακολουθήσουν εις την οθόνην τις τελευταίες μεγάλες κινηματογραφικές επιτυχίες».
Στο τέλος της διαδρομής του , το σινεμά «ΡΕΞ» , για μία περίοδο μετά το 1965 , το δούλεψαν και οι επιχειρηματίες ΤΡΙΤΑΚΗΣ-ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ , που είχαν ασχοληθεί και με άλλους κινηματογράφους της Σπάρτης .
Το 1947 που άνοιξε το «ΡΕΞ» ήταν η εποχή που η ελληνική κοινωνία είχε βγει από μια 4χρονή σκληρή κατοχή (με πείνα , καταστροφές και πολύ θάνατο) και γύρευε να παρηγορήσει τις πληγές της μέσα από το σινεμά και τα ταξίδια που πρόσφερε η λευκή , μεγάλη οθόνη . Βέβαια , ήταν σε εξέλιξη ο αδελφοκτόνος σπαραγμός , που θα «τέλειωνε» το 1949 , αλλά ακόμα κι αυτό έκανε την ανάγκη του σινεμά ακόμα πιο έντονη . Η ψυχή , που δεν χάνει ποτέ τα φτερά της , γυρεύει τόπους να πετάξει όταν χάνει τον ουρανό της . Και ο κινηματογράφος ήταν ένας κατεξοχήν τέτοιος «ουρανός» . Εκεί στο σινεμά (θερινό … χειμερινό δεν είχε σημασία) , βούλιαζαν οι
παιδεμένοι της ζωής στη γλυκιά μακαριότητα του κινηματογράφου . Ήταν η μοναδική στιγμή που τους άρεσε το σκοτάδι , αυτή η «διακοπή» της ζωής και η βουτιά σ’ έναν κόσμο φανταστικό αλλά όμορφο , με τη σκέψη τους να πετά σαν περιστέρι εδώ κι εκεί , να αγωνιά , να χαίρεται , να συμφωνεί ή να απορρίπτει , μέχρι να φτάσει στην αγωνία και στην ένταση της αναμονής για το τέλος , την αποκάλυψη και την τελική λύτρωση .
Το όνομά του το ΡΕΞ της Σπάρτης (REX = Βασιλιάς) το «δανείστηκε» (όπως και πολλά άλλα σινεμά στην Ελλάδα) από το περίφημο ομώνυμο σινεμά της Αθήνας , στην οδό Πανεπιστημίου . Το μέγαρο θεαμάτων «Ρεξ» , στη μικρή Αθήνα του 1937, φάνταζε αληθινός ουρανοξύστης κι έπαιξε τον σπουδαιότερο ρόλο στην καλλιτεχνική κίνηση της χώρας , διαθέτοντας ένα εκπληκτικό θέατρο στο ρετιρέ (το μεγαλύτερο της Ελλάδας) , το «Σινεάκ» στο υπόγειο και τον κινηματογράφο στο ισόγειό του , ο οποίος ήταν μέσα στους μεγαλύτερους και ωραιότερους της Ευρώπης.
Η τοποθεσία που χτίστηκε το «ΡΕΞ» της Σπάρτης ήταν ιδανική για ένα θερινό σινεμά , αφού ο χώρος «έπαιρνε αέρα» από παντού και βρισκόταν στο πιο ψηλό και ευάερο σημείο της Σπάρτης ( τον λόφο Ευαγγελιστρίας ) , με αποτέλεσμα να είναι ένα από τα πιο δροσερά σημεία της πόλης , όταν έφταναν οι μεγάλες ζέστες του καλοκαιριού .
Το «ΡΕΞ» «έπιανε» ολόκληρη τη γωνία Λυκούργου (τότε Αμαλίας) και Λεωνίδου (τότε Όθωνος) . Η μεγάλη , λευκή οθόνη του ήταν χτιστή με τούβλα προς τη μεριά της Λεωνίδου και το καμαράκι , στο οποίο βρισκόταν η μηχανή προβολής , ήταν (φυσικά) ακριβώς απέναντί της , προς τη μεριά του Ταϋγέτου . Κάπου δίπλα στο καμαράκι προβολής βρισκόταν μια μικρή , υποτυπώδης τουαλέτα για τους άνδρες , ενώ οι γυναίκες χρησιμοποιούσαν την τουαλέτα της γειτονικής οικίας ΠΑΠΑΔΑΚΟΥ (κατοπινά ΑΠΟΣΤΟΛΑΚΟΥ) , που ήταν στη διάθεσή τους κάθε βράδυ ειδικά για τον σκοπό αυτό !!! Το σινεμά ήταν αρκετά υπερυψωμένο , γι’ αυτό και είχε ένα ψηλό πέτρινο στηθαίο , σοβατισμένο , που άφηνε ψηλά , για λόγους αισθητικής , τρία μεγάλα ορθογώνια θωράκια ασοβάτιστα (το ένα δίπλα στο άλλο) ώστε να φαίνεται ηπέτρα . Πάνω στο στηθαίο αυτό βρίσκονταν στερεωμένα φωτιστικά με «καπέλο» , τα οποία άναβαν το βράδυ και τραβούσαν , όπως το φως τις νυχτοπεταλούδες , το κοινό που επέλεγε το «ΡΕΞ» για τη βραδινή του έξοδο . Η είσοδος του σινεμά , αρχικά , ήταν μια μικρή , στενή σκάλα στα δυτικά , από τη μεριά της Λυκούργου . Αργότερα , στα 1955 , ανοίχτηκε , στην ίδια πλευρά αλλά στην αντίθετη θέση , καινούρια είσοδος με μια φαρδύτερη σκάλα , ενώ η παλιά σκάλα – είσοδος έκλεισε και στη θέση της διαμορφώθηκε ένα στενό και μικρό «μπαρ» , τόσο αναγκαίο για τα θερινά (ιδίως) σινεμά . Βέβαια , «ο Θεός να το κάνει μπαρ» , αφού , όταν γινόταν το διάλειμμα , έπρεπε να κατεβείς κάτω και να μπεις στην ουρά εκεί στο πεζοδρόμιο , για να πάρεις το αναψυκτικό σου , από κάτι βαρέλια γεμάτα με μπουκάλια σε πάγο .
Η ανακαίνιση του ΡΕΞ έγινε είδηση στη Σπάρτη και στις 15-5-1955 η εφημερίδα «ΛΑΚΩΝΙΚΟΣ ΚΗΡΥΞ» του Ανδρέα Χιώτη έγραψε :
Ο ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ «ΡΕΞ» ΣΥΓΧΡΟΝΙΖΕΤΑΙ ΤΕΛΕΙΩΣ
Ο θερινός κινηματογράφος ΡΕΞ συγχρονιζόμενος τελείως θα αποτελέση κόσμημα δια την πόλιν μας . Ήδη κατεσκευάσθη νέα είσοδος με ταμείον εντός , η δε παλαιά διαρρυθμίζεται εις αναψυκτήριον προς εξυπηρέτησιν των θεατών .
Έναρξιν των παραστάσεών του θα κάμη το ΡΕΞ την προσεχήν Παρασκευήν ή του Αγίου Κωνσταντίνου , εφόσν βέβαια το επιτρέψει ο καιρός . Μεταξύ δε των έργων που θα προβάλη εφέτος θα είναι και τα : «Κβο Βάντις» , «Λουκρητία Βοργία» ,
«Παράνομη μητέρα» , «Ιστορία τριών ερώτων» , «Δον Καμίλλο» , «Γαλάζια γαρδένια» . Κίτρινο διαβατήριο» και «Ιούλιος Καίσαρ» .
Το ΡΕΞ θα προβάλη όπως και πέρυσι , επί πανοραμικής οθόνης , για ένα δε μόνο δεκαήμερο , ως μας εδήλωσε ο διευθυντής του κ. Π. Παπαντώνης , και με σύστημα Σινεμασκόπ.»
Η «πανοραμική οθόνη» που αναφέρει το ρεπορτάζ ήταν οθόνη μεγάλη που επέτρεπε καλή θέαση από όλους τους θεατές , σ’ όποιο σημείο της πλατείας κι αν κάθονταν . Το Σινεμασκόπ (CinemaScope) , επίσης , ήταν ένα «φορμά» κινηματογραφικής προβολής ευρείας εικόνας , το οποίο χρησιμοποιήθηκε από το 1953 έως το 1967 . Στη μηχανή προβολής ταινιών που είχαν γυριστεί με το σύστημα σινεμασκόπ χρησιμοποιούνταν ειδικοί αναμορφικοί φακοί , που επέτρεπαν την προβολή φιλμ με αναλογία 2.66:1, διπλάσια , δηλαδή , από το συμβατικό φορμά που ήταν 1.33:1 .
Στα δεξιά της νέας μεγάλης εισόδου του «ΡΕΞ» , κάτω στο πεζοδρόμιο , ήταν το μικρό ταμείο με το κλασικό ορθογώνιο παραθυράκι για την προμήθεια των εισιτηρίων και στα αριστερά μια μεγάλη , καδραρισμένη πινακίδα που , με τις φωτογραφίες και τις αφίσες κολλημένες πάνω της με πινέζες , διαφήμιζε το προβαλλόμενο έργο αλλά και τα «προσεχώς» . Αφού έβγαζες το εισιτήριο , ανέβαινες τη φαρδιά τσιμεντένια σκάλα , η οποία σε έβγαζε στην πλατεία του σινεμά , στρωμένη με το κλασικό γαρμπίλι (λευκό σπαστό χαλίκι ) και τις επίσης κλασικές πάνινες – σπαστές καρέκλες (παλιότερα ψάθινες) , τοποθετημένες σε δυο παρατάξεις, δεξιά και αριστερά , με ένα διάδρομο στη μέση . Μπροστά από την κάτασπρη οθόνη ήταν ένα πάλκο (υπερυψωμένο κι αυτό) που πάνω του έδιναν παραστάσεις διάφοροι περιοδεύοντες θίασοι . Ζωηρή ανάμνηση έχει αφήσει η εμφάνιση , στο πάλκο του «ΡΕΞ» , της εκρηκτικής Μάρθας Καραγιάννη, που «έβαλε φωτιές» , κάποιο βράδυ του ’60 , μέσα στο καταλόκαιρο .
Το «ΡΕΞ» , όπως είπαμε , ήταν το πιο δροσερό θερινό σινεμά της Σπάρτης , αφού βρισκόταν ψηλά , πάνω στο λόφο της Ευαγγελιστρίας . Απολάμβανες , λοιπόν , το δροσερό αεράκι μαζί και την ταινία τρώγοντας ξηρούς καρπούς και πίνοντας ταμ-ταμ (Έλληνα πρόγονο της σχεδόν άγνωστης ακόμα στην Ελλάδα κόκα-κόλα) , πορτοκαλάδα , λεμονάδα , βυσσινάδα ή γκαζόζα «ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΥ» , πάντα με την ελπίδα να μην έρθει κανείς να κάτσει στο μπροστινό κάθισμα και σου κόψει τη θέα προς την οθόνη .
Στην κορυφή του στηθαίου , προς τη μεριά της Λυκούργου , υπήρχαν χτιστά κολωνάκια που ανάμεσά τους ήταν τοποθετημένα ξύλινα καφασωτά σε πράσινο χρώμα , ώστε να αφήνουν τον αέρα να περνά και να δροσίζει τους θεατές , αλλά , συγχρόνως , να εμποδίζουν τη λαθρο-θέαση από το απέναντι πεζοδρόμιο , αφού σ’ εκείνους τους καιρούς της φτώχειας πολλά παιδιά που δεν είχαν λεφτά για να πληρώσουν το εισιτήριο περιτριγύριζαν τα θερινά σινεμά προκειμένου να βρουν κάποια θέση (μάντρα , δέντρο, μπαλκόνι , κλπ) απ’ όπου να μπορέσουν δουν την ταινία . Στην πίσω μεριά , δυτικά , προς τον Ταΰγετο , το «ΡΕΞ» συνόρευε με την οικία ΒΛΑΧΟΥ , ένα διώροφο σπίτι νεοκλασικό (δεν υπάρχει σήμερα) , και για λόγους ασφαλείας είχαν τοποθετηθεί στην μεσοτοιχία ημικυκλικά μεταλλικά κάγκελα με λόγχες .
Το «ΡΕΞ» έφερνε συνήθως ταινίες λαϊκές-ελληνικές , ιστορικές , περιπέτειες , γουέστερν κ.α. , οι οποίες «τραβούσαν» πολύν κόσμο . Μάλιστα , για την επιλογή των ταινιών , οι ιδιοκτήτες του ΡΕΞ , Αφοί Παπαντώνη , πήγαιναν οι ίδιοι στην Αθήνα :
«Ο διευθυντής του κινηματογράφου ΡΕΞ κ. Πάνος Παπαντώνης μετέβη εις Αθήνας προς επιλογήν των καλλιτέρων ταινιών της ελληνικής και ξένης παραγωγής , τα οποίας θα προβάλλη ο κινηματογράφος του κατά την αρξαμένην θερινήν περίοδον . Εν τω μεταξυ εις το ΡΕΞ προβάλλεται το υπέροχον φιλμ «Σαγιονάρα» με πρωταγωνιστήν τον Μάρλον Μπράντο» .
ΛΑΚΩΝΙΚΟΣ ΚΗΡΥΞ , 17-6-1960
Το «κλείσιμο» των ταινιών από τους κινηματογραφικούς επιχειρηματίες , τότε , γινόταν μέσω των εταιρειών διανομής είτε τηλεφωνικά είτε με προσωπική επαφή . Από το δημοσίευμα φαίνεται πως οι Αφοί Παπαντώνη είχαν επιλέξει τον δεύτερο τρόπο , ο οποίος , προφανώς , προσέφερε μεγαλύτερες δυνατότητες να επιλέξουν ποιοτικές ταινίες αλλά , κυρίως , ταινίες που «έφερναν κόσμο» .
Μπορεί η επιλογή των ταινιών , για το «ΡΕΞ» , να ήταν η καλύτερη δυνατή , πολλές φορές όμως το «πρόδιδε» η μηχανή του , πράγμα που συνέβαινε , άλλωστε , με όλα τα σινεμά της εποχής , τα οποία χρησιμοποιούσαν τις μηχανές με το λεγόμενο «κάρβουνο» (βολταϊκό τόξο) . Οι πιο συχνές βλάβες ήταν να «πέσει» η προβολή λόγω κάρβουνου (σκοτείνιαζε η εικόνα) , να κοπεί ή να καεί το φιλμ ή να παρουσιασθεί μηχανική βλάβη , που ήταν και η σοβαρότερη περίπτωση . Απ’ ό,τι λέγανε οι παλαιοί , το «ΡΕΞ» είχε μια παλιά μηχανή προβολής , η οποία πάθαινε συχνά βλάβες και τότε οι θεατές ήταν αναγκασμένοι να περιμένουν στωικά πότε θα μπορέσει ο καημένος ο μηχανικός να φτιάξει τη βλάβη και να συνεχιστεί η προβολή . Μεταξύ των μηχανικών προβολής που πέρασαν από το «ΡΕΞ» ήταν ο Γιάννης Αργυρόπουλος , ο Νίκος Φουντούκης και (ίσως) ο Θανάσης Κουρτσούνης .
Θυμάμαι , κάπου στα 1962 , έπαιζε μια ταινία φουστανέλας και το ΡΕΞ ήταν κατάμεστο . Ξαφνικά , πάνω στο καλύτερο , εκεί που είχε κορυφωθεί η αγωνία αν η αρχοντοπούλα του χωριού θα μπορέσει να παντρευτεί τον φτωχό τσοπάνο αγαπητικό της , παθαίνει βλάβη η μηχανή . Δεν κουνήθηκε από τη θέση του ούτε ένας !!! Όλοι καρτέρεσαν υπομονετικά μέχρι να διορθωθεί η βλάβη (και κράτησε πολύ) για να δουν το τέλος του έργου , γύρω στα μεσάνυχτα !!!
Φωτογραφίες του «ΡΕΞ» έχουν διασωθεί ελάχιστες , όπως άλλωστε συνέβη και με όλα, σχεδόν , τα σινεμά της Σπάρτης της παλιάς εποχής . Υπάρχει , κατ’ αρχήν , μια παλιά φωτογραφία του 1961 που τραβήχτηκε στην κηδεία του Μητροπολίτη Μονεμβασίας και Σπάρτης ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΔΑΦΝΟΥ (+ 26-12-1961) . Στη φωτογραφία αυτή , την ώρα που η νεκρώσιμη πομπή κατεβαίνει τη Λυκούργου , φαίνεται καθαρά , στο αριστερό σημείο , το σινεμά «ΡΕΞ» . Ύστερα , υπάρχουν 2 φωτογραφίες του «ΡΕΞ» στο αρχείο του κ. Κ. Αποστολάκου , στον οποίο πέρασε (μέσω συζύγου) η ιδιοκτησία του χώρου : Η μία (σπάνια και μοναδική φωτογραφία του «ΡΕΞ» ) είναι του ’70 και απεικονίζει το σινεμά κλειστό , λίγα χρόνια πριν κατεδαφιστεί . Η άλλη (κάπου στη 10ετία του ’50) είναι παρμένη από το κεφαλόσκαλο της οικίας του ιδιοκτήτη και απεικονίζει , στο φόντο , πίσω από ένα κοριτσάκι , το εσωτερικό του «ΡΕΞ» , με τις ψάθινες καρέκλες στη σειρά να περιμένουν τους βραδινούς «καλεσμένους» , ενώ στο πλάι μια μεγάλη πινακίδα , άτεχνα καρφωμένη πάνω σε δυο μεγάλα όρθια καδρόνια , διαφημίζει με γράμματα κεφαλαία και τη ζωγραφιά ενός καλοντυμένου κυρίου με κουστούμι :
*ΜΟΔΑ
*ΚΟΜΨΟΤΗΣ
*ΤΕΧΝΗ
*ΕΜΠΟΡΟΡΑΦΕΙΟΝ ΑΛΗΜΙΣΗ
Το «ΡΕΞ» , ως λεπτομέρεια (για τους πολύ προσεκτικούς παρατηρητές) , έχει αποτυπωθεί και σε καρτ-ποστάλ της Σπάρτης του ’50 και του ’60 , που είχαν για θέμα τους την κεντρική λεωφόρο Λυκούργου ( Αμαλίας) .
Η πορεία του θερινού σινεμά «ΡΕΞ» της Σπάρτης ήταν πανομοιότυπη μ’ εκείνη όλων των σινεμά της εποχής , άλλοτε δύσκολη και βασανιστική , άλλοτε ευκολότερη , άλλοτε με τις καρέκλες γεμάτες ασφυκτικά και άλλοτε με θεατές μετρημένους στα δάχτυλα , μέχρι που έκλεισε κάπου μετά το 1965 (το 1968 σίγουρα ΔΕΝ λειτουργούσε) , αφού έβαλε κι αυτό το λιθαράκι του στη μαζική λαϊκή ψυχαγωγία των καιρών εκείνων αλλά και στη μέθεξη των Σπαρτιατών με υψηλά δημιουργήματα της κινηματογραφικής τέχνης . Έμεινε κάποια χρόνια κλειστό για να αναδεύει τις αναμνήσεις και ύστερα , στα 1978 , γκρεμίστηκε κι έδωσε τη θέση του σε μια πολυώροφη οικοδομή .
Αθώα εποχή που έφυγε ανεπιστρεπτί
παραμένει στις καρδιές μας και κρατεί
αναμνήσεις που αφήνουν μιαν ανάσα νοσταλγίας
ένα άρωμα ζωής αλλοτινής πατρίδας
Ελένη Θ. Π. Λουκά
27-5-2018
Βαγγέλης Μητράκος
*Θερμές ευχαριστίες προς τον κ. Κων/νο Αποστολάκο (ιδιοκτήτη του χώρου του «ΡΕΞ») ο οποίος διέθεσε τις σπάνιες και μοναδικές φωτογραφίες του ΡΕΞ και παρείχε πολύτιμες (και άγνωστες εν πολλοίς) πληροφορίες για το σινεμά .
ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΥΤΙΚΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ , ΠΟΥ ΦΙΛΟΞΕΝΗΘΗΚΑΝ ΣΤΟ «ΡΕΞ»
1960 -Σαγιονάρα (Sayonara) : Δραματική , αμερικάνικη ταινία του 1957 , σε σκηνοθεσία Joshua Logan , με τους : Marlon Brando , Patricia Owens κ.ά.
-Το κλωτσοσκούφι : Ελληνική κωμωδία του 1960 της ΦΙΝΟΣ ΦΙΛΜ , σε σκηνοθεσία Ντίνου Δημόπουλου , με τους : Αλίκη Βουγιουκλάκη , Αλέκο Αλεξανδράκη , Στέφανο Ληναίο , Μαρίκα Κρεββατά , Θανάση Βέγγο κ.ά.
1963
-Με το σπαθί και το Σταυρό (Francis of Assis) : Ιστορική , αμερικάνικη ταινία του 1961 σε σκηνοθεσία Michael Curtiz με τους : Bradford Dillman , Dolores Hart , Stuart Whitman κ.ά.
-Ο κολοσσός της Ρόδου (Il Colosso di Rodi) : Ιταλική ιστορική περιπέτεια του 1961 σε σκηνοθεσία Sergio Leone , με τους : Conrado Sanmartin , Rory Calhoun, Lea Massari , Georges Marchal , Angel Aranda κ.ά.
-Σαρλώ ο Μέγας (The Great Dictator) : αμερικανική πολιτική κωμική ταινία του 1940 , σε σκηνοθεσία, σενάριο και παραγωγή Charles Chaplin και πρωταγωνιστή τον ίδιο .
-Ο παράνομος του Τέξας : Γουέστερν με τον Rod Cameron
-O Μεγκρέ έχει το λόγο (Megret voit rouge) : Γαλλική αστυνομική ταινία του 1963 σε σκηνοθεσία Gilles Grangier με τον Jean Gabin
-Νοικοκυραίοι για κλάματα : Αμερικάνικη κωμωδία με τους Χοντρό – Λιγνό (Laurel and Hardy)
-Πύρινος καβαλάρης : Γουέστερν με τους : Jack Malontain , Dickie Moore κ.ά.