Απάντηση Ο.Ε.Β.Ε.Λ. για ΣΒΑΚ

Σχετικά:  α. Το με αρ. πρωτ. 21060/4-11-2021 έγγραφό σας

             β. Η από 22-11-2020 επιστολή μας προς το Δήμαρχο Σπάρτης

Σε απάντηση του (α) σχετικού εγγράφου σας με το οποίο μας κοινοποιήσατε το Σχέδιο Δράσης του Σχεδίου Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας (ΣΒΑΚ) του Δήμου για να εκφράσουμε τις απόψεις μας, σάς γνωρίζουμε τα εξής:

Αναφέρετε μεταξύ άλλων στο σχετικό έγγραφό σας ότι, «Η εκπόνηση του ΣΒΑΚ του Δήμου Σπάρτης έδωσε την ευκαιρία στους κατοίκους (γονείς, μαθητές, εργαζόμενους, φοιτητές, κ.λπ.) και στους φορείς, να συζητήσουν κρίσιμα ζητήματα για το αύριο της Σπάρτης αλλά και γενικότερα της ελληνικής πόλης και να γνωρίσουν λύσεις που εφαρμόζονται με επιτυχία στο εξωτερικό», γεγονός που γνωρίζετε πολύ καλά και σας έχουμε ενημερώσει και με τη (β) σχετική επιστολή μας ότι δε συνέβη τόσο από πλευράς ενημέρωσης πολιτών και φορέων για τους στόχους των ΣΒΑΚ, όσο και από πλευράς τήρησης των διαδικασιών ανάπτυξης των ΣΒΑΚ.

Ανεξάρτητα από τις παραπάνω επισημάνσεις μας θα εκφράσουμε εποικοδομητικά τις απόψεις μας σε προτάσεις του Σχεδίου που πιστεύουμε ότι χρήζουν αλλαγών ή και απάλειψή τους, ακολουθώντας τη σειρά με την οποία παρουσιάζονται.

1. Αναφέρεται στο ΟΡΑΜΑ ότι αποσκοπεί στη «διαμόρφωση ενός Δήμου ο οποίος θα: …. Υιοθετήσει μία ενιαία και συνδυασμένη προσέγγιση πολεοδομικού, κυκλοφοριακού και περιβαλλοντικού σχεδιασμού».

• Ενώ μέχρι σήμερα δεν έχει ολοκληρωθεί και εγκριθεί το ΣΒΑΚ της πόλης μας, η δημοτική αρχή προχώρησε και ενέκρινε πολεοδομικό και κυκλοφοριακό ανασχεδιασμό στην περιοχή μελέτης του ΣΒΑΚ (οδός Κ. Παλαιολόγου), καθιστώντας ουσιαστικά την ανάπτυξή του προσχηματική.

2. Αναφέρεται στους Στόχους «2. Προστασία φυσικού και οικιστικού περιβάλλοντος».

• Θα πρέπει να προστεθεί και η προστασία της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς όπως επιβάλλεται από τις οδηγίες της ΕΕ (οδηγία που δε λήφθηκε υπόψη στην πολεοδομική μελέτη για την οδό Κ. Παλαιολόγου που έχει εγκρίνει η δημοτική αρχή).

3. Αναφέρεται στο «Πακέτο μέτρων 1: Βελτίωση των συνθηκών κυκλοφορίας και της οδικής ασφάλειας» μεταξύ άλλων στα μέτρα:

α.  «1.1.6 Μονοδρόμηση οδών για αποτροπή διαμπερών ροών κυκλοφορίας».

• Στη Σπάρτη εξαιρουμένων των οδών του οδικού δακτυλίου που περιβάλλει την κεντρική περιοχή της και των λεωφόρων Ορθίας Αρτέμιδος, 118, Λυκούργου και Κ. Παλαιολόγου, οι υπόλοιπες οδοί είναι μονόδρομοι. Η προτεινόμενη μονοδρόμηση ουσιαστικά όπως προκύπτει από την τελευταίως ανατεθείσα Προγραμματική Σύμβαση, αναφέρεται στις οδούς του οδικού δακτυλίου και σε περίπτωση υλοποίησής της σε συνάρτηση με την προβλεπόμενη σημαντική μείωση των θέσεων στάθμευσης στο κέντρο της πόλης θα μεταφέρει μεγάλο μέρος της κυκλοφορίας των οχημάτων εκατέρωθεν των οδών του δακτυλίου, σε περιοχές που θα μπορούσαν να χαρακτηρισθούν ως «αμιγούς κατοικίας» που σημαίνει:
• πολλαπλασιασμό των οχηματοκινήσεων στις περιοχές αυτές που πολεοδομικά είναι απευκταίο, περιοχές που έχουν δρόμους και πεζοδρόμια μικρού πλάτους, μικρής ορατότητας στις διασταυρώσεις τους, με συνεπακόλουθα αύξηση των τροχαίων ατυχημάτων και της ηχορύπανσης, με μακροχρόνιες συνέπειες τη διατάραξη της ψυχικής υγείας των κατοίκων των περιοχών αυτών.
• αύξηση των διανυόμενων στην πόλη οχηματοχιλιομέτρων και κατά συνέπεια αύξηση των αέριων ρύπων.
• αύξηση της έντασης στάθμευσης.
• Απαιτείται η διάνοιξη οδών, όπως η παρόχθια της Μαγουλίτσας (Κνακίωνα) και η σύνδεσή της με την οδό Βυζαντίου, της Πλατανιστά, η σύνδεση της Λυκούργου με την Κωνσταντινουπόλεως και η διάνοιξή της μέχρι το κέντρο της Κοινότητας Μαγούλας με παράλληλη μονοδρόμηση της Ε.Ο. Σπάρτης – Καλαμάτας, από το ύψος της γέφυρας στο κέντρο της Μαγούλας έως τη συμβολή της με την οδό Ηρακλειδών (με αποχαρακτηρισμό της από Ε.Ο. και ορισμό ως Ε.Ο. της νέας οδού που θα πρέπει να διανοιχθεί)· διαμόρφωση και ολοκλήρωση της Πλαταιών· περαιτέρω κρίνεται ζωτικής σημασίας για την ανακούφιση της κυκλοφορίας στην πόλη, η διάνοιξη της «μεγάλης» περιμετρικής, ως συνέχεια της Ορθίας Αρτέμιδος, που θα διέρχεται την Καλογωνιά και θα συμβάλει στην Οδό Γυθείου.

  Οι παραπάνω διανοίξεις παράλληλα με τα προβλεπόμενα μέτρα όπως μείωσης των θέσεων στάθμευσης στο κέντρο της πόλης, της ελεγχόμενης στάθμευσης, της δημιουργίας σταθμών στάθμευσης στις εισόδους της πόλης, η ανάπτυξη δημοτικής συγκοινωνίας, θα συμβάλλουν στη μείωση της κυκλοφορίας των οχημάτων και κατ’ ακολουθία των διαμπερών ροών καθιστώντας αχρείαστες τις προβλεπόμενες μονοδρομήσεις.

β. «1.1.7 Ανάπτυξη συστήματος συνεπιβατισμού (car pooling)»

• Μέτρο θεωρητικό ανεφάρμοστο όπως έχει δείξει μέχρι σήμερα η προσπάθεια πόλεων στο παρελθόν να το εφαρμόσουν. Οι πολίτες δε χρειάζονται ενθάρρυνση, η πράξη σε πόλεις σαν την Σπάρτη έχει δείξει ότι στο βαθμό που το επιθυμούν οι πολίτες, ο συνεπιβατισμός υφίσταται.

4. Αναφέρεται στο Πακέτο μέτρων 2: Προώθηση των βιώσιμων μέσων και τρόπων μετακίνησης μεταξύ άλλων στα μέτρα:

       α. «2.1.3 Αξιοποίηση συστήματος ταξί ή άλλων μέσων (πχ mini bus) για συλλογικές

       μετακινήσεις με δρομολόγια ανταποκρινόμενα στη ζήτηση και προσδιορισμός των

       απαραίτητων χώρων στάθμευσης για τα οχήματα ταξί».

• Η υφιστάμενη νομοθεσία δεν το επιτρέπει (συζητείται για την Αστυπάλαια).

      β. «2.2.2 Εγκατάσταση συστήματος τηλεματικής σε όλες τις στάσεις της δημόσιας

         συγκοινωνίας (παλιές και νέες) και ανάπτυξη σχετικής εφαρμογής για εύκολη

         πληροφόρηση των χρηστών».

• Μέτρο σημαντικού κόστους και αχρείαστο μιας και οι τακτικές γραμμές της δημοτικής συγκοινωνίας θα είναι μικρού μήκους με συχνότητα μικρότερη των 30 λεπτών, χωρίς προβλήματα από την κίνηση κυκλοφορίας. Αρκεί η ανάπτυξη μιας απλής εφαρμογής (application), όπου ο δυνητικός επιβάτης από το κινητό τηλέφωνο θα ενημερώνεται για το χρόνο άφιξης του λεωφορείου.

     γ. «2.3.1 Χρήση εργαλείων crowdsensing για την καταγραφή των αναγκών σε μετακινήσεις».

• Αρκεί μια μελέτη με κατάλληλα δομημένο ερωτηματολόγιο που θα συμπληρωθεί από τους πολίτες των Κοινοτήτων της Σπάρτης.

5. Αναφέρεται στο Πακέτο μέτρων 3: Αναβάθμιση της ποιότητας και της λειτουργίας αστικού περιβάλλοντος και συγκεκριμένα στο Μέτρο «1.1 Δημιουργία ζωνών χαμηλών εκπομπών αέριων ρύπων και θορύβου με προτεραιότητα στην χρήση ηλεκτροκίνητων οχημάτων».

• Ανεφάρμοστο Μέτρο, απαιτεί μεγάλο κόστος για τους ελέγχους και συνάμα αχρείαστο για μια πόλη με το μικρό μέγεθος του αστικού χώρου της Σπάρτης και χωρίς προβλήματα στην κίνηση των οχημάτων και κατά συνέπεια με μικρό περιβαλλοντικό αποτύπωμα από την κίνηση των οχημάτων.

6. Αναφέρεται στο Πακέτο μέτρων 4: Ενίσχυση επιχειρηματικότητας και ορθολογική διαχείριση του συστήματος εμπορευματικών μεταφορών μεταξύ άλλων στα μέτρα:

   α. «4.2.1 Δημιουργία μικρών κέντρων αστικής εφοδιαστικής αλυσίδας.

• Στη Σπάρτη δεν υφίσταται πρόβλημα, οι εταιρείες εφοδιασμού βρίσκονται εκτός κέντρου.

   β. «4.3.1 Οικονομικά και άλλα κίνητρα σε επιχειρήσεις φιλικές στις ενεργές μετακινήσεις (ενδ. διανομές με ποδήλατα και ηλεκτροκίνητα οχήματα, ανταποδοτικές υπηρεσίες για πελάτες που κινούνται με οχήματα φιλικά προς το περιβάλλον)».

• Δεν υφίσταται νομοθετικό πλαίσιο που να το επιτρέπει, σε κάθε περίπτωση η κίνηση των οχημάτων στη Σπάρτη έχει μικρό περιβαλλοντικό αποτύπωμα.

7. Αναφέρεται στους Πίνακες 6 και 16 και στα Μέτρα αντίστοιχα «1.1.4 Ανάπτυξη έξυπνου συστήματος διαχείρισης κινητικότητας (ITS)» και «1.2.6 Κατασκευή περιφερειακών χώρων στάθμευσης (park n ride/ bike/walk) και οργάνωση στάθμευσης σε κέντρο και γειτονιές (ειδικές προβλέψεις για όλα τα μέσα)».

• Οι μεγάλες αναγκαίες αλλαγές στο κέντρο της πόλης που εντός της προσεχούς 5ετίας και εφόσον προχωρήσουν τα σχετικά έργα, θα μειώσουν τις υφιστάμενες θέσεις στάθμευσης κατ’ εκτίμηση κατά 600 οχήματα σε συνδυασμό με ελεγχόμενη στάθμευση στις παραμένουσες θα δημιουργήσουν προβλήματα στους κατοίκους του κέντρου.
• Η περιοχή του κέντρου χαρακτηρίζεται ως Γενικής Κατοικίας, με οικοδομές χωρίς χώρο στάθμευσης, το ισόγειο κάθε οικοδομήματος είναι επαγγελματική στέγη και οι ανοδομές στη συντριπτική τους πλειοψηφία κατοικίες.

Απαιτούνται λοιπόν στην 5ετία πέραν των προτεινόμενων χώρων:

α. Άμεσα η δημιουργία θέσεων ελεγχόμενης στάθμευσης, στις οποίες οι κάτοικοι του κέντρου θα επιτρέπεται να σταθμεύουν τα οχήματά τους άνευ τιμήματος:

• Στην Εθνικής Αντιστάσεως από το ύψος του κόμβου με τη Γυθείου έως τη συμβολή της με την Αγησιλάου με θέσεις στάθμευσης υπό γωνία και στο χώρο που γειτνιάζει με την οδό Αναπήρων δίπλα στη Γέφυρα της Μαγουλίτσας (εκτιμάται ότι μπορούν να δημιουργηθούν 250 περίπου θέσεις στάθμευσης).
• Σε χώρο πλησίον και δίπλα στο Στάδιο της πόλης (εκτιμάται ότι μπορούν να δημιουργηθούν 100 περίπου θέσεις στάθμευσης).
• Σε χώρο που θα δημιουργηθεί για τη στάθμευση επαγγελματικών βαρέων οχημάτων.

β. Ένας πολυόροφος Σταθμός πλησίον της Κ. Παλαιολόγου 150 έως 200 θέσεων εντός της 5ετίας. Στη 10ετία επιπλέον ένας πολυόροφος Σταθμός από την άλλη πλευρά της Κ. Παλαιολόγου και πλησίον της 150 έως 200 θέσεων.

8. Αναφέρεται στους Πίνακες 19 και 23 και στα Μέτρα αντίστοιχα «2.1.1 Δημιουργία διαδρομών Δημόσιας Συγκοινωνίας εντός της πόλης με υψηλές συχνότητες» και

 «2.2.2 Εγκατάσταση συστήματος τηλεματικής σε όλες τις στάσεις της δημόσιας συγκοινωνίας (παλιές και νέες) και ανάπτυξη σχετικής εφαρμογής για εύκολη πληροφόρηση των χρηστών».

• Ισχύει ότι και στην παράγραφο 4.β παραπάνω.

9. Αναφέρεται στον Πίνακα 21 Μέτρο «2.1.3 Αξιοποίηση συστήματος ταξί ή άλλων μέσων (πχ mini bus) για συλλογικές μετακινήσεις με δρομολόγια ανταποκρινόμενα στη ζήτηση και προσδιορισμός των απαραίτητων χώρων στάθμευσης για τα οχήματα ταξί»

• Ισχύει ότι και στην παράγραφο 4 παραπάνω.

10. Αναφέρεται στον Πίνακα 25 Μέτρο «4.3.1 Οικονομικά και άλλα κίνητρα σε επιχειρήσεις φιλικές στις ενεργές μετακινήσεις (ενδ. διανομές με ποδήλατα και ηλεκτροκίνητα οχήματα, ανταποδοτικές υπηρεσίες για πελάτες που κινούνται με οχήματα φιλικά προς το περιβάλλον)».

• Ισχύει ότι και στην παράγραφο 6.β παραπάνω

11. Αναφέρεται στον Πίνακα 26 Μέτρο «2.2.5 Πεζοδρόμηση της κεντρικής περιοχής της Σπάρτης».

• Για την περίπτωση του δήμου προβλέπονται πεζοδρομήσεις στο κέντρο της Σπάρτης που καλύπτουν μια περιοχή 48180 τετραγωνικών μέτρων.

Η έκταση της προτεινόμενης πεζοδρόμησης είναι τεράστια σε σχέση με τη συνολική έκταση της κεντρικής περιοχής της πόλης. Αν περιλαμβάνει μελλοντική πεζοδρόμηση της Κ. Παλαιολόγου (που αναφέρεται στην τεχνική έκθεση της πρόσφατης πολεοδομικής μελέτης για την οδό) αυτό κρίνεται ως μέτρο επιεικώς απαράδεκτο καθότι από κανένα από τα ευρήματα των κυκλοφοριακών μελετών που έχουν  γίνει την τελευταία 10ετία δε δικαιολογεί ένα τόσο ακραίο μέτρο σε μια οδό μάλιστα με τόσο μεγάλα πεζοδρόμια που καλύπτουν απόλυτα τις ανάγκες πεζής μετακίνησης των πολιτών και των επισκεπτών της.

Οι προβλεπόμενες πολεοδομικές αλλαγές στην πρόσφατη μελέτη με κύρια χαρακτηριστικά την κατάργηση της στάθμευσης παρά την οδό, τη σημαντική περαιτέρω αύξηση του πλάτους των πεζοδρομίων της, τη δημιουργία ποδηλατολωρίδων και το χαρακτηρισμό της ως ήπιας κυκλοφορίας σε συνδυασμό με τις άλλες αλλαγές που προτείνονται και έχουν σα στόχο τη μείωση της κίνησης των οχημάτων στο κέντρο της πόλης καλύπτουν απόλυτα τους στόχους του ΣΒΑΚ.

Αντίθετα η πεζοδρόμησή της μόνο προβλήματα θα λειτουργήσει, αυξάνοντας τα οχηματοχιλιόμετρα στο κέντρο της πόλης και κατ’ επέκταση αύξηση των τροχαίων οχημάτων.

Το κέντρο της πόλης έχει ανάγκη πεζοδρομήσεων που υπακούουν όμως σε κάποια λογική όπως η αυτή των οδών Πλήθωνος Γεμιστού, Αγ. Νίκωνος από τη συμβολή της με τη Λυκούργου έως τη Μενελάου εξαιρουμένης της διασταύρωσής της με τη Γκορτσολόγου (οδοί που περιβάλλουν το χώρο του Μουσείου), της Γκορτσολόγου από τη Λυκούργου έως τη συμβολή της με τη Βρασίδου.

 Αναφέρεται στον Πίνακα 30 Μέτρο «2.3.1 Χρήση εργαλείων crowdsensing για την καταγραφή των αναγκών σε μετακινήσεις» Εφαρμογή παραδοσιακών και καινοτόμων τρόπων συμμετοχής των κατοίκων καθώς και των επισκεπτών στον κυκλοφοριακό, πολεοδομικό και περιβαλλοντικό σχεδιασμό της περιοχής.

• Συμφωνούμε με τον προτεινόμενο συμμετοχικό σχεδιασμό και τη συμμετοχή φορέων και του κοινού γενικότερα· άλλωστε προβλέπεται και από τις οδηγίες της ΕΕ καθώς και από την εθνική νομοθεσία για την ανάπτυξη των ΣΒΑΚ, στην περίπτωσή μας όμως αυτό δε τηρήθηκε ούτε από πλευράς ενημέρωσης, αλλά ούτε και κατά τις φάσεις ανάπτυξής του, όπως αναφέρουμε και στην αρχή της επιστολής μας.

12. Αναφέρεται στον Πίνακα 34 Μέτρο «3.1.1 Δημιουργία ζωνών χαμηλών εκπομπών αέριων ρύπων και θορύβου με προτεραιότητα στην χρήση ηλεκτροκίνητων οχημάτων»

• Ισχύει ότι και στην παράγραφο 4 παραπάνω.

13. Αναφέρεται στον Πίνακα 41 Μέτρο «4.2.1 Δημιουργία μικρών κέντρων αστικής εφοδιαστικής αλυσίδας».

• Ισχύει ότι και στην παράγραφο 6.α παραπάνω.

14. Αναφέρεται στον Πίνακα 42 Μέτρο «4.3.1 Οικονομικά και άλλα κίνητρα σε επιχειρήσεις φιλικές στις ενεργές μετακινήσεις (ενδ. διανομές με ποδήλατα και ηλεκτροκίνητα οχήματα, ανταποδοτικές υπηρεσίες για πελάτες που κινούνται με οχήματα φιλικά προς το περιβάλλον)».

• Δεν επιτρέπεται από την κείμενη νομοθεσία τέτοια επιδότηση σε ιδιωτικές επιχειρήσεις από το Δήμο.

Εν κατακλείδι:

Η Σπάρτη είναι μια μικρή πόλη, γεγονός που καθιστά δύσκολη την εξεύρεση σημαντικών πόρων για την επίτευξη όλων των αναγκαίων αλλαγών, μιας και οι διατιθέμενοι από το Κράτος και την ΕΕ πόροι συνδέονται με τον πληθυσμό, γεγονός που απαιτεί ιεράρχηση των προτάσεων των αλλαγών.

Μια τέτοια ιεράρχηση μπορεί να είναι το σύνολο των αλλαγών στο κέντρο της πόλης που περιλαμβάνει τις οδούς Κ. Παλαιολόγου και Λυκούργου, τις οδούς του OPEN MALL που θα πρέπει να επεκταθούν και στις οδούς από την άλλη πλευρά της οδού Λυκούργου (όχι μόνο το τμήμα της Ευαγγελιστρίας από το ύψος της Αγησιλάου μέχρι την Αγ. Νίκωνος που δείχνεται σε σχέδιο του ΣΒΑΚ, αλλά και των τμημάτων της Αγησιλάου μέχρι τη Μενελάου, της Μενελάου μέχρι την Αγ. Νίκωνος, της Γκορτσολόγου μέχρι την Όθωνος Αμαλίας και της Αγ. Νίκωνος από τη Λυκούργου μέχρι τη Μενελάου, τμήματα οδών που στα ισόγεια των οικοδομών είναι σχεδόν στο σύνολό τους επαγγελματικοί χώροι), η ελεγχόμενη στάθμευση, η ανάπτυξη των σταθμών στάθμευσης και δημοτικής συγκοινωνίας.

Απαιτείται επανεκτίμηση του κόστους των μέτρων έτσι επί παραδείγματι αναφέρεται ως κόστος 1,000,000.00 € (4 νέα λεωφορεία Χ 250,000.00 € ανά λεωφορείο) για δημοτική συγκοινωνία ενώ είναι σημαντικά μικρότερο.

Το σχέδιο του ΣΒΑΚ είναι δομημένο με προτάσεις που καλύπτουν και μεγάλες πόλεις ή πόλεις με διαφορετικά χαρακτηριστικά από αυτά της πόλης μας με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα την αναφορά σε μέτρο που «αφορά τον συντονισμό των φορέων μεταφορικού έργου έτσι ώστε να μην επιβαρύνεται το οδικό δίκτυο από την ταυτόχρονη άφιξη πλοίων και αεροπλάνων. Έτσι το μέτρο αυτό απαιτεί μικρό χρόνο ωρίμανσης».

Θεωρούμε εξαιρουμένων των παρατηρήσεων που αναπτύξαμε, ότι το υπό κρίση Σχέδιο Δράσης του Σχεδίου Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας (ΣΒΑΚ) του Δήμου καλύπτει τους αναγκαίους στόχους για την πόλη μας.

Επειδή τα κυριότερα μέτρα αφορούν τις αναγκαίες αλλαγές στην κεντρική λεωφόρο Κ. Παλαιολόγου, για τις οποίες έγιναν μελέτες αντί να αναμένεται πρώτα η ολοκλήρωση και έγκριση αρμοδίως του ΣΒΑΚ και οι σχετικές προτάσεις του, που θα είχαν διαμορφωθεί όπως επιβάλλεται και με τη συμμετοχή, σύμφωνη γνώμη των φορέων της πόλης, ζητούμε την επανεξέταση του ζητήματος της οδού με ακύρωση της απόφασης της δημοτικής αρχής που ενέκρινε τη σχετική μελέτη.

Θα επιθυμούσαμε μια συνάντηση με τους μελετητές για συζήτηση επί του υπό κρίση Σχεδίου.

για το Διοικητικό Συμβούλιο

         Ο πρόεδρος                                                                   Ο γενικός γραμματέας

          Σωτήρης Ροϊνός                                                           Σωτήρης Ηλιόπουλος