Η καθημερινή ζωή της Σπάρτης του προπερασμένου αιώνα, βρίσκεται κρυμμένη μέσα στα «ψιλά» των εφημερίδων της εποχής. Μικρές ειδησούλες και σχόλια αναδεικνύουν την εικόνα μιας νέας μικρής πόλης, με όλα τα καλά και τα άσχημα της καθημερινότητας , όπου άνθρωποι σημαντικοί αλλά και ασήμαντοι πασχίζουν, ο καθένας με τον δικό του τον τρόπο, για ένα καλύτερο αύριο.
Από την τοπική εβδομαδιαία εφημερίδα «ΣΠΑΡΤΗ», της οποίας συντάκτης ήταν ο Ιωάννης Ν. Κορφιωτάκης, σταχυολογούμε κάποιες χαρακτηριστικές στιγμές της Σπάρτης. της περιόδου 1882-1884, που βοηθούν ώστε να αποκτήσει πρόσωπο η πόλη, έτσι όπως ήταν πριν από 139 συναπτά έτη:
Σπάρτη 1882
-Η οικονομία νέας Σπάρτης ανθεί (για τους λίγους, βέβαια) από τη σηροτροφία και την μεταξουργία. Φτωχές γυναίκες βρίσκουν δουλειά στα μεταξουργεία της νέας πόλης, αλλά η εκμετάλλευσή τους από τους εργοδότες είναι τόσο στυγνή ώστε φτάνει στο σημείο να υπογράψουν μεταξύ τους κοινό συμφωνητικό, σύμφωνα με το οποίο, όποια εργάτρια φεύγει από ένα μεταξοκλωστήριο, λόγω χαμηλού ημερομισθίου, και αναζητά εργασία σε άλλα μεταξοκλωστήρια ΝΑ ΜΗ ΓΙΝΕΤΑΙ ΔΕΚΤΗ!!!
Το δημοσίευμα:
«Πολλαί πτωχαί γυναίκες, εργαζόμεναι εν τοις ενταύθα μεταξοκλωστηρίοις, παρέστησαν ημίν παράπονα προξενούμενα εκ νέου εξής αδίκου των κ. ιδιοκτητών των καταστημάτων μέτρου. Έχοντες ούτοι συμβληθή δι’ επισήμου συμφωνητικού όπως μη δέχωνται φευγούσας εκ του ενός, ίνα μεταβαίνωσιν εις άλλον κατάστημα (δι’ ανεπάρκειαν του ημερομισθίου), μεγάλως αδικούσι τας πτωχάς εκείνας γυναίκας. Τούτο, ως δεινόν, ευκταίον ήτο να διορθωθή παρά των κ.κ. ιδιοκτητών, δια λύσεως του εν λόγω συμβολαίου, ίνα μη διδομένης ημίν νέας αφορμής, επανέλθομεν δριμείς εν τω δικαίω.»
Εφ. ΣΠΑΡΤΗ 12 Ιουνίου 1882
Σπάρτη 1883
-Το Μουσείο της Σπάρτης το οποίο είχε ιδρυθεί στα 1875 από τον Λάκωνα Αρχαιολόγο Παναγιώτη Σταματάκη, έχει αρχίσει να γεμίζει στις τρεις αίθουσές του με αξιόλογα αρχαιολογικά ευρήματα. Μέχρι τότε, από το 1850, γλυπτά, ανάγλυφα και επιγραφές συγκεντρώνονταν στο κτίριο της Νομαρχίας, ενώ το 1860 οι αρχαιότητες ταξινομήθηκαν σε αίθουσα του Γυμνασίου. Τα εκθέματα του Μουσείου προέρχονταν από ιδιωτικές συλλογές Σπαρτιατών τους οποίους έπεισε ο Π. Σταματάκης να δωρίσουν στο Νέο Μουσείο αλλά και από ευρήματα που έρχονταν στο φως είτε από ανασκαφές είτε τυχαία, όπως ένα ωραίο ανάγλυφο (μάλλον σαρκοφάγος) που βρέθηκε στην περιοχή Συκαρακίου:
Το δημοσίευμα:
«Παρά τω Σικαρακίω ευρέθη πρό τινων ημερών το ήμισυ μέρος αναγλύφου καλής, ως επληροφορήθημεν, τέχνης. Ο έφορος των ενταύθα αρχαιοτήτων κ. Αθ. Μάτσας, ο άγρυπνος ούτος και δραστήριος φύλαξ των ιερών της αρχαιότητος λειψάνων, μετακομίσατο αυτό αμέσως εις το ενταύθα Μουσείον. Δεν δυνάμεθα ή
να αποδώσωμεν αυτώ δημοσία τον προσήκοντα έπαινον δια τον άκρον αυτού ζήλον και την ευλαβή εκπλήρωσιν και του καθήκοντος τούτου.»
Εφ. ΣΠΑΡΤΗ, 13 Μαΐου 1983
-Πενήντα, μόλις, χρόνια από την απελευθέρωση της Ελλάδας από τους Τούρκους, οι μνήμες του ένοπλου αγώνα ήταν ακόμα νωπές και το να κυκλοφορεί κάποιος στη Σπάρτη οπλισμένος με κουμπούρια και μαχαίρια στο ζωνάρι του ήταν κάτι φυσικό. Μόνο, που η συνήθεια αυτή κατέληγε πολλάκις σε τραυματισμούς και θανάτους, λόγω συμπλοκών, ιδιαίτερα σε προεκλογικές περιόδους:
Τα δημοσιεύματα:
α) Την 7ην τρέχοντος μηνός, ενταύθα, έξωθι της οικίας του Σταύρου Αντωνοπούλου, συμπλοκής γενομένης μεταξύ των Δημητρίου Αγγελάκου, Ιωάννου Αγγελάκου, Δημητρ. Κουκούκη και Στυλιανού Αναγνωστοπούλου αφ’ ενός και αφ’ ετέρου των Παναγ. Χ. Αρνιώτου, Ηρακλή Δημάκου και Αθ. Δήμα, οι πρώτοι ετραυμάτισαν δι’ εγχειριδίων τους δευτέρους ακινδύνως. Ο ανακριτής κ. Γαληνός επελήφθη πάραυτα των δεουσών ανακρίσεων.»
β) Και πάλιν παρακαλούμεν τον κ. Μοίραρχον όπως προσπαθήση εις την καταστολήν της συνηθείας του οπλοφορείν. Ας μην παύη διατάσσων την περίπολον ν΄αφαιρή άνευ διακρίσεως τα όπλα. Τούτο καθίσταται αναγκαιότερον δια τον τόπον, όστις διέρχεται νυν εποχήν οργασμού και κινήσεως επί ταις δια τας μελλούσας εκλογάς προπαρασκευαίς και θερμαίς ενεργείαις.»
Εφ. ΣΠΑΡΤΗ, 13-5-1883
Σπάρτη 1884
-Η ανάγκη για ψυχαγωγία των Σπαρτιατών ήταν μεγάλη την εποχή εκείνη. Από καιρού εις καιρόν διάφοροι περιοδεύοντες θίασοι εγκαθίσταντο στην πόλη κι έδιναν παραστάσεις τους θερινούς μήνες στην πλατεία της Σπάρτης. Στα 1884, έγινε προσπάθεια από ντόπιες δυνάμεις να συγκροτηθεί τοπικός θεατρικός θίασος, αλλά, αλλοίμονο, συγκρούστηκε με τοπικούς «ξερόλες», συμπλεγματικούς και υπερόπτες, οι οποίοι, αντί να επαινέσουν και να ενθαρρύνουν το εγχείρημα, το έθαψαν κυριολεκτικά με την ψευτοκαθαρευουσιάνικη, εν πολλοίς ακατάληπτη, κριτική τους :
Το δημοσίευμα:
«Υπό του θιάσου τους προσφάτως ιδρυθέντος εν τη πόλει ημών, εδόθησαν τινές παραστάσεις, εν αις, αν δεν διέλαμψεν ικανότης ειδική των κ.κ. ηθοποιών, τουλάχιστον καθ’ όσον εξηρτάτο εκτων μέσων άτινα κατέβαλον, όπως εκγυμνασθώσιν εις την από σκηνής παρουσίαν, και εκ των άλλων των σχετικών στοιχείων, των αναγκαίων προς τα τοιαύτα αντικείμενα, ανταπεκρίθησαν προς τα προσδοκίας του κοινού. Είναι αληθές , αφ’ ετέρου, ότι προέκυψαν και τινα άτοπα εκ πρώτης αφετηρίας εντός του θεάτρου, διότι τα τοιαύτα, μάλιστα ένθα δεν υπάρχει ειδικότης περί την ίθυνσιν των θεάτρων, είναι επόμενον να συμβαίνωσι. Σημειωτέον δε εις πόλεις ένθα σπανίως συνιστώνται θεάματα, δι’ ισχυροτέραν αιτίαν συμβαίνουσιν τοιαύτα, τόσον μεταξύ των θεατών, όσον και κατά την αντίληψιν και υποδοχήν της εικόνος της εν τη σκηνή παρισταμένης υπό των υποκρινομένων. Ενίοτε δε το πένθιμον τυγχάνει εντυπούμενον ως αστείον, και ταναπαλιν.»
Εφ. ΣΠΑΡΤΗ, 15-12-1884
-Τα παλιά Φαρμακεία της Σπάρτης πρόσφεραν πολύτιμες υπηρεσίες υγείας στους ανθρώπους της πολύ δύσκολης εκείνης εποχής και άφησαν το δικό τους στίγμα στην πόλη. Όμως, πώς λειτουργούσε ένα φαρμακείο-φαρμακεμπορείο του 1884 στη Σπάρτη και τι ακριβώς προσέφερε στην περιοχή; Μια διαφήμιση, δημοσιευμένη στην εφημερίδα ΣΠΑΡΤΗ, στις 15 Δεκεμβρίου 1884, είναι κατατοπιστική όσο και απολαυστική:
Η διαφήμιση:
ΕΙΔΟΠΟΙΗΣΙΣ
ΕΙΣ ΤΟ ΕΝΤΑΥΘΑ ΦΑΡΜΑΚΕΙΟΝ ΚΑΙ ΦΑΡΜΑΚΕΜΠΟΡΕΙΟΝ
ΤΟΥ κ. ΣΤΕΦΑΝΟΥ Θ. ΒΑΡΟΥΝΗ
Εκομίσθησαν κατ’ αυτάς απ’ ευθείας εκ διαφόρων μερών της Ευρώπης μεγάλαι ποσότητες φαρμάκων, χρωμάτων κλπ, ως και ποσότης ελαίου ήπατος του ονίσκου (Μουρουνελαίου) φρεσκοτάτου, λευκού και αόσμου εφετεινής εσοδείας προς πέντε 5 δραχμάς κατ’ οκάν. Κίνα Βασιλική Ξανθή 1ης ποιότητος απ’ ευθείας εκ του εργοστασίου Φρ. Γιωψτ κομισθείσα 20 δραχμάς κατ’ οκάν-Θειική Κινίνη εις βάζα και εις τενεκέδες γνησιοτάτη ΓΙΩΨΤ.
Οινόκολλα λευκοτάτη εις φύλλα προς καθαρισμόν των οίνων Δέκα αριθμός 10 δραχμάς κατ’ οκάν.
Μεγάλη συλλογή αρωμάτων και αρωματικών σαπώνων, λευκωμάτων, κόνεων αρωματικών, αλοιφών, κολ-κρεμ εκ Παρισσίων δια δώρα του νέου έτους.
Μηχαναί Σελτς του ιδίου κατασκευαστού Φεβρ πλεγμέναι με σύρμα δυνατόν, εκάστη 22 δραχμάς.
Άπαντα τα Σπεσιαλιτέ με τας αυτάς τιμάς των Αθηνών.
Άπαντα τα χρώματα δια την βαφήν υφασμάτων μαλλίνων, νημάτων κτλ. Ως και άπαντα τα ελαιοχρώματα, Λινέλαιον ψημένον (μπεψιρόλαδο) και άψητον. Ψαρόλαδον-Βερνήκια-Πινέλα διάφορα ως και πολύ μικρά της πένας δια Ζωγράφους-Χρυσός και Άργυρος εις φύλλα.
Τσάι Ρωσσικόν γνήσιον-Σοκολάτα φρέσκα-Γάλα Ελβετίας κλπ.
Εις τον αγοράζοντα ποσότητα οξέων Νιτρικού, Υδροχλωρικού, Θειικού και Φαινικού οξέως κρυσταλλικού χορηγούμεν με τας ιδίας τιμάς των Αθηνών-Κλύσματα μετάλλινα και εκ καουτσούκ διαφόρου μεγέθους-Διάφορα εργαλεία-θερμόμετρα-μητροσκόπια κούσκο-Συρίγγια Πραβάζ-Κινητά φαρμακεία-καυτηριοφόρα κλπ.
Αναμένονται μεγάλαι παραγγελίαι εκ Παρισίων, εργαλείων χειρουργικών, Σπεσιαλιταί διαφόρων, κινητών φαρμακείων και μεταλλικών υδάτων Βισσύ-οιονδήποτε βιβλίον ή εργαλείον ή σκευασίαν εκ των νεωτέρων προμηθεύομεν ταχυδρομικώς επί παραγγελία.
Εκομίσθησαν και άπασαι αι νεώτεραι σκευασίαι φαρμακευτικαί.
Άπαντα τα είδη εις τιμάς μετρίας και τοις μετρητοίς.
«Χτες και προχτές, όλη νύχτα, πασκίζαμε να μετρήσουμε τ’ άστρα.
Και τ’ άστρα είναι τόσα, όση κι η καρδιά μας, κι η καρδιά μας είναι πιο πολύ απ’ τ’ άστρα.»
Γιάννης Ρίτσος Όνειρο καλοκαιρινού μεσημεριού -απόσπασμα