Το πρόσφατο επεισόδιο με τη ρύπανση του ρέματος του Σωφρόνη κι επακόλουθα της Κελεφίνας και του Ευρώτα με ποσότητα λυματολάσπης και στραγγίσματα που διέφυγαν (;) από τον κλειστό (;) με δικαστική απόφαση ΧΑΔΑ του Δήμου Σπάρτης στη θέση Προβατόμανδρα, επαναφέρει όλους τους προβληματισμούς που έχουν εκφραστεί τα τελευταία χρόνια για τη λεγόμενη ολοκληρωμένη διαχείριση των απορριμμάτων, που την ακούμε αλλά δεν την βλέπουμε. Λύθηκε και η απορία όλων όσοι αναρωτιούνταν πο ύ εναποτίθετο η παραγόμενη λυματολάσπη του Βιολογικού Καθαρισμού Σπάρτης, αφού αποκαλύφθηκε ότι θαβόταν σε τεχνητές εκβαθύνσεις της χωματερής, χωρίς καμμία πρόνοια για τις περιβαλλοντικές συνέπειες.
Η Περιφέρεια Πελοποννήσου προκειμένου να ανακόψει την επιβολή προστίμων από την Ε.Ε για τους ΧΑΔΑ, ανέθεσε την αποκατάστασή τους σε κάποιους εργολάβους, ίσως περισότερο βιαστικά από ότι έπρεπε, με αποτέλεσμα, ως απεδείχθη εκ των υστέρων, να γίνουν λάθη και «αστοχίες» που κόστισαν με υψηλό και μη αντιστρέψιμο οικολογικό τίμημα.
Σε κάθε αποκατάσταση ΧΑΔΑ η κρίσιμη παράμετρος είναι η διαχείριση των στραγγισμάτων. Ως στραγγίσματα ή διασταλάγματα ή αποπλύματα ή εκχυλίσματα ορίζονται τα πάσης φύσεως υγρά που ρέουν διαμέσου των αποτεθέντων αποβλήτων και εκρέουν από τον χώρο ταφής ή περιέχονται μέσα του (Οδηγία 1999/31/ΕΚ «Περί υγειονομικής ταφής αποβλήτων») . Παρόμοιος είναι και ο ορισμός που δίνεται στην ΚΥΑ Η.Π. 50910/2727 «Μέτρα και Όροι για την Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων : Εθνικός και Περιφερειακός Σχεδιασμός Διαχείρισης», όπου ως απόπλυμα ορίζεται η ποσότητα υγρού που ρέει και εκρέει από το χώρο διάθεσης των στερεών αποβλήτων.
Τα στραγγίσματα, ακόμη κι αν δεν εμπεριέχουν λυματολάσπη, όπως στη συγκεκριμένη περίπτωση, φέρουν υψηλό ρυπαντικό φορτίο που αποτελείται από τα διαλελυμένα ή αιωρούμενα συστατικά των αποβλήτων του χώρου ταφής. Στις πιο πολλές περιπτώσεις τα υγρά αυτά προέρχονται από τα όμβρια ύδατα, τα ύδατα επιφανειακής απορροής και υπόγεια ύδατα που εισέρχονται στο χώρο της ταφής, καθώς και από ύδατα που προέρχονται από τη διάσπαση των αποβλήτων.
Η πλέον σημαντική δυσμενής περιβαλλοντική επίδραση των στραγγισμάτων είναι η ρύπανση των υπογείων υδάτων. Για το λόγο αυτό συνιστάται η αποφυγή χωροθέτησης ΧΑΔΑ ή ΧΥΤΑ σε περιοχές με ρηχούς υδροφόρους ορίζοντες ή κοντά σε σημεία υδροληψιών. Η υπάρχουσα νομοθεσία προβλέπει κι επιβάλλει την κατασκευή τεχνητών φραγμών για τη μόνωση της βάσης των χώρων ταφής, σε περίπτωση που η φυσική μόνωση δεν επαρκεί.
Το πρόβλημα των στραγγισμάτων συνοδεύει τους χώρους ταφής απορριμμάτων από την αρχή και για πολλές δεκαετίες μετά το τέλος της λειτουργίας τους. Γι΄ αυτό και τα συστήματα διαχείρισής τους, που λειτουργούν ως μέτρα αντιμετώπισής τους, πρέπει να είναι και μακροπρόθεσμα και αποτελεσματικά.
Η αποκατάσταση των χώρων ταφής είναι έργο δύσκολο και δαπανηρό. Προϋποθέτει σοβαρή μελέτη από ειδικούς επιστήμονες και λύσεις που να ανταποκρίνονται στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε συγκεκριμένου χώρου . Και σημειωτέον πως δεν είναι πάντα επιτυχής. Στο Οντάριο του Καναδά στον ΧΥΤΑ του Belle Park η περιοχή καλύφθηκε από χορτάρι και κατάλληλες ποικιλίες δέντρων για να απορροφούν με το ριζικό τους σύστημα τα υγρά της αποστράγγισης.Τοποθετήθηκαν ακόμα εγκαταστάσεις ελέγχου μόλυνσης του νερού, του εδάφους και του βιοαερίου και ιδρύθηκε πάρκο αθλητισμού και αναψυχής. Κι όμως, ο χώρος αυτός χρειάστηκε να αποκατασταθεί και για δεύτερη φορά!!!
Η αποκατάσταση των χωματερών έπρεπε να είχε γίνει ήδη από χτες κι όχι σήμερα. Η καθυστέρηση των αρμοδίων παραγόντων της Αυτοδιοίκησης είναι κάτι παραπάνω από ασυγχώρητη. Οι περιοχές των χωματερών, ακόμη και των «πρώην», αποτελούν εν δυνάμει ωρολογιακές βόμβες για το περιβάλλον, που κανείς δεν ξέρει πότε θα εκραγούν. Η μόλυνση όσο κι αν παρακολουθείται δεν είναι ποτέ βέβαιο αν ελέγχεται ούτε αν πρόκειται να σταματήσει. Κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα αν η λεγόμενη αποκατάσταση αποτελεί λύση ή μήπως απλά κουκουλώνουμε το πρόβλημα που με ανευθυνότητα δημιουργήσαμε;
Όσον αφορά τώρα το άλλο θέμα της ολοκληρωμένης διαχείρισης απορριμμάτων, στους συνδημότες μας επικρατεί τουλάχιστον σύγχυση λόγω της έλλειψης ενημέρωσης και στοιχείων σε ό,τι αφορά την επιχειρούμενη από τον Δήμο μας ανακύκλωση, η οποία κινδυνεύει, με τον τρόπο που έχει υιοθετηθεί – παρά τις ομολογουμένως καλές προθέσεις – να δυσφημήσει την έννοια της ανακύκλωσης και να κλονίσει την εμπιστοσύνη των δημοτών σ’ αυτήν. Κι αυτό γιατί χωρίς καμία επιστημονική μελέτη, με αυτοσχεδιασμούς και αποσπασματικές ενέργειες, επιχειρείται να δοθεί λύση σε ένα πολυσύνθετο και πολυεπίπεδο πρόβλημα, που αποτελεί διαχρονική πρόκληση και ευθύνη για το Δήμο Σπάρτης.
Η πραγματικότητα είναι πως αυτή τη στιγμή κανείς δεν γνωρίζει λ.χ. ποια είναι η σύνθεση των διακινούμενων απορριμμάτων στο Δήμο Σπάρτης, ούτε η σύνθεση των θαμμένων απορριμμάτων στον εν λόγω ΧΑΔΑ, ούτε οι ποσότητες που διακινούνται ή έχουν θαφτεί. Είναι άγνωστο, επίσης, τι γίνονται τα λεγόμενα οργανικά των καφέ κάδων και πού καταλήγει σήμερα η περιβόητη λυματολάσπη του Βιολογικού Σπάρτης. Δυστυχώς, μετά από τόσο καιρό, δεν έχει δημοσιοποιηθεί κάποιος στοιχειώδης απολογισμός, ο οποίος να αφορά το εφαρμοζόμενο ανακυκλωτικό πρόγραμμα.
Ο τρόπος αντιμετώπισης των προβλημάτων που αφορούν την ολοκληρωμένη διαχείριση των απορριμμάτων στη χώρα μας και δη από τον οικείο Δήμο μάς βάζει σε σκέψεις.
Αναρωτιόμαστε:
Πώς μπορεί η Δανία, μια πιο αναπτυγμένη από τη δική μας χώρα με δυσκολότερα απορρίμματα, να επιτυγχάνει αξιοποίηση του 89% των απορριμμάτων της και να θάβει ή να καίει μόνο το 11% απ’ αυτά;
Υπάρχει σχέση ανάμεσα σ’ αυτά που λέγονται και σ’ αυτά που ισχύουν;
Γνωρίζουν καλά οι αρμόδιοι της Δημοτικής ή της Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης τι είναι η αποκατάσταση των ΧΑΔΑ για την οποία μας μιλάνε;
Πότε επιτέλους θα ασχοληθούν με αυτά τα θέματα εξειδικευμένοι επιστήμονες (περιβαλλοντολόγοι, γεωλόγοι κλπ), με ολοκληρωμένες και λειτουργικές προτάσεις για το κάθε πρόβλημα που ανακύπτει;
Οι προβληματισμοί αυτοί που εκφράζουμε με την παρούσα ανακοίνωσή μας δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση πως μηδενίζουμε την όποια προσπάθεια έχει γίνει μέχρι τώρα ή ότι δεν πρέπει να προχωρήσει η ανακύκλωση και να ολοκληρωθούν οι εργασίες αποκατάστασης των χωματερών. Θέλουμε, όμως, γι’ άλλη μια φορά να εκφράσουμε τις έντονες ανησυχίες μας για την υπάρχουσα κατάσταση, για τον αποσπασματικό τρόπο που αντιμετωπίζονται τόσο σοβαρά θέματα και να επισημάνουμε επιπλέον ότι δεν πρέπει ως κοινωνία να τρέφουμε αυταπάτες για το κακό που έχουμε κάνει στο περιβάλλον και κατ’ επέκταση στη ζωή μας.
Μελλοντικές χωματερές δεν πρέπει ποτέ και σε καμία περίπτωση να υπάρξουν!
ΑΠΟ ΤΟ Δ.Σ.
ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ
ΛΑΚΩΝΙΑΣ