Ένα από τα σημαντικότερα μνημεία της χώρας, η εντυπωσιακή καστροπολιτεία στον βράχο της Μονεμβασιάς , κινδυνεύει να μπει και αυτή στην λίστα των απειλούμενων μνημείων της πολιτιστικής μας κληρονομιάς ,εξαιτίας μη συμβατών επεμβατικών ενεργειών που αλλοιώνουν το χαρακτήρα και τη μορφή τους και που φέρουν την σφραγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού .Πρόκειται για την κατασκευή τελεφερίκ στην Άνω Πόλη, που σχεδιάζει το ΥΠΠΟ, μια αμφιλεγόμενη κατασκευή που θα αποτελείται από τσιμέντο, σίδερο και γυαλί ,θα δεσπόζει πάνω στον βράχο ,στη νότια πλαγιά αυτού, θα βεβηλώνει αμετάκλητα το μνημείο και θα θέτει έναν κηρυγμένο αρχαιολογικό χώρο σε καθεστώς κινδύνου.
Όπως επισημαίνει και στο άρθρο του με τίτλο :Η Μονεμβασιά κινδυνεύει από ανιστόρητες επεμβάσεις! στην ΕΦΣυν 25.01.2024 ,ο ομότιμος καθηγητής της Σχολής Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ- Αρχιτέκτων, Τάσης Παπαιωάννου https://www.efsyn.gr/ellada/koinonia/419928_i-monembasia-kindyneyei-apo-anistorites-epembaseis «… Ακόμη ένας ιστορικός αρχαιολογικός χώρος κινδυνεύει να βανδαλιστεί στον τόπο μας» η Μονεμβασιά «….στο όνομα, δυστυχώς, μιας αλόγιστης, τουριστικής εκμετάλλευσης χολιγουντιανής αισθητικής, πρόκειται να βεβηλώσουμε ακόμη έναν μοναδικό αρχαιολογικό χώρο, προσβάλλοντας βάναυσα το ανεπανάληπτο φυσικό βραχώδες ανάγλυφο, αλλά και την αυθεντικότητα του μνημειακού συνόλου…»
Η κατασκευή μεταλλικού τελεφερίκ στη Μονεμβασιά με προϋπολογισμό 6.800.000 ευρώ, δρομολογήθηκε από το υπουργείο Πολιτισμού, την Περιφέρεια Πελοποννήσου, τον Δήμο Μονεμβασίας και το έργο εντάχθηκε στο Ταμείο Ανάκαμψης. Με την ομόφωνη θετική γνωμοδότηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου ΚΑΣ(!) προχώρησαν οι διαδικασίες για να καταστεί «προσβάσιμη» η Άνω Πόλη σε εμποδιζόμενα άτομα και ΑμεΑ. Όμως στην Άνω Πόλη, εκτός από τον Ναό της Αγίας Σοφίας, όχι μόνο δεν λειτουργεί οργανωμένος αρχαιολογικός χώρος, αλλά δεν υπάρχει καν η δυνατότητα μετακίνησης με αναπηρικό αμαξίδιο. Μη προσβάσιμη σε άτομα με κινητικά προβλήματα είναι δυστυχώς και η Κάτω Πόλη . Όπως σχολιάζει και ο δικηγόρος Ιωάννης Ραχιώτης, πρόεδρος του Συλλόγου Φίλων Μονεμβασίας, «Η πρόσβαση των συμπολιτών μας με κινητικές δυσκολίες που επικαλείται το ΥΠ.ΠΟ. για όλα τα τελεφερίκ που προσπαθεί αυτή την εποχή να επιβάλει σε διάφορες περιοχές της χώρας, είναι απλά ένα πρόσχημα. Ειδικά για την Άνω Πόλη, καθώς ο αρχαιολογικός χώρος είναι απολύτως ανοργάνωτος και αναξιοποίητος και θα έπρεπε αντί για τελεφερίκ να διατεθούν κονδύλια από το υπουργείο Πολιτισμού για την ανάδειξη των μνημείων του.»
Σύμφωνα με το δημοσίευμα της Βασιλικής Τζεβελέκου με τίτλο: «Φρένο» στο τελεφερίκ που ενέκρινε το ΥΠΠΟ! 21.01.2024 στην ΕφΣυν https://www.efsyn.gr/ellada/koinonia/419376_freno-sto-teleferik-poy-enekrine-yppo οι προδιαγραφές του διαγωνισμού δεν τέθηκαν από το ΥΠ.ΠΟ. ή τον Δήμο Μονεμβασίας, αλλά από σύμβουλο εργολάβου.
Τελικά ο διαγωνισμός με τίτλο «Προμήθεια και εγκατάσταση αναβατορίου ατόμων για το κάστρο της Μονεμβασίας» που προκηρύχθηκε από τον Δήμο Μονεμβασιάς -μετά από την προσφυγή επιχειρηματία κατά των όρων αυτού,-ακυρώθηκε για την ώρα με απόφαση της Ενιαίας Αρχής Δημοσίων Συμβάσεων(ΕΑΔΗΣΥ απόφαση υπ’ αριθμ. 100/2024) .
Οι λόγοι όπως τεκμηριώνονται στην απόφαση της ΕΑΔΗΣΥ έχουν να κάνουν με το γεγονός ότι ενώ ο διαγωνισμός αφορά την προμήθεια υλικών, είχε λάβει τον χαρακτήρα δημόσιου έργου «…Η δε παρεμπόδισή της προκύπτει ως αποτέλεσμα όρων της διαγωνιστικής διαδικασίας, οι οποίοι είναι μη συναφείς με το αντικείμενο της σύμβασης και δυσανάλογοι, παραβιάζοντας τη νομοθεσία που διέπει τους διαγωνισμούς ανάθεσης δημοσίων συμβάσεων…»«…Κι αυτό γιατί, σύμφωνα με τα όσα υποστηρίζει, έχει λάβει χώρα εσφαλμένος νομικός χαρακτηρισμός του είδους της δημόσιας σύμβασης που θα ανατεθεί από την αναθέτουσα αρχή (Δήμο Μονεμβασίας), καθώς η διακήρυξη έχει διαμορφωθεί στο σύνολό της επί τη βάσει των όρων που διέπουν τις συμβάσεις έργων, ενώ στην πραγματικότητα πρόκειται για μεικτή σύμβαση προμήθειας και έργου με κύριο αντικείμενο την προμήθεια εναέριου αναβατήρα»
ΕΠΕΙΔΗ ο Σύλλογος Φίλων Μονεμβασίας σε ανακοίνωσή του στις 23 Δεκεμβρίου του 2023 έγραφε μεταξύ άλλων «Αυτή η κατασκευή θα αλλάξει εντελώς τη φυσιογνωμία ολόκληρου του αρχαιολογικού χώρου, θα γίνει το κυρίαρχο στοιχείο του: Ένα τεράστιο σύστημα από τσιμέντο, σίδερο και γυαλί που θα δεσπόζει πάνω στον βράχο αλλά και στη νότια πλαγιά του. Η αυστηρή, λιτή βυζαντινή μορφή του βράχου και των δύο οικισμών του (άνω και κάτω πόλη) που διατηρήθηκε επί αιώνες θα αντικατασταθεί από μια φαιδρή βιομηχανική-τουριστική απομίμηση χιονοδρομικού κέντρου […] δίπλα στη θάλασσα … Το τελεφερίκ, ενώ θα είναι μια μόνιμη προσβολή του μνημείου, θα λειτουργεί σπάνια, ακριβώς λόγω των ισχυρών ανέμων στην περιοχή.»
ΕΠΕΙΔΗ παρά την ακυρωτική απόφαση υπ’ αριθμ. 100/2024 της Ενιαίας Αρχής Δημοσίων Συμβάσεων, τίποτα δεν διασφαλίζει και την οριστική αναστολή των σχεδίων της πολιτικής ηγεσίας του ΥΠΠΟ για την κατασκευή εναέριου αναβατήρα στην Μονεμβασιά,
ΕΠΕΙΔΗ έχει κατατεθεί προσφυγή στο Συμβούλιο της Επικρατείας από τον πρόεδρο του Συλλόγου Φίλων Μονεμβασίας η οποία περιλαμβάνει αίτηση αναστολής και αίτηση ακυρώσεως του έργου, η οποία έχει οριστεί να εκδικαστεί τον προσεχή Φεβρουάριο,
ΕΠΕΙΔΗ ο Βράχος της Μονεμβασίας είναι μοναδικό ιστορικό, αρχαιολογικό και περιβαλλοντικό μνημείο, ενταγμένο στη Natura 2000, που προστατεύεται από τον Αρχαιολογικό Νόμο και θα δεχτεί πλήγμα από την κατασκευή τελεφερίκ, ενώ θα γκρεμιστεί οριστικά και αμετάκλητα τμήμα των τειχών της Άνω Πόλης,
ΕΠΕΙΔΗ πριν από κάθε επεμβατική ενέργεια σε ένα μνημείο απαιτείται προσεκτική μελέτη, επιμέλεια και λεπτομερής σχεδιασμός με συμβατές προς το χώρο παρεμβάσεις και χρήσεις, που δεν αλλοιώνουν το χαρακτήρα και τη μορφή του μνημείου, την αξία και την ιστορικότητα του,
ΕΡΩΤΑΤΑΙ Η ΚΥΡΙΑ ΥΠΟΥΡΓΟΣ
1.Μετά την ακύρωση του διαγωνισμού από την Ενιαία Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων, η πολιτική ηγεσία του ΥΠΠΟ θα συνεχίσει να επιμένει στην κατασκευή τελεφερίκ στο αρχαιολογικό μνημείο του Βράχου της Μονεμβασίας;
- Γιατί δεν επιλέχθηκαν διαφορετικές λύσεις προσβασιμότητας για εμποδιζόμενα άτομα και ΑμεΑ, με ήπιες επεμβάσεις που δεν αλλοιώνουν το χαρακτήρα, τη μορφή και την αξία του μνημείου και επιλέχθηκε η ακατάλληλη λύση του τελεφερίκ που οδηγεί σε καταστροφή μέρους του αρχαιολογικού χώρου, ιδίως των τειχών αυτού;
- Υπάρχει εγκεκριμένη μελέτη του ΥΠΠΟΑ για την επιλογή των ενδεδειγμένων τρόπων προσβασιμότητας στην Άνω Πόλη, που να ορίζει και το επιτρεπόμενο εύρος των επεμβάσεων στον Βράχο σύμφωνα με τα πρωτόκολλα προστασίας των μνημειακών τόπων; Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Λακωνίας είχε ρόλο στην εκπόνηση της μελέτης αυτής και στην επίβλεψη της συγκεκριμένης κατασκευής εντός του αρχαιολογικού χώρου;
- Έχουν γίνει οι απαραίτητες μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων, για ένα έργο που θα αλλοιώσει τόσο πολύ τη φυσιογνωμία της Μονεμβασιάς;
- Πως επιτυγχάνεται σύμφωνα με την Υπουργό «Η καθολική προσβασιμότητα στα μνημεία και τους αρχαιολογικούς χώρους, ιδιαίτερα όπου καταγράφεται υψηλή επισκεψιμότητα», όταν στην Άνω Πόλη αφενός δεν λειτουργεί οργανωμένος αρχαιολογικός χώρος, εκτός από τον Ναό της Αγίας Σοφίας, αφετέρου δεν υπάρχει η δυνατότητα μετακίνησης με αναπηρικό αμαξίδιο; Πως διασφαλίζεται η καθολική προσβασιμότητα με ένα μέσο όπως είναι το τελεφερίκ το οποίο αιωρείται σε καλώδια και θα είναι εκτεθειμένο σε νησιωτικούς ανέμους που δεσπόζουν στην περιοχή;
- Σε ποιες άλλες περιοχές και σε ποιους μνημειακούς/αρχαιολογικούς τόπους σχεδιάζει να επιβάλει το Υπουργείο τελεφερίκ, για την πρόσβαση των συμπολιτών μας με κινητικές δυσκολίες;
ΑΙΤΗΣΗ ΚΑΤΑΘΕΣΗΣ ΕΓΓΡΑΦΩΝ
Καλείται η αρμόδια Υπουργός:
Να καταθέσει στο Σώμα, εντός της προθεσμίας που ορίζει ο Κανονισμός της Βουλής:
- Τις υπάρχουσες εγκεκριμένες από το ΚΑΣ και το Υπουργείο Πολιτισμού εισηγήσεις, τεχνικές εκθέσεις, μελέτες, για την κατασκευή τελεφερίκ στην Άνω Πόλη (Μονεμβασιά)
Σία Αναγνωστοπούλου