Η αρχική πρόταση της κυβέρνησης για τη μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού συστήματος σε συνθήκες κρίσης είχε τις εξής βασικές αρχές, τις οποίες διατηρεί και ως αδιαπραγμάτευτες αξιακές συνθήκες:
* Τη διασφάλιση της βιωσιμότητας του ασφαλιστικού συστήματος έπειτα από μια καταστροφική διαχείριση πολλών χρόνων και σε συνθήκες οικονομικής δυσπραγίας.
* Την αποτροπή περαιτέρω μείωσης των συντάξεων για πολλοστή φορά.
Η πρόταση βασίζεται στη λογική της σύνδεσης των ασφαλιστικών εισφορών με το εισόδημα, λογική που εφαρμόζεται στα εισοδήματα από μισθωτές υπηρεσίες, αλλά ταυτόχρονα αποτελεί και πάγιο αίτημα της ΓΣΒΕΕ. Πρόκειται για μια λογική η οποία αποσυνδέει τις ασφαλιστικές εισφορές από την ηλικία (ωρίμανση κλάσεων με την πάροδο των χρόνων) και τις συνδέει με τη δυνατότητα του κάθε ασφαλισμένου να συμβάλει με βάση το εισόδημά του.
Το ερώτημα που τίθεται είναι γιατί αυτή η πρόταση δημιούργησε τόσο έντονες αντιδράσεις στον αγροτικό κόσμο.
Η απάντηση είναι πολυπαραγοντική. Μια σειρά από αιτίες αναδείχθηκαν μέσα από τις κινητοποιήσεις και τα αιτήματα των αγροτών. Η συμπίεση της πρωτογενούς παραγωγής τα τελευταία χρόνια είναι δεδομένη, μετρήσιμη και τη βιώνει ο αγροτικός κόσμος της χώρας.
Αξίζει να αναφερθούν μόνο τρία στοιχεία:
* Η συμμετοχή στο ΑΕΠ του πρωτογενούς τομέα μειώθηκε ραγδαία, από σχεδόν 20% τη δεκαετία του ’80, σε 3,5% το 2014.
* Το αγροτικό εισόδημα για το διάστημα 2006 – 2011 μειώθηκε κατά 16%, ενώ η αξία της αγροτικής παραγωγής μειώθηκε κατά 22,6% το ίδιο διάστημα. Αντίθετα, το αγροτικό εισόδημα στις 27 χώρες της Ε.Ε. αυξήθηκε κατά 19%.
* Η χρησιμοποιούμενη γεωργική έκταση για το διάστημα 2003 – 2010 μειώθηκε κατά 17% (εγκαταλείφθηκαν 7 εκατομμύρια στρέμματα).
Ένα άλλο στοιχείο το οποίο ενεργοποίησε τις αντιδράσεις των αγροτών είναι οι αλλαγές που επέφερε η συμφωνία του καλοκαιριού τόσο στον τρόπο φορολόγησης του αγροτικού εισοδήματος όσο και η σταδιακή κατάργηση της επιστροφής του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης στο πετρέλαιο.
Η σύνδεση του υπολογισμού του ασφάλιστρου με το εισόδημα εκ των πραγμάτων ενεργοποιεί τη σύνδεση με το φορολογικό σύστημα. Για τον λόγο αυτό, και εκ του αποτελέσματος, θεωρώ ότι είναι ορθό να συζητείται το φορολογικό και το ασφαλιστικό ταυτόχρονα.
Είναι γεγονός ότι η πρόταση για το ασφαλιστικό θα επιφέρει αυξήσεις στα ασφάλιστρα τα οποία κατέβαλαν οι αγρότες μέχρι σήμερα, κυρίως γιατί αυτά ήταν σημαντικά χαμηλότερα σε σχέση με τους ασφαλισμένους των άλλων ταμείων. Βέβαια, μετά τη συνάντηση του πρωθυπουργού με τους αγρότες (σ.σ.: είναι η πρώτη φορά που ένας πρωθυπουργός ικανοποίησε ένα τέτοιο αίτημα), δόθηκε μια γενναία μεταβατική περίοδος μέχρι το 2021, που θα εφαρμοστεί το τελικό ποσοστό υπολογισμού του ασφάλιστρου επί του εισοδήματος. Σε αυτό το διάστημα διατηρείται και η αυτοτέλεια του ΟΓΑ ως κύριο ταμείο ασφάλισης των αγροτών.
Στο φορολογικό, όμως, εισάγεται για πρώτη φορά αφορολόγητο όριο επί του εισοδήματος (και όχι επί των επιδοτήσεων) πάνω από το οποίο θα υπολογίζεται ο φόρος και μάλιστα με κλιμάκωση των φορολογικών συντελεστών, γεγονός που δεν προβλεπόταν στη συμφωνία του καλοκαιριού. Ο κατώτερος συντελεστής θα είναι σημαντικά χαμηλότερος από αυτόν που προβλεπόταν από τη συμφωνία.
Εξαιρετικά σημαντικό είναι επίσης το γεγονός ότι στη φορολογητέα ύλη δεν περιλαμβάνεται μια σειρά από επιδοτήσεις τόσο του δεύτερου όσο και του πρώτου πυλώνα της νέας ΚΑΠ. Ταυτόχρονα, το εισόδημα επί του οποίου υπολογίζεται το ασφάλιστρο θα είναι το ίδιο με αυτό επί του οποίου υπολογίζεται ο φόρος.
Ο συνδυασμός, λοιπόν, φορολογικού και ασφαλιστικού συνολικά οδηγεί σε πολύ μικρότερη επιβάρυνση για τους μικρούς και μεσαίους αγρότες, τους οποίους η κυβέρνηση της Αριστεράς, πολιτικά, επιλέγει να προασπίσει.
Επιπλέον, εισάγοντας καινοτομίες όπως η δυνατότητα επιλογής χαμηλότερου συντελεστή υπολογισμού του ασφάλιστρου (16%) αλλά και η αναγνώριση της οικογενειακής εργασίας μέσω αμοιβής με εργόσημο, προστατεύονται ακόμα περισσότερο η οικογενειακού τύπου και η μικρή αγροτική εκμετάλλευση.
Η σημερινή κυβέρνηση βρίσκει λύσεις σε θέματα που δεν είχε γίνει κατορθωτό να επιλυθούν για δεκαετίες, όπως η δυνατότητα ασφάλισης και αναγνώρισης των εξόδων από την εργασία των παράτυπα διαμενόντων πολιτών τρίτων χωρών.
Θεωρώ ότι η σημερινή κυβέρνηση, μέσα στο ασφυκτικό οικονομικό και πολιτικό πλαίσιο, με τη σκληρή και ειλικρινή διαπραγμάτευση που ακολουθεί από την πρώτη ημέρα ανάληψης των καθηκόντων της, υλοποιεί τον στόχο της, που είναι η προστασία των μικρών και μεσαίων οικονομικών στρωμάτων αλλά και η αποκατάσταση της αξιοπιστίας της χώρας. Η συντριπτικά μεγάλη πλειονότητα των πολιτών και των αγροτών αντιλαμβάνεται τόσο τις δυσκολίες όσο και τις προσπάθειες που γίνονται στην κατεύθυνση αυτή.
* Ο Σταύρος Αραχωβίτης είναι βουλευτής Λακωνίας ΣΥΡΙΖΑ, γεωπόνος