Ποιος θα το πίστευε ότι στο κέντρο της Σπάρτης (γωνία Γκορτσολόγου και Διοσκούρων) βρίσκονται τα αρχαιολογικά λείψανα ενός σημαντικού Ιερού της Αρχαίας Σπάρτης, εκείνο του Ταιναρίου Ποσειδώνος, το οποίο έχει περιφραχθεί με λαμαρίνες και είναι πνιγμένο στα αγριόχορτα και στα σκουπίδια!!!
Σύμφωνα με έναν αρχαιοελληνικό μύθο, ο Ποσειδώνας, ο θεός της θάλασσας, κινδύνευσε να πνιγεί, όμως ένα δελφίνι τον διέσωσε και τον μετέφερε σε μια σπηλιά στο ακρωτήριο Ταίναρο. Εκεί, οι αρχαίοι Λάκωνες έφτιαξαν έναν ναό, στην είσοδο του οποίου βρισκόταν ένα ορειχάλκινο άγαλμα του κιθαρωδού Αρίωνα πάνω σε ένα δελφίνι και μια μικρή πηγή. Σύμφωνα με τον μύθο, όποιος κοιτούσε μέσα της, έβλεπε θάλασσες και πλοία.
Ο Στράβων ( Έλληνας γεωγράφος, φιλόσοφος και ιστορικός), αναφέρει τον ναό του Ταινάριου Ποσειδώνα (ΣΤΟ Ταίναρο) ως «ιερό άλσος»” με κοντινή σπηλιά, ενώ ο περιηγητής-γεωγράφος Παυσανίας περιγράφει τον ναό σαν ένα σπήλαιο με άγαλμα του Ποσειδώνα στην είσοδό του. Στην αρχαιότητα, το σπήλαιο αυτό θεωρούνταν ως η είσοδος στον Άδη .
Στο σημείο αυτό του Ταινάρου υπάρχει σήμερα το ερειπωμένο εκκλησάκι του Ασωμάτου, για την οικοδόμηση του οποίου χρησιμοποιήθηκαν υλικά από τον ναό του Ποσειδώνα που βρισκόταν εκεί κοντά.
Οι αρχαίοι Λάκωνες, προς τιμήν του Ταιναρίου Ποσειδώνος τελούσαν την γιορτή «Ταινάρια». Η γιορτή αυτή των Ταιναρίων λάμβανε χώρα ΚΑΙ στη Σπάρτη, όπου υπήρχε ένα ιδιαίτερο λατρευτικό σωματείο, οι λεγόμενοι «Ταιναρισταί».
Για το λόγο αυτό είχε οικοδομηθεί στην αρχαία Σπάρτη, προς τιμήν του Ταιναρίου Ποσειδώνος, ένα σημαντικό ιερό, επί της Αφεταΐδος οδού:
«Πιο κάτω, κατά μήκος της Αφεταΐδας, υπάρχουν ηρώα, ένα του Ίοπα που πιστεύεται ότι έζησε την εποχή του Λέλεγα ή του Μύλητα, και του Αμφιαράου, γιου του Οϊκλή. Νομίζουν ότι το έκαμαν τα παιδιά του Τυνδάρεω για τον Αμφιάραο που ήταν ξάδερφός τους. Υπάρχει και ηρώο αφιερωμένο στον ίδιο τον Λέλεγα και όχι μακριά απ’ αυτά τέμενος του Ποσειδώνα, που τον επονομάζουν Ταινάριο. Όχι μακριά από εκεί υπάρχει άγαλμα της Αθηνάς, που λένε ότι το αφιέρωσαν οι άποικοι του Τάραντα της Ιταλίας».
(ΠΑΥΣΑΝΙΟΥ ΛΑΚΩΝΙΚΑ, Σπάρτη)
Στην Αρχαία Σπάρτη, όπως και στο Ταίναρο, λάτρευαν τον Ποσειδώνα σαν χθόνια θεότητα, όχι δηλαδή σαν εξουσιαστή της θάλασσας αλλά σαν θεό του Κάτω Κόσμου. Το τέμενος του Ταινάριου Ποσειδώνα στη Σπάρτη, ήταν το σπουδαιότερο ιερό του Ποσειδώνα στην πόλη.
Η Αφεταΐς οδός, κατά μήκος της οποίας βρισκόταν το τέμενος του Ταιναρίου Ποσειδώνος, ήταν η παλαιότερη και η πιο σημαντική οδός της Αρχαίας Σπάρτης, η οποία ξεκινούσε από τη νότια πλευρά της Αγοράς στην Ακρόπολη της Αρχαίας Σπάρτης (πλάτωμα Παλαιοκάστρου) και κατέληγε στη νότια Πύλη στο σημείο
(μάλλον) της σημερινής γέφυρας του Α. Νικολάου, συνεχίζοντας μετά προς Αμύκλες. Η αρχαία αυτή οδός έχει διασωθεί σε δύο σημεία (κοντά στο Επαγγελματικό Λύκειο Σπάρτης και στη Ριβιώτισσα) και ταυτίζεται με την σημερινή οδό Γκορτσολόγου, χάρη στα ευρήματα του Ιερού του Ταινάριου Ποσειδώνος στη συμβολή των οδών Γκορτσολόγου και Διοσκούρων, σύμφωνα με την εμπεριστατωμένη έρευνα, ανάλυση και ταύτιση της Αρχαιολόγου κ. Ελένης Κουρίνου-Πίκουλα στο σημαντικό βιβλίο της:
«ΣΠΑΡΤΗ Συμβολή στη μνημειακή τοπογραφία της»
ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ, ΑΘΗΝΑ 2000, εκδόσεις HOROS
«(…) Το τέμενος του Ταιναρίου Ποσειδώνος, βρισκόταν, σύμφωνα με ισχυρότατες ενδείξεις, στο βορειοδυτικό τμήμα του σημερινού ΟΤ 36, στη διασταύρωση των οδών Γκορτσολόγου (Ακροπόλεως) και Διοσκούρων».
Ο μνημειακός πλούτος της Σπάρτης που μάταια περιμένει να αποκαλυφθεί και να αναδειχθεί, σε συνδυασμό με την χρονίζουσα διαχειριστική ανεπάρκεια του Υπουργείου Πολιτισμού, τις χαμηλές κρατικές χρηματοδοτήσεις για τον Πολιτισμό και την διεκδικητική «χειμερία νάρκη» της τοπικής κοινωνίας και των θεσμικών της εκπροσώπων, δημιουργούν αισθήματα λύπης και απαισιοδοξίας και εξηγούν την μεγάλη απογοήτευση των επισκεπτών της πόλης μας, οι οποίοι, ματαίως, αναζητούν τα μνημεία και τις μαρτυρίες της πλέον ένδοξης και φημισμένης πόλης όλου του κόσμου, της Αρχαίας Σπάρτης.
«Ξύπνησα με το μαρμάρινο τούτο κεφάλι στα χέρια που μου εξαντλεί τους αγκώνες και δεν ξέρω πού να τ’ ακουμπήσω. Έπεφτε το όνειρο καθώς έβγαινα από το όνειρο έτσι ενώθηκε η ζωή μας και θα είναι πολύ δύσκολο να ξαναχωρίσει.»
Γ. ΣΕΦΕΡΗΣ-Μυθιστόρημα Γ΄
Πηγή ψηφιακής φωτογραφίας:
Discovering Sparta 2.0 full version – flipped prof- youtube
Σπάρτη 10-2-2025
Βαγγέλης Μητράκος