Ήδη από τον περασμένο Απρίλιο έφτασαν στον ΑΡΧΕΛΩΝ τα πρώτα ερωτήματα από διεθνείς οργανισμούς και παραγωγούς ντοκιμαντέρ για τη φύση. Την τελευταία εβδομάδα, πολλοί φίλοι ερευνητές και δημοσιογράφοι από την Ελλάδα και το εξωτερικό ρωτούν για τη σχέση της καραντίνας με την επιτυχία της αναπαραγωγής της Καρέτα στις Ελληνικές παραλίες ωοτοκίας. Δίνουμε παρακάτω απαντήσεις στις 4 συχνότερες ερωτήσεις τους, βασιζόμενοι στα επιστημονικά δεδομένα που συλλέγει ο ΑΡΧΕΛΩΝ ανελλιπώς από το 1984.
ΕΡ- Έχει παρατηρηθεί φέτος στο πεδίο κάτι ιδιαίτερο και ενδιαφέρον, κάτι μετρήσιμα διαφορετικό σε σχέση με την ωοτοκία της Καρέτα τα προηγούμενα χρόνια?
ΑΠ- Φέτος, οι ερευνητές και εθελοντές του ΑΡΧΕΛΩΝ έχουν καταγράψει πάνω από 1700 φωλιές στη Ζάκυνθο, σε συνεργασία με το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο, και από αυτή την άποψη η φετινή είναι η 3η καλύτερη χρονιά από το 1984 που ο ΑΡΧΕΛΩΝ άρχισε να καταγράφει συστηματικά τις φωλιές. Οι μακροχρόνιες καταγραφές του ΑΡΧΕΛΩΝ έχουν κάνει σαφές ότι ο αριθμός των φωλιών αυξομειώνεται κάθε χρόνο στον Κόλπο Λαγανά Ζακύνθου, όπως συμβαίνει με τους περισσότερους πληθυσμούς θαλασσίων χελωνών στον κόσμο.
Στον Κυπαρισσιακό Κόλπο, φέτος ο ΑΡΧΕΛΩΝ κατέγραψε πάνω από 3500 φωλιές στα 9.5 χλμ. παραλίας που αποτελούν τον πυρήνα του βιοτόπου, δηλ. από το Καλό Νερό μέχρι την εκβολή της Νέδα, περισσότερες από κάθε άλλη χρονιά από το 1984 και μετά. Αν και στην περιοχή αυτή επίσης σημειώνονται ετήσιες αυξομειώσεις, την τελευταία δεκαετία έχει αναγνωριστεί μια σημαντική αυξητική τάση στον αριθμό των φωλιών.
ΕΡ- Μπορεί να αποδοθεί στην καραντίνα η παρατηρούμενη αύξηση στον αριθμό των φωλιών που καταγράφηκαν από τον ΑΡΧΕΛΩΝ σε Ζάκυνθο και Κυπαρισσιακό Κόλπο;
ΑΠ- Ο αριθμός των φωλιών που καταγράφονται κάθε χρονιά σχετίζεται κυρίως με τον αριθμό των θηλυκών χελωνών που φτάνουν στην παραλία ωοτοκίας. Οι χελώνες που ωοτοκούν στην Ελλάδα διαβιούν στα πεδία διατροφής τους, που βρίσκονται κυρίως στον Κόλπο του Γκαμπές (Βόρεια Αφρική) και στη Βόρεια Αδριατική, και κάθε 2-3 χρόνια μεταναστεύουν στις περιοχές ωοτοκίας για να αφήσουν τα αυγά τους. Το αν και πότε μία θηλυκή χελώνα είναι έτοιμη να μεταναστεύσει από το διατροφικό της πεδίο προς την παραλία αναπαραγωγής της εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Ο σημαντικότερος είναι η καλή διατροφή της, δηλαδή η αποθήκευση επαρκούς λίπους που θα τη βοηθήσει να αντέξει το μεγάλο ενεργειακό κόστος της μετανάστευσης και της αναπαραγωγής, που διαρκούν από τον Φεβρουάριο μέχρι και τον Αύγουστο.
Η καραντίνα και τα περιοριστικά μέτρα για τον COVID-19 εφαρμόστηκαν στην Ευρώπη και σε ολόκληρο τον κόσμο την άνοιξη του 2020, μία περίοδο που οι θαλάσσιες χελώνες στη Μεσόγειο είχαν ήδη αρχίσει την μετανάστευσή τους προς τις παραλίες ωοτοκίας στην Ελλάδα και αλλού. Είναι επομένως απίθανο τα περιοριστικά μέτρα να οδήγησαν πιο πολλές χελώνες να πραγματοποιήσουν αυτή τη μετανάστευση καθώς δε θα μπορούσαν να αποκτήσουν ξαφνικά τα απαιτούμενα αποθέματα ενέργειας.
ΕΡ- Δηλαδή δεν είχε καμία επίδραση η απουσία των ανθρώπων από τις παραλίες στην ωοτοκία των θαλάσσιων χελωνών?
Οι επιστημονικές δημοσιεύσεις και οι παρατηρήσεις του ΑΡΧΕΛΩΝ όλα αυτά τα χρόνια έχουν δείξει ότι τα θηλυκά αποφεύγουν να βγουν στην ακτή όταν υπάρχουν φώτα, δυνατοί θόρυβοι ή ομπρέλες και ξαπλώστρες, και συνήθως αναζητούν κάποιο άλλο σημείο της παραλίας, με λιγότερες ενοχλήσεις. Για το λόγο αυτό έχουν θεσπιστεί ειδικά μέτρα στο Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Ζακύνθου και στην Περιοχή Προστασίας της Φύσης του Κυπαρισσιακού Κόλπου. Αν και το ποσοστό εφαρμογής των μέτρων αυτών είναι υψηλότερο στο Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Ζακύνθου, παραβάσεις της νομοθεσίας σημειώνονται συχνά.
Από αυτή την άποψη λοιπόν, οι συνθήκες για την ωοτοκία φέτος μέχρι το τέλος Ιουνίου ήταν ιδανικές γιατί υπήρχε σχεδόν μηδενική ενόχληση των χελωνών. Επομένως οι χελώνες που είχαν ήδη φτάσει στις περιοχές ωοτοκίας μπορούσαν να βγουν στην παραλία και να αφήσουν τα αυγά τους ανενόχλητα. Από τον Ιούλιο και μετά εμφανίστηκαν ομπρέλες και ξαπλώστρες σε συγκεκριμένα τμήματα των παραλιών ωοτοκίας σε όλες τις περιοχές που παρακολουθεί ο ΑΡΧΕΛΩΝ, πράγμα που δυσχεραίνει σε κάποιο βαθμό την ωοτοκία.
Συμπερασματικά, η φετινή απουσία ανθρωπογενών ενοχλήσεων από τις παραλίες διευκόλυνε απλώς την ωοτοκία των χελωνών, χωρίς όμως να προκαλέσει αύξηση του αριθμού των φωλιών, όπως ισχυρίζονται κάποια δημοσιεύματα που εμφανίστηκαν τις τελευταίες ημέρες στον Τύπο και δεν έχουν επιστημονική βάση.
ΕΡ- Αναμένετε ότι η χαμηλή τουριστική δραστηριότητα που υπάρχει από τον Ιούλιο και μετά θα ευνοήσει την εκκόλαψη υψηλότερου αριθμού νεοσσών φέτος?
ΑΠ- Ενώ φαίνεται απλό το ερώτημα, δεν είναι. Κατ’ αρχάς ο υψηλός αριθμός φωλιών δεν συνεπάγεται απαραίτητα υψηλό αριθμό νεοσσών. Μέσα στα 37 χρόνια που ο ΑΡΧΕΛΩΝ συλλέγει λεπτομερή στοιχεία υπάρχουν ορισμένες χρονιές που, ενώ είχε γίνει υψηλός αριθμός φωλιών, το ποσοστό εκκόλαψης των αυγών ήταν χαμηλότερο από άλλες χρονιές με λιγότερες φωλιές. Τα φετινά αποτελέσματα στο θέμα αυτό θα διαπιστωθούν μετά την εκκόλαψη των φωλιών και τη συλλογή και επεξεργασία των στοιχείων για τον αριθμό των νεοσσών που εκκολάφθηκαν.
Όμως, μετά την εκκόλαψη των νεοσσών υπάρχει η διαδρομή τους μέχρι τη θάλασσα κι εκεί βρίσκεται ακόμη ένα πρόβλημα, η φωτορύπανση. Σε όλες τις περιοχές ωοτοκίας στην Ελλάδα υπάρχουν σημεία ή και ολόκληρες παραλίες στις οποίες καταβάλλεται τεράστια προσπάθεια από τους ερευνητές και εθελοντές του ΑΡΧΕΛΩΝ να διασωθούν τα χελωνάκια που αποπροσανατολίζονται από τα φώτα. Η φετινή χαμηλή τουριστική δραστηριότητα δεν σημαίνει αναγκαστικά ότι θα μειωθούν τα φώτα στις παραλίες ωοτοκίας. Ο ΑΡΧΕΛΩΝ έχει ήδη απευθύνει έκκληση στους κατοίκους, τις επιχειρήσεις και τους επισκέπτες σε όλες τις περιοχές ωοτοκίας να χαμηλώνουν ή να σβήνουν τα φώτα μετά τις 11 το βράδυ μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου. Αυτό αποτελεί για μας την πρόκληση και την ευκαιρία αυτού του καλοκαιριού με τον κορωνοϊό.
Πληροφορίες:
– Γιάννης Χαλκιάς, Υπεύθυνος Προγραμμάτων Δυτικής Πελοποννήσου ΑΡΧΕΛΩΝ,
τηλ.: 6932285817, email: westpelop@archelon.gr
– Νικολέτα Σιδηροπούλου, Υπεύθυνη Προγράμματος Ζακύνθου ΑΡΧΕΛΩΝ, τηλ.: 6982766371,
email: zakynth@archelon.gr