Χερσόνησος του Μαλέα, Λακωνία. Τόπος πλούσιος από Ιστορία: αρχαιολογικά ευρήματα στην αρχαία πόλη των Βοιών στη Νεάπολη και στη βυθισμένη μυκηναϊκή πόλη στο Παυλοπέτρι.
Πλήθος οι μονές και οι βυζαντινές εκκλησίες, εξ ου και η ονομασία της περιοχής «Μικρό Αγιο Ορος».
Στο κέντρο της περιοχής δεσπόζει ο ορεινός όγκος της Κρίθινας, που σχηματίζει με τις απολήξεις του απάνεμα λιμανάκια, παλιά ορμητήρια πειρατών, μικρές παραλίες και καταλήγει στο ακρωτήριο του Μαλέα.
Αυτός ο τόπος τα τελευταία χρόνια αντιμετωπίζει δύο σοβαρές περιβαλλοντικές απειλές.
Η πρώτη είναι αυτή των τάνκερ που βρίσκουν απάγκιο στον όρμο της Νεάπολης, καθώς πλήθος καταγγελιών μιλούν για μόλυνση του περιβάλλοντος από τις εργασίες που γίνονται σε αυτά.
Το θέμα έχει αναδειχθεί ουκ ολίγες φορές απ’ τον τοπικό και πανελλαδικό Τύπο, έχουν υπάρξει δεσμεύσεις πως το καθεστώς αυτό θα σταματήσει να υφίσταται, ωστόσο, συχνά-πυκνά η ιστορία επαναλαμβάνεται στο σημείο.
Η δεύτερη απειλή έκανε αισθητή την παρουσία της ενάμιση χρόνο πριν, όταν ο ΑΔΜΗΕ ανακοίνωσε το μεγαλόπνοο σχέδιό του για σύνδεση της μονάδας της Μεγαλόπολης με ένα υποθαλάσσιο καλώδιο που θα ένωνε την Πελοπόννησο με την Κρήτη, προκειμένου η τελευταία να αποκτήσει ενεργειακή επάρκεια.
Ο αρχικός σχεδιασμός χάραξης προκάλεσε την αντίδραση των ντόπιων. Το γεγονός ότι οι συναντήσεις με τους αρμόδιους υπουργούς και τον ΑΔΜΗΕ που έγιναν όλο αυτό το διάστημα δεν οδήγησαν σε κάποια λύση ανάγκασε τους κατοίκους και τους φορείς της περιοχής να συσπειρωθούν σε έναν σύλλογο –«Αρτεμις»– και να προσφύγουν στο ΣτΕ. Ωστόσο, πριν από λίγες μέρες, ο αν. υπουργός Περιβάλλοντος Σωκράτης Φάμελλος προχώρησε στην υπογραφή της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του έργου και πλέον είναι ζήτημα χρόνου να ξεκινήσουν οι εργασίες, κάτι που έχει εξοργίσει την τοπική κοινωνία, η οποία θεωρεί ότι δεν ακούγεται η φωνή της στους κυβερνώντες.
Και η Λακωνία έχει τουρισμό
Βασικό αίτημα των κατοίκων που αντιδρούν είναι η αλλαγή της χάραξης του έργου, ώστε να μην περνάει από τη χερσόνησο του Μαλέα μέσω υπέργειας κατασκευής, αλλά να είναι υποθαλάσσιο, να καταλήγει στα βόρεια του Δήμου Μονεμβασιάς και στη συνέχεια υπογειοποιημένα να φτάνει στη Μεγαλόπολη μέσω του σταθμού των Μολάων.
Εξάλλου, όπως λένε, το έργο είναι υπόγειο στο σύνολό του στην Κρήτη, σε αντίθεση με τη δική τους περιοχή όπου είναι υπέργειο.
Η δικαιολογία –επίσημη ή μη– είναι μάλλον αστεία: «Η Κρήτη έχει τουρισμό». Λες και η Λακωνία δεν έχει.
Η μελέτη που υπογράφτηκε από τον υπουργό προβλέπει ακριβώς τα αντίθετα.
Ειδικότερα, σύμφωνα με την καταγγελία του συλλόγου «Αρτεμις»:
«Προσαιγιάλωση του καλωδίου διασύνδεσης στα Βάτικα σε περιοχή ενταγμένη στο Δίκτυο Νatura 2000. Το καλώδιο θα περνάει εντός του Ορμου Βατίκων, μια περιοχή προτεινόμενη ως θαλάσσια ζώνη Natura 2000.
»Από εκεί, υπόγειο δίκτυο 9,3 χιλιομέτρων και κατόπιν εναέριο δίκτυο με πυλώνες συνολικού μήκους 27,5 χιλιομέτρων ώς τους Μολάους, απαρτιζόμενο από 16 ιστούς και 65 πυλώνες υψηλής τάσης, οι οποίοι θα εγκατασταθούν και σε γεωργικές εκτάσεις – χωρίς να υπάρχει η σχετική ενημέρωση των εμπλεκομένων.
»Για την πρόσβαση στις θέσεις κατασκευής των πυλώνων και των ιστών προβλέπεται η διάνοιξη 59(!) δρόμων συνολικού μήκους 18,8 χιλιομέτρων στη χερσόνησο του Μαλέα.
»Το εναέριο δίκτυο με τους 16 ιστούς και τους 65 πυλώνες διέρχεται από θεσμοθετημένες περιοχές προστασίας (Πάρκο Αγίου Νικολάου Μονεμβασίας, παραδοσιακός οικισμός Κουλεντίων κ.ά.), καθώς και από προτεινόμενες περιοχές απόλυτης προστασίας, μέσω του Γενικού Πολεοδομικού Σχεδιασμού Βοιών (ΓΠΣ Βοιών), ο οποίος εκκρεμεί από το 2003, με ευθύνη των συναρμόδιων υπουργείων (Περιβάλλοντος, Πολιτισμού, Αγροτικής Ανάπτυξης). Ο λόγος είναι σαφής: εάν υπογραφεί ως έχει, τα νομικά και άλλα κωλύματα θα είναι αξεπέραστα για τη διέλευση του εναέριου δικτύου κατά μήκος της Χερσονήσου του Μαλέα.
»Οι δρόμοι που θα διανοιχθούν και οι πυλώνες και οι ιστοί που θα εγκατασταθούν “θάβουν” μια για πάντα τις επίσημες προτάσεις να χαρακτηριστεί η χερσόνησος του Μαλέα “Τοπίο Διεθνούς Σημασίας” και “Περιφερειακό Πάρκο”. Με ό,τι κι αν αυτό σημαίνει για την τουριστική ανάπτυξη της περιοχής με κεντρικούς άξονες το τοπίο και τον πολιτισμό της».
Ερωτήματα
Από τα έως τώρα δεδομένα, προκύπτουν αρκετά ερωτήματα για την πορεία χάραξης του έργου με τον τρόπο που τον έχει σχεδιάσει ο ΑΔΜΗΕ και στα οποία δεν έχουν δοθεί πειστικές απαντήσεις.
Σύμφωνα με τις κατά καιρούς δηλώσεις στελεχών του, ο σχεδιασμός είναι ο καλύτερος δυνατός και με το χαμηλότερο περιβαλλοντικό ρίσκο.
Ωστόσο, όπως υποστηρίζουν οι κάτοικοι και οι φορείς, το πρωταρχικό σχέδιο του ΑΔΜΗΕ, που βασίστηκε σε συγκεκριμένη μελέτη του 2015, προέβλεπε πως καλώδιο θα πήγαινε υποθαλάσσια, παρακάμπτοντας τη χερσόνησο του Μαλέα, και θα έβγαινε βόρεια της Μονεμβασίας. Παράλληλα, από στελέχη του ΑΔΜΗΕ έχει ακουστεί κατά καιρούς το αφήγημα πως το έργο είναι ζωτικής σημασίας για την Κρήτη.
Η άλλη πλευρά υποστηρίζει, ωστόσο, πως αυτό μπορεί να επιτευχθεί με τη σύνδεση Αττικής-Κρήτης μέσω διπλού καλωδίου, έργο που επίσης αναμένεται να γίνει.
Την ίδια ώρα, οι διαμαρτυρόμενοι κάνουν λόγο για ένα σχέδιο που έχει στόχο να γίνει η Λακωνία ένας απέραντος τόπος ανεμογεννητριών.
«Δείτε πόσοι έχουν κάνει αίτηση για αιολικά πάρκα στην περιοχή μας», μας λένε άτομα από τον σύλλογο «Αρτεμις». Αυτές τις καταγγελίες καμία αρχή δεν τις έχει σχολιάσει μέχρι τώρα.
Η αλήθεια είναι πως, αν δει κάποιος τον διαδραστικό χάρτη της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας, θα διαπιστώσει πως είναι πλήθος οι υπό εξέταση αιτήσεις για τη δημιουργία ΑΠΕ κατά μήκος της χερσονήσου του Μαλέα.
«Αγνοούν τους κατοίκους»
Την αρνητική θέση της Περιφέρειας Πελοποννήσου για το εν λόγω έργο εκφράζει μέσω της «Εφ.Συν.» η αντιπεριφερειάρχης Λακωνίας, Ντία Τζανετέα.
«Από την αρχή ήμασταν αρνητικοί γι’ αυτή τη χάραξη και το περιφερειακό συμβούλιο έχει ψηφίσει αρνητικά. Η δική μας θέση ήταν και παραμένει πως το έργο πρέπει να πάει υπόγεια και όχι υπέργεια. Τις επόμενες μέρες θα συναντηθούμε με τον σύλλογο “Αρτεμις” αλλά και με τον Δήμο Μονεμβασίας για να αποφασίσουμε για τις επόμενες κινήσεις μας», μας λέει χαρακτηριστικά.
«Για να κάνεις διάλογο για το θέμα πρέπει να το θέλουν και οι δύο πλευρές. Και η κυβέρνηση εν προκειμένω δεν θέλει διάλογο», τονίζει ο Πάνος Γράφος, πρόεδρος της Ενωσης Επιχειρηματιών Μονεμβασίας, μέλος της προσωρινής Διοικούσας Επιτροπής του συλλόγου «Αρτεμις». «Η κυβέρνηση αγνοεί τον δήμο, την περιφέρεια που έχουν εκφραστεί αρνητικά, αλλά και τους 3.000 ανθρώπους της περιοχής που έχουν ήδη υπογράψει κατά του έργου με τη σημερινή του μορφή. Εδώ πρόκειται για την αλαζονεία της εξουσίας που δείχνει αυτή η αριστερή κυβέρνηση».
«Δεν είναι θέμα του ΑΔΜΗΕ, είναι θέμα πολιτικής απόφασης», μας δηλώνει έτερο στέλεχος του συλλόγου, που επιθυμεί να διατηρήσει την ανωνυμία του. «Κάποιοι θέλουν να παρουσιάσουν επενδύσεις και οι εταιρείες με τις ανεμογεννήτριες, οι ιδιωτικές εταιρείες, για να λέμε τα πράγματα όπως είναι, περιμένουν πώς και πώς να έρθει το καλώδιο, να συνδεθούν με αυτό και να πουλάνε ενέργεια. Αυτή είναι όλη η ιστορία».
Δημήτρης Τερζής