Η μεγάλη άνοδος των κατασκευών την τελευταία διετία έχει οδηγήσει σε μεγάλη αύξηση των ανεκτέλεστων στις τεχνικές εταιρείες, σε μεγάλη αύξηση της προστιθέμενης αξίας των επιχειρήσεων και του κλάδου, έχει δημιουργήσει όμως και ένα σημαντικό πρόβλημα από την έλλειψη προσωπικού. Η αποψίλωση του κλάδου την περασμένη δεκαετία λόγω της οικονομικής κρίσης, δείχνει τα αποτελέσματα της καθώς η γεωμετρική αύξηση του αντικειμένου, έπιασε σύσσωμο τον κλάδο απροετοίμαστο.
Σύμφωνα με πηγές των κατασκευών η προώθηση των μεγάλων έργων τόσο από το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών όσο και από άλλους φορείς, θα απαιτήσει στρατιές από χιλιάδες εργαζομένους που όμως δεν φαίνεται να υπάρχουν διαθέσιμοι στην ελληνική αγορά.
Σήμερα σε δημοπράτηση βρίσκονται έργα άνω των 10 δισ. ευρώ ενώ στην “ουρά” προετοιμάζονται πολλά ακόμα. Παράλληλα έχει αρχίσει να παίρνει μπρος η επένδυση στο Ελληνικό με έργα που ξεπερνούν τα 3,3 δισ. ευρώ ενώ και η “οικοδομή” ανεβαίνει συνεχώς με νέες υπό κατασκευή πολυκατοικίες να “φυτρώνουν” παντού. Εκτιμάται πως το 2024 το ανεκτέλεστο των 5 μεγάλων ομίλων μπορεί να σκαρφαλώσει στα 15 δισ. ευρώ.
Ελλείψεις σε όλα τα επίπεδα απασχόλησης
Στο επίπεδο του επιστημονικού προσωπικού έχει παρατηρηθεί το λεγόμενο brain-gain, δηλαδή απασχολούμενων που έφυγαν εκτός Ελλάδας και επιστρέφουν και πάλι βλέποντας τις ευκαιρίες που ανοίγονται στις κατασκευές.
Όπως σημειώνεται, οι ελλείψεις εντοπίζονται σε όλα τα επίπεδα προσωπικού, όμως το σημαντικότερο πρόβλημα βρίσκεται σε τεχνικό και εργατικό προσωπικό που είναι άλλωστε και η μεγαλύτερη μερίδα απασχολούμενων στον κατασκευαστικό τομέα.
Στο θέμα ειδικά των ειδικευμένων τεχνιτών και εργατών που πολλές φορές είναι εμπειρική η γνώση, χρειάζεται χρόνος για την απαραίτητη εκπαίδευση από την ώρα που θα προσληφθεί κάποιος, μέχρι με ασφάλεια να μπορεί να εργαστεί στα εργοτάξια.
Προς το παρόν η έκταση της έλλειψης αυτής δεν φαίνεται να έχει αποτυπωθεί καθώς η άνοδος στις κατασκευές είναι δυναμική και συνεχώς νέα έργα προστίθενται στις λίστες των υπό δημοπράτηση έργων μεγάλου προϋπολογισμού.
Στην αγορά, όπως επιβεβαιώνουν στελέχη του κατασκευαστικού κλάδου, έχουν αρχίσει να πληθαίνουν εταιρείες μίσθωσης προσωπικού από το εξωτερικό, πρακτική η οποία είναι γνωστή εδώ και χρόνια. Ωστόσο οι μεγέθυνση των αναγκών σε ανθρώπινο δυναμικό απαιτεί και περαιτέρω κινήσεις όπως διακρατικές συμφωνίες με τρίτες χώρες (εκτός Ε.Ε).
Τα ίδια στελέχη τονίζουν πως επίκειται αύξηση του μισθοδοτικού κόστους λόγω της έλλειψης ανθρώπινου δυναμικού καθώς ήδη για πολλές θέσεις δίνεται “μάχη” για την πλήρωση τους. Πιστεύουν μάλιστα πως χαμένες από αυτή την ιστορία θα είναι οι μικρότερες εταιρείες που δεν θα μπορούν να ανταπεξέλθουν στα πολύ αυξημένα κόστη.
Θα πρέπει να διευκρινιστεί πως το πρόβλημα με την έλλειψη προσωπικού δεν εντοπίζεται μόνο στον κλάδο των κατασκευών αλλά και σε άλλους δυναμικούς κλάδους της οικονομίας όπως ο τουρισμός, οι υπηρεσίες και η εστίαση. Αποτελεί ένα γενικότερο φαινόμενο που έκανε την εμφάνιση του μετά το πρώτο κύμα της πανδημίας του covid-19.
Οι τιμές των υλικών
Το άλλο φλέγον θέμα του κλάδου είναι οι αυξημένες τιμές που παρατηρούνται σε πρώτες ύλες και καύσιμα. Αν και οι τιμές δείχνουν να έχουν κάπως ξεφουσκώσει, αρμόδιες πηγές του τεχνικού κλάδου εκτιμούν πως την επόμενη διετία θα παραμείνουν σε υψηλά επίπεδα.
Την ίδια ώρα έργα τα οποία εκτελούνται με συμβάσεις πριν το 2021 και ειδικότερα πριν το 2018, δυσκολεύονται ιδιαιτέρως στην εκτέλεση των έργων λόγω των μεγάλων διαφορών στις τιμές των υλικών από τότε μέχρι σήμερα.
Το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών προχώρησε στην απαραίτητη νομοθετική ρύθμιση το 2021 η οποία εξομάλυνε την κατάσταση και τώρα αναμένεται η λειτουργία του Παρατηρητηρίου Τιμών που θα εξισορροπήσει πλήρως την κατάσταση αυτή.
Οι ίδιες πηγές αναφέρουν πως επείγει η στελέχωση του και η τοποθέτηση Δ.Σ. επισημαίνοντας πως η εύρυθμη λειτουργία του θα χρειαστεί ένα διάστημα μηνών μέχρι να μπορέσει να οργανωθεί και να πάρει την κατάσταση στα χέρια του.
Το Ηλεκτρονικό Σύστημα Προσδιορισμού Κόστους Συντελεστών Παραγωγής Τεχνικών Έργων (Παρατηρητήριο Τιμών) θα είναι εκείνο που ρυθμίζει και αναπροσαρμόζει, προς τα επάνω ή προς τα κάτω, αυτόματα τις τιμές μέσω διαφανούς και αξιόπιστου συστήματος.
Με αυτό τον τρόπο θα επιτυγχάνεται η συστηματική ταξινόμηση και η ενιαία κωδικοποίηση των προϊόντων δομικών κατασκευών και των προμηθευτών τους καθώς και η εγκαθίδρυση ενός αξιόπιστου μηχανισμού τιμοληψίας και παρακολούθησης των τιμών για τα δομικά υλικά, τα μισθώματα μηχανημάτων και τα ωρομίσθια του εργατοτεχνικού προσωπικού.
Νίκος Καραγιάννης | Υποδομές