Η Ελλάδα είναι μια κατ’ εξοχήν αγροτική χώρα και αυτό είναι εύκολα διαπιστώσιμο «δια γυμνού οφθαλμού». Γίνεται ακόμη περισσότερο έκδηλο, αν εξεταστούν ορισμένα στοιχεία που αφορούν τον πρωτογενή τομέα.
Στον Πίνακα 1 απεικονίζονται τα στοιχεία απασχόλησης ανά περιφέρεια στο σύνολο της οικονομίας και στον πρωτογενή τομέα (άτομα άνω των 15 ετών).
Βαθµός απασχόλησης
Όπως φαίνεται, σε 10 από τις 13 περιφέρειες της χώρας, το ποσοστό των απασχολουμένων στον πρωτογενή τομέα υπερβαίνει αισθητά εκείνο των απασχολουμένων στο σύνολο της οικονομίας. Σε κάποιες, μάλιστα, περιφέρειες (Πελοπόννησος, Δυτική Ελλάδα, Θεσσαλία, Ανατολική Μακεδονία-Θράκη, Στερεά Ελλάδα) το ποσοστό είναι σχεδόν διπλάσιο εκείνου που αφορά το σύνολο της οικονομίας και αυτό είναι ένα πρώτο δείγμα, ότι αυτές οι περιφέρειες παρουσιάζουν υψηλή ειδίκευση στους αγροτικούς κλάδους της οικονομίας.
Καλλιεργούµενες εκτάσεις
Στον Πίνακα 2, απεικονίζονται οι εκτάσεις όπου καλλιεργούνται τα σημαντικότερα αγροτικά προϊόντα της ελληνικής οικονομίας στο επίπεδο των περιφερειών που κατέχουν τις πρώτες θέσεις σε καλλιεργούμενη έκταση.
Όπως παρατηρείται, η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας κατέχει την πρώτη θέση στα δημητριακά, τα ζαχαρότευτλα, τον καπνό, τα φρούτα και τη δεύτερη θέση στα φρέσκα λαχανικά και το βαμβάκι.
Η Πελοπόννησος κατέχει την πρώτη θέση στις καλλιεργούμενες εκτάσεις εσπεριδοειδών, ελαιώνων και αμπελώνων, ενώ η Δυτική Μακεδονία (περιφέρεια, κατά τα άλλα, χωρίς ιδιαίτερα ανεπτυγμένη αγροτική παραγωγή) κατέχει την πρώτη θέση στις καλλιεργούμενες εκτάσεις οσπρίων.
Η Δυτική Ελλάδα κυριαρχεί στις πατάτες και τα φρέσκα λαχανικά, ενώ κατέχει την δεύτερη θέση στις καλλιεργούμενες εκτάσεις αμπελώνων. Τέλος, η Κρήτη κατέχει την δεύτερη θέση στους ελαιώνες και την τρίτη θέση στους αμπελώνες.
Θα πρέπει να επισημανθεί ότι η Ελλάδα έχει πολύ υψηλό συγκριτικό εξαγωγικό πλεονέκτημα στον καπνό, το βαμβάκι, το λάδι (είναι η τρίτη ελαιοπαραγωγός χώρα στον κόσμο σε ποσότητα και, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, η πρώτη σε ποιότητα του προϊόντος) και τα φρούτα.
Κτηνοτροφική εξειδίκευση
Στον επόμενο πίνακα 3, απεικονίζονται οι περιφέρειες όπου εκτρέφονται ζώα (είτε για σφαγή, είτε για παραγωγή γαλακτοκομικών προϊόντων).
Εδώ, βλέπουμε ότι στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας βρίσκονται οι εκμεταλλεύσεις, όπου εκτρέφεται ο μεγαλύτερος αριθμός κεφαλών βοοειδών και προβάτων, αλλά και ο μεγαλύτερος αριθμός μελισσών. Παράλληλα, η ίδια περιφέρεια κατέχει τη δεύτερη θέση στην εκτροφή αιγών, πουλερικών και την τρίτη θέση στην εκτροφή χοίρων. Η Κρήτη κυριαρχεί στην εκτροφή αιγών και κουνελιών, ενώ κατέχει την τρίτη θέση στην εκτροφή μελισσών, μετά την Πελοπόννησο. Η Θεσσαλία κυριαρχεί στην εκτροφή χοίρων, ενώ η Ήπειρος στην εκτροφή πουλερικών. Η Δυτική Ελλάδα κατέχει την τρίτη θέση στην εκτροφή αιγών. Τέλος, η Αττική, η Περιφέρεια με την λιγότερο ανεπτυγμένη αγροτική παραγωγή, κατέχει την πρώτη θέση στην εκτροφή ωοτόκων ορνίθων.
Σε ό,τι αφορά την συλλεγόμενη ποσότητα αγελαδινού γάλακτος (σε μη κατεργασμένη κατάσταση) ανά περιφέρεια, βάσει των στοιχείων της Eurostat για το έτος 2016: σε σύνολο χώρας συνελέχθησαν 702.560 τόννοι οι οποίοι προήλθαν, σε ποσοστό περίπου 80%, από τις Περιφέρειες Κεντρικής Μακεδονίας (45,2%), Θεσσαλίας (17,5%) και Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης (16,5%) (1), (2).
Αν εξετασθεί η κατανομή των αγροτικών εκμεταλλεύσεων ανά περιφέρεια ως προς την γεωργική ή την κτηνοτροφική τους δραστηριότητα, θα διαπιστωθεί, ότι με εξαίρεση δύο περιφέρειες, η δραστηριότητα που κυριαρχεί είναι η γεωργική. Συγκεκριμένα, η κατανομή των κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων (στις οποίες συμπεριλαμβάνονται οι πτηνοτροφικές και οι μελισσοκομικές εκμεταλλεύσεις) στο σύνολο των αγροτικών εκμεταλλεύσεων ανά περιφέρεια και κατά φθίνουσα τάξη μεγέθους έχει ως εξής (στοιχεία του 2013 της Eurostat (3)): Ήπειρος 58,2%, Δυτική Ελλάδα 51,1%, Δυτική Μακεδονία 45,2%, Ανατολική Μακεδονία-Θράκη 45,0%, Θεσσαλία 43,7%, Νότιο Αιγαίο 41,4%, Ιόνια Νησιά 40,6%, Βόρειο Αιγαίο 38,9%, Κρήτη 34,3%, Πελοπόννησος 29,1%, Στερεά Ελλάδα 27,8%, Κεντρική Μακεδονία 22,4% και Αττική 12,2%. Σε επίπεδο συνόλου χώρας το ποσοστό των κτηνοτροφικών μονάδων ως προς το σύνολο των αγροτικών εκμεταλλεύσεων είναι 36,1%.
Ως προς την κατανομή του συνόλου των χρησιμοποιούμενων αγροτικών εκτάσεων, παρατηρούμε, ότι τα ποσοστά της χρησιμοποιούμενης γης ως προς το σύνολο της χαρακτηρισμένης ως αγροτικής γης είναι ικανοποιητικά, καθώς υπερβαίνουν το 90,0%, με εξαίρεση την Περιφέρεια Αττικής, όπου η χρησιμοποιούμενη γη φθάνει μόλις το 73,6% του συνόλου της αγροτικής γης της συγκεκριμένης περιφέρειας.
Το γεγονός, ότι η χρησιμοποιούμενη γη αγγίζει τόσο υψηλό ποσοστό στο σύνολο της γης που έχει χαρακτηριστεί αγροτική, δίνει ένα εξαιρετικά ελπιδοφόρο μήνυμα, για το μέλλον του πρωτογενούς τομέα της χώρας μας.
Ύπαιθρος