Στα 1976 , στην Αμφίπολη του Ν. Σερρών , ενώ οι εργάτες της τοπικής Αρχαιολογίας έκαναν ανασκαφή στο οικόπεδο όπου αναγέρθηκε το Μουσείο Αμφίπολης , ανακάλυψαν έναν ασύλητο κιβωτιόσχημο τάφο από πωροπλίνθους , σκαλισμένο στον φυσικό βράχο . Όταν άνοιξαν τον τάφο , βρήκαν μέσα μιαν ασημένια λάρνακα , η οποία περιείχε τα υπολείμματα καύσης ενός νεκρού κι ένα χρυσό στεφάνι ελιάς , ευρήματα που χρονολογήθηκαν στα τέλη του 5ου και στις αρχές του 4ου αιώνα π.Χ . Οι αρχαιολόγοι , συνεκτιμώντας όλα τα ιστορικά στοιχεία και τα αρχαιολογικά ευρήματα , κατέληξαν στο συμπέρασμα πως επρόκειτο για τον τάφο του Σπαρτιάτη Στρατηγού Βρασίδα , ο οποίος , σύμφωνα με τις πληροφορίες του Θουκυδίδη , τάφηκε στο εσωτερικό της πόλης και λατρεύτηκε ως ήρωας – οικιστής της Αμφίπολης.
Τι γύρευε όμως στην Αμφίπολη αυτός ο επιφανής Σπαρτιάτης Στρατηγός για τον οποίο ο Θουκυδίδης έγραψε πως ενσωμάτωνε πλήρως τα σπαρτιατικά ιδεώδη ;
Κατά την εποχή του Πελοποννησιακού Πολέμου , τον Απρίλιο του 422 π.Χ , η ανακωχή Σπάρτης – Αθήνας τερματίστηκε και οι Σπαρτιάτες με επικεφαλής το στρατηγό Βρασίδα κατέλαβαν την αποικία και σύμμαχο των Αθηναίων Αμφίπολη . Η Αμφίπολη ήταν χτισμένη στην ανατολική Μακεδονία, , στις όχθες του ποταμού Στρυμόνα , στη θέση πόλης που παλαιότερα ονομαζόταν Εννέα Οδοί . Η Αμφίπολη ιδρύθηκε από τους Αθηναίους το 437 π.Χ. με στόχο τον έλεγχο των μεταλλείων της Θράκης .
Ο Βρασίδας (ένας ευφυής στρατηγός , διπλωμάτης και ρήτορας) έπεισε με την ευγλωττία και την ειλικρίνειά του τους Αμφιπολίτες , ότι πήγε εκεί ως ελευθερωτής και ότι το μόνο που ήθελε ήταν να τους σώσει από τον αθηναϊκό ζυγό . Οι διαβεβαιώσεις αυτές βρήκαν ανταπόκριση στους κατοίκους της Αμφίπολης , που λαχταρούσαν (όπως και άλλες αποικίες και πόλεις- σύμμαχοι των Αθηναίων) να απαλλαγούν από την βαριά φορολογία που επέβαλε σε βάρος τους η Αθήνα .
Οι Αθηναίοι έστειλαν στην Αμφίπολη στρατό με αρχηγό τον Κλέωνα προκειμένου να ανακαταλάβουν την πόλη . Ο Βρασίδας , ο οποίος ήταν αποφασιστικός και γρήγορος στο να λαμβάνει σημαντικές αποφάσεις και να οργανώνει στρατηγικές κινήσεις , με 150 μόνο Σπαρτιάτες , έκανε ξαφνική έξοδο από τα τείχη κι αιφνιδίασε τους Αθηναίους , τους οποίους προσέβαλλε στο μέσον της φάλαγγάς τους και στην οπισθοφυλακή της . Οι Αθηναίοι τράπηκαν σε γενική φυγή και είχαν πολύ μεγάλες απώλειες (600 νεκρούς) ενώ από τους Σπαρτιάτες σκοτώθηκαν μόλις 7, συμπεριλαμβανομένου του Βρασίδα . Στη μάχη έπεσε νεκρός και ο Κλέωνας.
Η μεγάλη ήττα των Αθηναίων και ο θάνατος των Κλέωνα και Βρασίδα είχε ως αποτέλεσμα την επικράτηση των φιλειρηνικών παρατάξεων μεταξύ των εμπολέμων. Έτσι , το φθινόπωρο του 422 π.Χ. άρχισαν ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις , οι οποίες κατέληξαν στην ειρήνη του Νικία το 421 π.Χ..
Ο στρατηγός Βρασίδας τάφηκε με τιμές ήρωα, εντός των τειχών και μπροστά στην αγορά της πόλης , όπου οι κάτοικοι της Αμφίπολης ανήγειραν μνημείο προς τιμήν του , αφού πρώτα γκρέμισαν τα οικοδομήματα του Άγνωνα , του Αθηναίου στρατηγού , ο οποίος το 437 π.Χ. ίδρυσε την πόλη και την ονόμασε «Αμφίπολη». Ο Βρασίδας λατρεύτηκε στην Αμφίπολη ως ήρωας και πραγματικός οικιστής και η λατρεία του καθιερώθηκε με ετήσιους αγώνες και θυσίες ενώ στην Σπάρτη δημιουργήθηκε κενοτάφιο δίπλα στους τάφους του Παυσανία και του Λεωνίδα.
Η μητέρα του Βρασίδα , η Αργιλεώνις , όταν κάποιοι Αμφιπολίτες που βρέθηκαν στη Σπάρτη πήγαν να τη δουν και της μίλησαν για το νεκρό γιο της , εκείνη ρώτησε μόνο αν αυτός πέθανε γενναία και όπως αρμόζει σε Σπαρτιάτη . Κι όταν οι Αμφιπολίτες της είπαν πως κανείς άλλος Σπαρτιάτης δεν είναι σαν κι αυτόν , τότε η μητέρα του απάντησε :
«Ξένοι, γενναίος και άξιος ήταν ο γιός μου , αλλά η Σπάρτη έχει πολλούς άντρες καλύτερους από εκείνον».
Είναι , πράγματι , συγκινητικό για κάθε Σπαρτιάτη να αισθάνεται πως μια πόλη της Μακεδονίας τίμησε με τέτοιον τρόπο έναν Σπαρτιάτη στρατηγό και πως ο τάφος του, η λάρνακα με τα λείψανά του και το χρυσό στεφάνι της Τιμής , φιλοξενούνται στο Μουσείο της νέας Αμφίπολης ως κορυφαία εκθέματα .
Ως απλός πολίτης αυτής της πόλης προτείνω στον Δήμαρχό της και στο Δημοτικό Συμβούλιο , όπως με απόφασή τους και σε συνεργασία με το δήμο Αμφίπολης και τις αρμόδιες Αρχαιολογικές Υπηρεσίες , εξασφαλίσουν τη μετακίνηση της λάρνακας του Βρασίδα , για ένα εύλογο χρονικό διάστημα , στη Σπάρτη και την έκθεσή της στο Μουσείο Σπάρτης . Έτσι θα δοθεί η δυνατότητα να δουν από κοντά οι Σπαρτιάτες , οι Λάκωνες αλλά και οι επισκέπτες του Μουσείου , τη λειψανοθήκη του ονομαστού στρατηγού της Αρχαίας Σπάρτης Βρασίδα , του οποίου , μάλιστα , το όνομα έχει δοθεί σε κεντρική οδό της πόλης .
Η έκθεση του σημαντικού αυτού αρχαιολογικού ευρήματος στο Μουσείο της Σπάρτης , εκτός άλλων , θα αποτελέσει μια σημαντική προβολή της πόλης προς τα έξω και σίγουρα θα δημιουργήσει «έκρηξη» επισκεψιμότητας στο Μουσείο μας , με ό,τι θετικό αυτό συνεπάγεται . Πέραν αυτού ο δήμος Σπάρτης μπορεί να προκαλέσει μια διαδικασία αδελφοποίησης με την Αμφίπολη και μια ευρύτερη συνεργασία σε πολιτιστικό και άλλο επίπεδο . Το επιβάλλει η Ιστορία .
19-10-2018
Βαγγέλης Μητράκος
