Οι οικονομικές και κοινωνικές επιστήμες χαρακτηρίζονται από ιδιότητες οι οποίες αποτελούν τη βάση της κοινωνικής εξέλιξης. Σε αντίθεση με τις φυσικές επιστήμες όπου σε μία εξίσωση υπάρχει μία απάντηση, ένα αποτέλεσμα, δεν ισχύει το ίδιο για τις κοινωνικές επιστήμες, ιδιαίτερα δε για τις οικονομικές επιστήμες. Η διαμόρφωση μίας πρότασης οικονομικής – αναπτυξιακής – κοινωνικής πολιτικής από τον οποιοδήποτε πολιτικό η άλλο φορέα γίνεται λαμβάνοντας υπόψη τις παρακάτω παραμέτρους:
– Την απάντηση στο ερώτημα ποιον εκπροσωπεί, άρα η πολιτική που διαμορφώνει ποιόν θα ωφελήσει. Και εφ’ όσον κάποιους θα ωφελήσει, από πού ποιους θα προκύψουν τα απαραίτητα κεφάλαια η από ποιους θα προκύψουν τα απαραίτητα έσοδα.
– Τις οικονομικές και κοινωνικές προτεραιότητες και με βάση τις οποίες σχεδιάζει και υλοποιεί την πολιτική της.
– Την ερμηνεία και αξιολόγηση των οικονομικών δεδομένων (στατιστικών, κλπ.) και εξελίξεων με βάση τη γενικότερη θεώρηση των πραγμάτων.
Η παραπάνω εισαγωγή κρίθηκε αναγκαία για να γίνει σαφής η τοποθέτηση και έκφραση γνώμης για ορισμένες σημαντικές εξελίξεις, οικονομικού περιεχομένου, των προηγούμενων ημερών. Την περίοδο αυτή κατατέθηκαν στη Βουλή η δόθηκαν στη δημοσιότητα τρία (3) σημαντικά κείμενα για το παρόν και το μέλλον της χώρας, κείμενα – εργαλεία διαμόρφωσης πολιτικής σε όλα τα επίπεδα. Αυτά είναι:
• Ο κρατικός προϋπολογισμός για το 2021,
• Η τελική Έκθεση Πισσαρίδη,
• Τα Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
Και τα τρία κείμενα διαπερνάει η νεοφιλελεύθερη λογική η οποία ταυτίζεται με τις γενικότερες πολιτικές επιλογές της κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας. Και είναι χαρακτηριστικό ότι όταν η κυβέρνηση και ο Πρωθυπουργός χρειάζονται στήριξη εμφανίζονται στη «σκηνή» παράγοντες όπως ο κ. Σημίτης να την προσφέρουν απλόχερα. Ορισμένες παρατηρήσεις:
1. Παρατηρώντας τον κρατικό προϋπολογισμό για το 2021 που κατατέθηκε στη Βουλή, διαπιστώνεται ότι στις επιλογές της κυβέρνησης περιλαμβάνονται τα εξής:
• Μηδενική δαπάνη για εξοπλισμό και υποδομές στο ΕΣΥ
• Μηδενική ενίσχυση για τους εργαζόμενους στον τουρισμό
• Μηδενική ενίσχυση των εποχικών εργαζομένων
• Μηδενική ενίσχυση για τους ελεύθερους επαγγελματίες, τους επιστήμονες
• Μηδενική ενίσχυση για τους μακροχρόνια άνεργους
• Μηδενική ενίσχυση για τον πολιτισμό
• Μηδενική ενίσχυση για τους αγρότες
• Μηδενική ενίσχυση στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις από το κράτος, ούτε καν η συνέχιση του δανείου της επιστρεπτέας προκαταβολής που υπόσχεται η κυβέρνηση
• Μηδενική ενίσχυση των μισθωτών
• Την ίδια στιγμή, ο Προϋπολογισμός προβλέπει ότι 2,5 δισ. ευρώ θα δοθούν σε εξοπλιστικά, καθώς και ότι οι πολίτες θα πληρώσουν 3,6 δισ. περισσότερα σε φόρους, δηλαδή αύξηση 8,1%.
Η καταστροφική διαχείριση της κρίσης είναι στρατηγική επιλογή αυτής της κυβέρνησης για να διανείμει τον δημόσιο πλούτο στους λίγους, τους κλινικάρχες, τους καναλάρχες, τους εμπόρους οπλικών συστημάτων.
2. Η Έκθεση Πισσαρίδη και το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (Σ.Α.Α.) μπορούν να αντιμετωπιστούν ενιαία αφού το δεύτερο αποτελεί «παράγωγο» του πρώτου. Σημειωτέον ότι και η Έκθεση αποτελεί «παράγωγο» νεοφιλελεύθερων ιδεοληψιών και πολιτικών τόσο στην Ελλάδα (Νέας Δημοκρατίας και Μητσοτάκη, Σημίτη, κλπ.), όσο και παγκοσμίως (Ε.Ε – ΔΝΤ – ΟΟΣΑ – Παγκόσμια Τράπεζα, κλπ.). Με λίγα λόγια η Επιτροπή υπό τον καθηγητή Πισσαρίδη έρχεται να δώσει έναν επιστημονικό – τεχνοκρατικό χαρακτήρα στο πολιτικό πρόγραμμα της Ν. Δ.. Με δεδομένο επομένως τον ιδεολογικό – πολιτικό χαρακτήρα των δύο κειμένων δεν θα πρέπει να μας φαίνεται περίεργο η παράξενο ότι τα κείμενα αυτά συμπεριλαμβάνουν προτάσεις η αντιλήψεις όπως:
• Θεωρεί την μικρομεσαία επιχείρηση «ζόμπι» που θα πρέπει να εξαφανιστεί από την ελληνική οικονομία παραχωρώντας τις οικονομικές τους δραστηριότητες σε μεγάλες επιχειρηματικές μονάδες. Αγνοεί έτσι τον τεράστιο ρόλο που διαδραματίζουν στην οικονομία και την απασχόληση. Δίνεται και θεσμική προτεραιότητα στην εξυπηρέτηση του μεγάλου κεφαλαίου διαλύοντας την μικρομεσαία επιχειρηματικότητα. Η αναδιανομή πλούτου από τους πολλούς στους λίγους.
• Στην αγορά εργασίας, όπου η κυβέρνηση έχει ήδη θεσπίσει τις απλήρωτες υπερωρίες, έρχεται η κατάργηση του 8ώρου, η γενίκευση της απλήρωτης εργασίας, η ακραία ελαστικοποίηση. Οι εργαζόμενοι φτωχοποιούνται και στοχοποιούνται γιατί δεν είναι αρκετά «ευέλικτοι» και οι άνεργοι ως «υπεύθυνοι» για την ανεργία τους
• Η ιδιωτικοποίηση της επικουρικής ασφάλισης, που προβλέπεται στο Σχέδιο, θα φέρει νέες περικοπές και ελλείμματα στην κοινωνική ασφάλιση, με χαμένους τους εργαζόμενους και τους συνταξιούχους και κερδισμένες τις ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες, κυρίως πολυεθνικές. Επί πλέον, αφήνει ανοικτό το θέμα κάλυψης του κόστους μετάβασης στο νέο σύστημα το οποίο υπολογίζεται σε 60 – 65 δις €. Ποιός θα πληρώσει το μάρμαρο; Οι εργαζόμενοι; Το ταμείο ανάκαμψης από πόρους που προορίζονται για την οικονομία και τους παραγωγικούς φορείς;
• Οι πολιτικές μονόπλευρης λιτότητας και το νέο μνημόνιο κυβερνητικής έμπνευσης και σχεδιασμού δεν είναι μονόδρομος Η εμπειρία της δεκαετούς οικονομικής και κοινωνικής κρίσης και οι πολιτικές που οδήγησαν σε αυτή πρέπει να γίνουν μάθημα σε όλους.
Τα σημαντικά κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης πρέπει να αξιοποιηθούν για την ουσιαστική μετάβαση της ελληνικής οικονομίας σε ένα ανθεκτικό, δίκαιο και βιώσιμο παραγωγικό μοντέλο που θα τους περιλαμβάνει όλους.
Ένα τέτοιο σχέδιο θα μπορούσε να συμπεριλαμβάνει τους παρακάτω τομείς:
● την «πράσινη» μετάβαση της οικονομίας
● την ψηφιοποίηση της οικονομίας
● Την υγεία, την παιδεία, τον πολιτισμό
● Την αναβάθμιση της πόλης, την αναζωογόνηση της υπαίθρου
● Την γυναικεία απασχόληση και την ισότιμη πρόσβαση των γυναικών στην αγορά εργασίας.
Σε κάθε έναν απ’ αυτούς τους άξονες η πρόταση πρέπει να συμπεριλαμβάνει μέτρα και πολιτικές με μια διαφορετική οπτική από εκείνη της κυβέρνησης. Πολιτικές που θα κινούνται στην κατεύθυνση της αναδιανομής του πλούτου προς όφελος της κοινωνίας, προς όφελος των πολλών.
Διονύσης Θωμάς
Οικονομολόγος