Αποτελεί κοινό μυστικό σε όσους ασχολούνται με την υγεία, αλλά και σε αυτούς που έτυχε να έχουν πρόβλημα υγείας, ότι η υγεία είναι ο μεγάλος ασθενής. Τα τελευταία δε χρόνια η κατάστασή της έχει επιδεινωθεί.
Οι προοπτικές βελτίωσής της, είναι πλέον μηδαμινές. Τα προβλήματα που έχουν σωρευτεί είναι σημαντικά και μεγάλα. Ουσιαστικά την εκθέτουν σε ανυπολόγιστους κινδύνους. Με άλλα λόγια, την καθιστούν ευάλωτη σε όλους εκείνους που την επιβουλεύονται.
Οι δυσμενείς αυτές διαπιστώσεις, αποτυπώνουν με τον πιο καθαρό τρόπο την σκληρή πραγματικότητα. Δεν συνιστούν υπερβολή. Αλλά ούτε υποκρύπτουν κάποιες ανομολόγητες επιδιώξεις. Η κρίση που διαπερνά το σύστημα υγείας της χώρας μας, είναι πρωτοφανής. Η αποδιάρθρωσή του είναι αναμφισβήτητο γεγονός. Δυστυχώς αυτή είναι η μεγάλη αλήθεια. Ούτε οι παραμορφωτικοί φακοί την συγκαλύπτουν, αλλά ούτε και οι στρουθοκαμηλισμοί, πόσο μάλλον, οι κυβερνητικές αυταρέσκειες.
Μολονότι κατά καιρούς, στη διάρκεια των κυβερνήσεων ΠΑΣΟΚ έχουν γίνει σημαντικά βήματα, οι αλλαγές που πραγματοποιήθηκαν υπονομεύτηκαν από όλες εκείνες τις δυνάμεις που αντιμετωπίζουν την υγεία ως ένα εμπορεύσιμο είδος. Το καθηγητικό κατεστημένο, οι διάφορες συντεχνιακές ομάδες, οι ποικιλώνυμες μετριότητες της κομματοκρατίας στάθηκαν τροχοπέδη, φαλκιδεύοντας τις κατακτήσεις που είχαν επιτευχθεί. Οι φορείς της αδράνειας και της στασιμότητας σε αγαστή συνεργασία με τους εκφραστές της οπισθοδρομικής δεξιάς παράταξης, είναι οι ηθικοί και φυσικοί αυτουργοί της σημερινής οξείας κρίσης.
Η κατάρρευση του εθνικού συστήματος υγείας, η ετεροβαρής σχέση δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, είναι αποτέλεσμα συγκεκριμένων πολιτικών που υιοθετήθηκαν τα τελευταία χρόνια, από ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ. Δεν πρόκειται για απλές στρεβλώσεις ή αδυναμία ανταπόκρισης στις νέες ανάγκες, αλλά για συνειδητές επιλογές οι οποίες αποσκοπούν στη διαμόρφωση ενός νέου περιβάλλοντος, στον ευαίσθητο τομέα της υγείας. Οι ανάγκες των πολιτών για επαρκείς και ουσιαστικές υπηρεσίες υγείας, δεν φαίνεται να συγκινούν τους ιθύνοντες. Προτεραιότητες τους, μέλημα τους είναι κυρίως η εξυπηρέτηση μεγάλων οικονομικών και επιχειρηματικών συμφερόντων, που θεωρούν το χώρο της υγείας το κατεξοχήν γόνιμο πεδίο για την προώθηση των επιδιώξεων τους.
Οι κυβερνήσεις Μητσοτάκη που επαγγέλθηκαν αλλαγές και μεταρρυθμίσεις, ακόμη και αναβάθμιση του εθνικού συστήματος υγείας, πράττουν το ακριβώς αντίθετο. Ακολουθούν πολιτικές που αντιστρατεύονται το δημόσιο συμφέρον, αλλά και την υγεία των πολιτών. Η υποστελέχωση των νοσοκομείων είναι κορυφαίο παράδειγμα, όμως δεν είναι το μοναδικό. Το ίδιο και η μειωμένη χρηματοδότησή τους. Οι λίστες αναμονής για κρίσιμες χειρουργικές επεμβάσεις έχουν λάβει πρωτοφανείς διαστάσεις. Με τη μετακύλιση τους σε βάθος χρόνου, συνάνθρωποί μας εκθέτουν την υγεία τους σε άμεσο κίνδυνο. Μάλιστα αρκετοί αναγκάζονται να προσφύγουν σε ιδιωτικά θεραπευτήρια, καταβάλλοντας υψηλό οικονομικό κόστος.
Την ίδια δε στιγμή οι μικρές ιδιωτικές κλινικές, που αναμφισβήτητα έβαλαν πλάτη την εποχή της πανδημίας (covid-19) και συνεχίζουν να προσφέρουν κοινωνικό έργο, σπρώχνονται σε χρεοκοπία. Ο στραγγαλισμός τους κρίνεται απαραίτητος, προκειμένου να εξυπηρετηθούν τα μεγάλα ιδιωτικά συμφέροντα, που προωθούν τα διάφορα funds. Απόδειξη είναι ότι έχει θεσμοθετηθεί η υποχρεωτική έκπτωση (rebate) των μεγάλων ιδιωτικών κλινικών που βρίσκονται κάτω από την ομπρέλα διαφόρων τραστ να είναι 10%, βάσει του ΦΕΚ 1576/15-3-2023, ενώ οι μικρές ιδιωτικές κλινικές με 40%.
Εύλογο λοιπόν το ερώτημα: Με ποια λογική γίνεται η σκανδαλώδης αυτή μεταχείριση. Αν πράγματι ισχύει αυτό το παράδοξο γεγονός, φαίνεται ότι και εδώ επικρατεί η αντίληψη το νόμιμο θεωρείται και ηθικό, κάτι όμως που αντιστρατεύεται την διαφάνεια και τη χρηστή διοίκηση.
Τα προβλήματα απορρύθμισης στη δημόσια υγεία διαχέονται παντού. Δεν είναι λίγα τα περιφερειακά νοσοκομεία και τα κέντρα υγείας που υπολειτουργούν. Οι παραιτήσεις γιατρών το επιβεβαιώνουν. Η πρωτοβάθμια περίθαλψη έχει δραστικά υποβαθμιστεί, παραμένει μια μεγαλόστομη υπόσχεση δίχως πρακτικό αντίκρισμα. Το ΕΣΥ «πόρτα-πόρτα», που εξαγγέλθηκε πρόσφατα, είναι καταδικασμένο να αποτύχει λόγω προχειρότητας του σχεδιασμού του και της έλλειψης σοβαρής κοστολόγησης. Οι ουρές στα επείγοντα είναι και αυτός δείκτης απορρύθμισης. Η πλήρης διάλυση και κομματικοποίηση του ΕΚΑΒ, συμπληρώνει τη ζοφερή πραγματικότητα. Η πολύωρη αναμονή για τη διακομιδή με ασθενοφόρο είναι καθημερινό γεγονός. Η ζωή των πολιτών μπαίνει σε δεύτερη μοίρα.
Το ατροφικό κοινωνικό κράτος που με πολλές προσπάθειες είχαμε οικοδομήσει, έχει γίνει κομμάτια και θρύψαλα. Την κρίση του συστήματος υγείας διαδέχεται η αποδόμηση της κοινωνικής ασφάλισης. Εξ ου και βλέπουμε ασφαλιστικές εταιρίες να εξαγοράζουν ιδιωτικές κλινικές προκειμένου να εδραιώσουν την παρουσία τους στο χώρο της υγείας, αλλά και να διευρύνουν τα κέρδη τους.
Η αποδιάρθρωση και παρακμή εντείνονται περαιτέρω, με τον εκφυλισμό που προκαλούν τα διάφορα μορφώματα όπως το ΕΚΕΠΥ, που λειτουργεί με αδιαφάνεια και άκρατο κομματισμό. Το ίδιο και η αποδυνάμωση του ΚΕΣΥ. Φτάσαμε στο σημείο ο πρόεδρος του να απονέμει μόνος του ειδικότητες με κομματικά κριτήρια, χωρίς να λαμβάνει υπ’ όψιν την γνώμη των ειδικών επιτροπών. Η αναξιοκρατία, η αδιαφάνεια, η μετριοκρατία, η ευνοιοκρατία ημετέρων, συνθέτουν το στίγμα πολιτικών που αντιστρατεύονται την υγεία των πολιτών, εξυπηρετώντας μεγάλα ιδιωτικά και επιχειρηματικά συμφέροντα. O Tempora o Mores!
*Ο Λεωνίδας Γρηγοράκος είναι Ομότιμος Καθηγητής Εντατικής Θεραπείας ΕΚΠΑ