Όπως παρατηρούμε στο διάγραμμα, παρουσιάζεται μια κατακρημνώδης πτώση της πραγματικής προσφοράς χρήματος, δηλαδή της ονομαστικής προσφοράς χρήματος μείον της αύξησης του δείκτη τιμών καταναλωτή για τις χώρες του ΟΟΣΑ.
Είναι ένας ξεκάθαρος προάγγελος οικονομικής κάμψης που μπορεί να οδηγήσει σε ύφεση. Όμως πολλά, αλλά ουχί όλα, εξαρτώνται από τις κεντρικές τράπεζες. Ούτως ή άλλως είμαστε αφοπλισμένοι από το φρένο του real balance effect που μας εξήγησε στα νομισματικά, δεκαετίες τώρα, ο Don Patinkin και πρώτα θεμελίωσε ο Arthur Cecil Pigou, το οποίο φρένο των αυτόματων και αυτόνομων μηχανισμών της αγοράς, ο John Maynard Keynes το θεώρησε ατελέσφορο, προκρίνοντας την επινόησή του για την ενεργό ζήτηση, effective demand, υπέρτερης συγκρινόμενης με το αποτέλεσμα πλούτου του Pigou που επιτυγχάνεται δια της αυτόματης πτώσης των τιμών κατά τη διάρκεια της υφέσεως. Δεν είμαστε καθόλου μακριά από τότε και δικαίως ο Milton Friedman υποστήριξε ότι η Μεγάλη Ύφεση του 1930 ήταν αποτέλεσμα της δραματικής πτώσης της προσφοράς χρήματος από την κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ.
Όμως οι κεντρικές τράπεζες σήμερα δεν μπορούν ούτε να μειώσουν τα επιτόκια ούτε να συνεχίσουν την ποσοτική χαλάρωση γιατί ο πληθωρισμός τρέχει. Από την άλλη, μια εαρινή επίθεση της Ρωσίας μπορεί να οδηγήσει ξανά τις τιμές ενέργειας προς τα πάνω και τότε τα πράγματα θα γίνουν πολύ χειρότερα. Από τη μια πλευρά δεν θα μπορούμε να χαλιναγωγήσουμε τις τιμές και από την άλλη τα αυξημένα επιτόκια μαζί με την κάθετη μείωση, ταυτόχρονα της ονομαστικής και πραγματικής προσφοράς χρήματος, θα μας οδηγήσουν στη χειρότερη ύφεση που μπορεί να προκύψει των τελευταίων δεκαετιών και χειροτέρας αυτής του 2007-2009.
Αυτή την φορά όμως χωρίς να έχουμε την πολυτέλεια που είχαμε το 2009, δηλαδή δεν μπορούμε σήμερα ούτε να μειώσουμε τα επιτόκια ούτε να ξανακάνουμε ποσοτική χαλάρωση. Εκτός εάν οι κεντρικές τράπεζες, τελείως απεγνωσμένες, πράξουν ξανά απονενοημένα και τα δύο αυτά μαζί και τότε ένας μεγαλοπρεπής πληθωρισμός θα προκύψει που όμοιον τους δεν θα έχουν ξαναδεί οι ανεπτυγμένες χώρες της Δύσης.
Πρέπει άμεσα να προσδεθούμε με τις αρχές και τους κανόνες της οικονομικής επιστήμης και των τόσο πολύτιμων ιστορικών φαινομένων οικονομικών κρίσεων που τόσα πολλά έχουν να μας διδάξουν και να πράξουμε αναλόγως δια την αποφυγή μειζόνων ζημιών, ακολουθώντας προσεκτικά τις κινήσεις του κεντρικού τραπεζίτη των ΗΠΑ, του Jerome Powell, για να καταφέρουμε να μας προκύψει μόνον η ήπια προσγείωση της οικονομίας. Ο Jerome Powell μπορεί να είναι ίσως ο μοναδικός κεντρικός τραπεζίτης χωρίς διδακτορικό οικονομικών και να απέχει μακράν από την εποχή που σαν ξένοιαστος νέος διασκέδαζε τους Ευρωπαίους, παίζοντας μουσική country στα καφέ των Παρισίων, μολοντούτο ανήκει στην Ελίτ των Ελίτ που τον εμπιστεύτηκε να σώσει και έσωσε την Τράπεζα της Νέας Αγγλίας το 1991.
Αλλά εκείνη η επιτυχία που έστειλε τον Jerome Powell στο ζενίθ των τραπεζικών του κατορθωμάτων, ήταν η αντιμετώπιση του προβλήματος της Salomon Brothers, όταν πριν καν ανοίξει η αγορά της Ιαπωνίας, δηλαδή πριν καν τελειώσει το κλασσικό τεμπέλικο Δυτικό Σαββατοκύριακο, ο μετέπειτα Υπουργός των Οικονομικών, Nicholas Brady, είπε στον Πρόεδρο της FED Νέας Υόρκης, Jerry Corrigan, “Μην ανησυχείς ο Τζέι Πάουελ θα το φτιάξει πριν ανοίξει το Τόκιο”. Μέσα λοιπόν στο λειψό Σαββατοκύριακο, ο Τζέι Πάουελ έδειξε, ανέλυσε και έπεισε τον Warren Buffet για το σχέδιο διάσωσης της Salomon Brothers, και ο Μπάφετ ανέλαβε αμέσως Πρόεδρός της. Όλα αυτά και άλλα τόσα, έφεραν τον Τζέι Πάουελ, τον άνθρωπο της Ελίτ των Ελίτ, στην κυβέρνηση όταν ο Nicholas Brady ανέλαβε Treasury Secretary. Ο δρόμος για να αναλάβει την FED των ΗΠΑ είχε ήδη ανοίξει από τότε για τον Πάουελ και μάλιστα δια πυρός και σιδήρου που τίποτα δεν έμοιαζε με την ανέφελη νεότητα του.
Το πιο σημαντικό όμως για τις ΗΠΑ αλλά και για τη Δύση γενικότερα, ήταν ότι ο Πάουελ χειρίστηκε με μαεστρία τον επιρρεπή σε τραγικά λάθη Τραμπ και αποτελεί το πιο βέβαιο ανάχωμα στη δημοσιονομική σπατάλη που είναι επιρρεπής ο Μπάιντεν. Τώρα έχει πια στα χέρια του τη νάρκη που λέγεται πληθωρισμός και πρέπει να την αποσυνδέσει για να μη μας προκύψει και ύφεση μαζί.
* Ο Πάνος Ευαγγελόπουλος είναι Αναπληρωτής Καθηγητής, Τμήμα Διοικητικής Επιστήμης, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου
capital