ΑΝΑΓΚΑΙΟΣ ΠΡΟΛΟΓΟΣ: Το παρόν άρθρο ΔΕΝ έχει σκοπό να αντιπαραβάλλει και να συγκρίνει μεταξύ τους τις μελέτες του 2016 και του 2020 για τις παρεμβάσεις στο κέντρο της πόλης.
Οι μελέτες, γενικά, αντικατοπτρίζουν κι εκφράζουν την πολιτική βούληση και τα οράματα εκείνων που τις παραγγέλλουν, τις πληρώνουν, τις εγκρίνουν και τις υλοποιούν.
Τον Ιούνιο του 2016, η επιστημονική ομάδα μελέτης ΒΛΑΣΤΟΥ υπέβαλλε τη «Μελέτη κυκλοφοριακών παρεμβάσεων στις κεντρικές οδούς της Σπάρτης και λοιπές επηρεαζόμενες οδούς» σύμφωνα με την ανάθεση που της είχε γίνει από τον Δήμο Σπάρτης.
Μέλη της σημαντικής αυτής μελετητικής ομάδας ήταν οι:
-Αυγή Βάσση, Τοπογράφος – Συγκοινωνιολόγος Μηχανικός Υ.Δ.ΕΜΠ, MsC
-Θάνος Βλαστός, Συγκοινωνιολόγος – Πολεοδόμος Μηχανικός, Καθηγητής Ε.Μ.Π.
-Ευθύμιος Μπακογιάννης, Συγκοινωνιολόγος – Πολεοδόμος Μηχανικός., Δρ. Ε.Μ.Π.
-Μαρία Σίτη, Τοπογράφος Μηχανικός ΕΜΠ, Υ.Δ. ΕΜΠ, MsC
-Γεωργία Χριστοδουλοπούλου, Τοπογράφος Μηχανικός ΕΜΠ, Υ.Δ. ΕΜΠ,
-Χαράλαμπος Κυριακίδης, Χωροτάκτης Μηχανικός Π.Θ, Υ.Δ. ΕΜΠ, MsC
Επρόκειτο για μια πλήρη και ολοκληρωμένη επιστημονική Μελέτη για το σημαντικότερο πρόβλημα της Σπάρτης, αυτό του «κυκλοφοριακού», με στόχο τον σχεδιασμό δραστικών κυκλοφοριακών παρεμβάσεων στις κεντρικές οδούς της Σπάρτης και τις λοιπές επηρεαζόμενες οδούς.
Ο εντοπισμός των προβλημάτων και η ανάδειξη των δυνατοτήτων ανάπτυξης της περιοχής, οδήγησε στη διατύπωση τριών θεμελιακών στόχων, συμπληρωματικών μεταξύ τους και αλληλεξαρτούμενων, που ήταν:
· Η ενίσχυση της οδικής ασφάλειας
· Η αναβάθμιση του οδικού χώρου
· Η προστασία και ανάδειξη του αρχαιολογικού, του φυσικού και του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος, καθώς και η ισχυροποίηση της ιστορικής και πολεοδομικής ταυτότητας της περιοχής.
Εκτός από την εκφρασμένη πολιτική βούληση της τότε δημοτικής αρχής η Μελετητική Ομάδα αποτύπωσε, με σοβαρή έρευνα, και τη γνώμη των πολιτών, η οποία, μεταξύ πολλαπλών επιλογών απάντησης, έδωσε σαφή προτεραιότητα στην κατασκευή δικτύου ποδηλατόδρομων (47,20%) και στην Πεζοδρόμηση του Κέντρου 41%.
Με βάση τα παραπάνω τέθηκαν από τη Μελέτη ως πρωταρχικοί στόχοι των παρεμβάσεων η οργάνωση της κυκλοφορίας, η προστασία της κεντρικής περιοχής από τις διαμπερείς ροές και η προώθηση εναλλακτικών τρόπων μετακίνησης (όπως το περπάτημα και το ποδήλατο), με πρωταρχικό και κυρίαρχο στόχο η πλειονότητα των μετακινήσεων να πραγματοποιούνται με τα πόδια.
Η σημαντικότερη αλλαγή που προτεινόταν να γίνει στο οδικό δίκτυο από τη Μελέτη ήταν η πεζοδρόμηση τμημάτων των δυο βασικών δρόμων, της Λυκούργου και της Παλαιολόγου, και η λειτουργία ενός δακτυλίου περιμετρικά του κέντρου, που θα οριοθετούσε την περιοχή παρέμβασης.
Η πεζοδρόμηση αυτή του κέντρου της Σπάρτης ενσωμάτωνε ως οργανικό στοιχείο τις νησίδες του νεοκλασικού σχεδίου με τους φοίνικες, σήμα κατατεθέν και κορυφαίο στοιχείο της ταυτότητας της πόλης, τις οποίες η Μελέτη κατονομάζει και αναγνωρίζει ως «ενδιαφέρουσες ευκαιρίες για αναπλάσεις, που θα ενισχύσουν την ταυτότητα της πόλης».
Η πεζοδρόμηση του κέντρου και η ανάπτυξη δικτύου πεζόδρομων, τόσο στο κέντρο όσο και εκτός κέντρου, που προέβλεπε η Μελέτη του 2016 της ομάδας Βλαστού, ήταν το κεντρικό σημείο μιας ευρύτερης-συνολικής ανάπλασης και κυκλοφοριακής προσαρμογής της πόλης, που έφτανε μέχρι τις περιφερειακές συνοικίες και τους οικισμούς, προέβλεπε ευρεία ανάπτυξη ποδηλατόδρομων και περιπατητικών-«πράσινων» διαδρομών, συμπεριελάμβανε ορθολογικές λύσεις για τη στάθμευση των αυτοκινήτων και τη δημόσια συγκοινωνία, επαναχωροθετούσε τους σταθμούς ταξί ώστε η παροχή των υπηρεσιών τους να είναι λειτουργική, στόχευε στη Βιώσιμη Αστική Κινητικότητα και στην αναγέννηση του οδικού χώρου, αντιμετώπιζε με ιδιαίτερο ενδιαφέρον την ασφάλεια των πεζών και των ΑΜΕΑ, προέβλεπε δραστικές παρεμβάσεις στην ευαίσθητη περιοχή των σχολείων νότια της πόλης, στόχευε στην προστασία και ανάδειξη του νεοκλασικού χαρακτήρα της Σπάρτης, συνδεόταν άμεσα με την ανάγκη επαφής και επικοινωνίας με τους αρχαιολογικούς χώρους και είχε έντονο περιβαλλοντικό-οικολογικό ενδιαφέρον (ιδιαίτερα για το μικροκλίμα της περιοχής του κέντρου).
Όπως διαπίστωνε (πολύ ορθώς) η Μελέτη ΒΛΑΣΤΟΥ του 2016:
«Η Σπάρτη δεν διαθέτει μια ισχυρή κεντρική περιοχή αντάξια της ιστορίας της και του παγκοσμίου φήμης ονόματός της. Θα έπρεπε η πόλη της Σπάρτης και η κεντρική περιοχή να είναι ένα σημείο αναφοράς του Νομού, της Περιφέρειας, και γενικότερα της Ελλάδας. Θα έπρεπε να διαθέτει πεζοδρομημένες επιφάνειες που να συνέδεαν τις αρχαιότητες με τις σημαντικότερες χρήσεις γης, σε συνδυασμό με αισθητικές παρεμβάσεις στον οδικό χώρο που θα αναβάθμιζαν τη στάση και την συγκέντρωση του κόσμου.»
Δυστυχώς, αυτή η Μελέτη του 2016, της Ομάδας ΒΛΑΣΤΟΥ, την οποία παρήγγειλε και πλήρωσε ο δήμος Σπάρτης, ΔΕΝ υλοποιήθηκε ποτέ και αντί αυτής ανατέθηκε νέα μελέτη, εκείνη που υλοποιείται σήμερα στην Παλαιολόγου.
Ο επίλογος της ΜΕΛΕΤΗΣ ΒΛΑΣΤΟΥ, του 2016, τα λέει ΟΛΑ και δεν χρειάζεται περαιτέρω σχολιασμός:
«Υπάρχουν όλα τα περιθώρια η Σπάρτη να γίνει μια βιώσιμη πόλη. Έχει πλεονεκτήματα και ποιότητες που μπορεί να αξιοποιήσει στο έπακρον. Ο Δήμος έχει τη δυνατότητα να προστατέψει το περιβάλλον, έτσι ώστε να παρέχει υψηλή ποιότητα ζωής στους κατοίκους και τους επισκέπτες και να διασφαλίσει συνθήκες βιώσιμης ανάπτυξης.
Μέτρα που θα συμβάλλουν στην κατεύθυνση αυτή είναι η πεζοδρομήση των βασικών αξόνων, η δημιουργία περιοχής ήπιας κυκλοφορίας, η δημιουργία πράσινων διαδρομών, η προώθηση εναλλακτικών μέσων μετακίνησης, η βελτίωση
του αστικού εξοπλισμού του οδικού χώρου, η προστασία και ο έλεγχος της ακουστικής ρύπανσης, κ.λπ.
Ωστόσο η προτεραιότητα πρέπει να δοθεί στον πεζό και τον ποδηλάτη. Αν γίνουν όλα αυτά δημιουργείται μια μεγάλη αναπτυξιακή προοπτική για το Δήμο.»
Σπάρτη 7-2023
Βαγγέλης Μητράκος