Επιπτώσεις όπλου μαζικής καταστροφής έχουν τα αποτσίγαρα. Μπορεί το τσιγάρο να σκοτώνει, αλλά εξίσου σκοτώνουν και οι γόπες. Κάτι που αγνοεί η συντριπτική πλειοψηφία των πολιτών.
Αυτό το μεγάλο πρόβλημα, στη χώρα μας έχει λάβει τραγικές διαστάσεις, αφού άπαντες έχουν την κακή συνήθεια να πετούν τις γόπες τους στο δρόμο και κυρίως στις παραλίες. Κάτι απαράδεκτο όχι μόνον αισθητικά για μια χώρα, όπως η Ελλάδα, που διαφημίζει τις παραλίες της παγκοσμίως, αλλά και άκρως επικίνδυνο τόσο για ανθρώπους και περιβάλλον.
Με στόχο την αντιμετώπιση του, ξεκινά στην Ελλάδα μια πρωτοποριακή προσπάθεια. Το #gopafree. Πρόκειται, αφενός για εκστρατεία ευαισθητοποίησης των πολιτών για τους κινδύνους περιβαλλοντικής μόλυνσης από τα αποτσίγαρα, αφετέρου για πρόγραμμα μαζικής εγκατάστασης ειδικών κάδων σε δημόσιους χώρους, εκεί που παρατηρείται το μεγαλύτερο πρόβλημα, στις παραλίες, τα πάρκα, τα σημεία διασκέδασης, κ.ο.κ.. Στόχος είναι, στη συνέχεια, αυτός ο τεράστιος όγκος από γόπες να μεταφέρεται για ανακύκλωση. Την πρωτοβουλία προωθεί η Cigaret Cycle Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία.
Στην Ελλάδα “παράγουμε” περίπου 22 δισεκατομμύρια (!) αποτσίγαρα ή 3.500 τόνους, που τα περισσότερα καταλήγουν στις ακτές και στη θάλασσα. Διεθνώς εκτιμάται ότι το 40% των απορριμμάτων που συλλέγονται στους καθαρισμούς παραλιών είναι γόπες. Σε μια χώρα, όπως η Ελλάδα, που περιβάλλεται από θάλασσα, κάτι τέτοιο είναι καταστροφικό.
Μια πανούκλα στον πλανήτη
Εύλογα θα αναρωτηθεί κάποιος: Μα, ένας πλανήτης που “ασφυκτιά” από κάθε είδους ρύπανση, κινδυνεύει και από τις γόπες; Δεν τους φαίνεται, ξεγελά το μικρό μέγεθός τους και η λανθασμένη – ευρέως διαδεδομένη – άποψη ότι είναι βιοδιασπώμενες. Η αλήθεια είναι, όμως, ότι εξοντώνουν με την ένταση όπλων μαζικής καταστροφής.
Περιέχουν πλαστικό, είναι φονικές, μολύνουν το νερό που πίνουμε, τις θάλασσες, τις ακτές, σκοτώνουν ψάρια, πουλιά και ζώα που τις καταπίνουν, δηλητηριάζουν το περιβάλλον, τις τροφές μας, κ.ο.κ. Είναι εντυπωσιακό, αλλά οι γόπες του τσιγάρου παραμένουν μια από τις πλέον κοινές και απειλητικές μορφές περιβαλλοντικής μόλυνσης. Πόσο μάλλον, όταν περισσότεροι από 1,3 εκατ. τόνοι από αυτές παράγονται κάθε χρόνο, και συνήθως καταλήγουν στο περιβάλλον.
Σχετικά με τα αποτσίγαρα που παράγονται, ενδεικτικοί είναι οι αριθμοί για το κάπνισμα παγκοσμίως. Ειδικότερα:
1. Υπάρχουν περισσότεροι από 1 δισεκατομμύριο καπνιστές παγκοσμίως σήμερα και, αν συνεχιστούν οι τρέχουσες τάσεις, ο αριθμός αυτός αναμένεται να αυξηθεί σε 1,6 δισεκατομμύρια μέχρι το έτος 2025.
2. Παγκοσμίως αγοράζονται περίπου 10 εκατομμύρια τσιγάρα ανά λεπτό, 15 δισεκατομμύρια πωλούνται καθημερινά και παράγονται και χρησιμοποιούνται πάνω από 5 τρισεκατομμύρια ετησίως.
3. Πέντε τρισεκατομμύρια φίλτρα τσιγάρων ζυγίζουν περίπου 1 δισεκατομμύριο κιλά. Εκτιμάται ότι τρισεκατομμύρια φίλτρα, γεμάτα με τοξικές χημικές ουσίες από τον καπνό του τσιγάρου, φτάνουν στο περιβάλλον μας υπό μορφή απόρριψης αποβλήτων ετησίως.
Το αποτσίγαρο σκοτώνει
Το τσιγάρο σκοτώνει. Αυτό το γνωρίζει και ο πλέον φανατικός καπνιστής. Εκείνο που δεν γνωρίζουμε είναι ότι και η γόπα (αποτσίγαρο) σκοτώνει. Αντίθετα, οι περισσότεροι θεωρούν τις γόπες “αθώες”. Κι’ όμως, παρά αυτή την ευρέως διαδεδομένη άποψη, η γόπα του τσιγάρου δεν είναι βιοδιασπώμενη.
Έτσι, όταν συνήθως πετάγεται στο δρόμο, το πιθανότερο είναι, μετά από μια βροχή για παράδειγμα, να καταλήξει στη θάλασσα ή να “απελευθερώσει” τα τοξικά χημικά της στον υδροφόρο ορίζοντα. Τα αποτσίγαρα, λοιπόν, “βομβαρδίζουν” με τοξίνες το έδαφος και τις υδάτινες οδούς μας, κυρίως μέσω αποχετεύσεων, καταιγίδων που δημιουργούν ρυάκια και λίμνες, προκαλώντας σοβαρές βλάβες στους ζωντανούς οργανισμούς που έρχονται σε επαφή μαζί τους. Μελέτες που διεξήχθησαν από την Clean Virginia έδειξαν ότι μόνο ένα τσιγάρο σε περίπου δύο γαλόνια νερού είναι θανατηφόρο.
Ως γνωστόν, ακόμα και οι καπνιστές που αποφεύγουν να πετάξουν στο δρόμο ή στο ύπαιθρο αποτσίγαρα και άλλα απορρίμματα, όπως πλαστικά μπουκάλια, περιτυλίγματα από τσίχλες κ.λ.π., ομολογούν ότι συχνά σβήνουν το τσιγάρο τους στο πεζοδρόμιο ή στην αμμουδιά. Να σημειωθεί πως και η απόρριψή των αποτσίγαρων στις χωματερές δεν εξαφανίζει το πρόβλημα, αφού τα πλαστικά φίλτρα επουδενί είναι βιοδιασπώμενα.
Ο πυρήνας των περισσότερων φίλτρων τσιγάρων, το μέρος που μοιάζει με λευκό βαμβάκι, είναι στην πραγματικότητα μια μορφή πλαστικού που ονομάζεται οξική κυτταρίνη. Από μόνη της, η οξική κυτταρίνη αποσυντίθεται με ιδιαίτερα αργούς ρυθμούς στο περιβάλλον. Εκτιμάται ότι αυτό μπορεί να διαρκέσει από 18 μήνες έως 10 χρόνια. Ακόμα χειρότερα. Τα χρησιμοποιημένα φίλτρα έχουν κομμάτια καπνού που φέρουν περισσότερες τοξίνες από ότι τα φίλτρα, καθώς και νικοτίνη, η οποία είναι δηλητηριώδης.
Όπως ακριβώς το υπόλοιπο τσιγάρο, έτσι και οι γόπες περιέχουν αφθονία τοξικών χημικών. Και αυτά, όπως είναι φυσικό, όταν καταλήξουν στη θάλασσα, θα απειλήσουν τα ψάρια και κάθε άλλο είδος θαλάσσιας ζωής. Είναι συχνό, άλλωστε, το φαινόμενο οι γόπες να καταλήγουν στο στομάχι ψαριών. Το ίδιο ισχύει συμβαίνει γενικότερα με τα αποτσίγαρα στο ύπαιθρο, όπου συχνά τα πουλιά τρώνε τις – μολυσμένες με επικίνδυνα χημικά – γόπες, προκαλώντας ακόμα και τον θάνατό τους.
Επίσης, το κρέας κάποιου ζώου που έπινε νερό “εμπλουτισμένο” με τοξικά χημικά από τα αποτσίγαρα, μπορεί να βρεθεί στο τραπέζι σας. Όπως το ίδιο και μολυσμένα ψάρια. Τα φίλτρα τσιγάρων μπορούν να απειλήσουν ιδιαίτερα τα μικρά παιδιά, τα οποία, ασυναίσθητα, όπως δοκιμάζουν τα πάντα, μπορεί να τα φάνε.
Τα αποτσίγαρα περιέχουν πλαστικά φίλτρα που περνούν από τα φρεάτια στους υπονόμους, για να φτάσουν σιγά σιγά στις θάλασσες όπου απελευθερώνουν νικοτίνη, βενζόλιο, κάδμιο, ακετόνη, οξικό οξύ, αμμωνία, αρσενικό, μονοξείδιο του άνθρακα, φορμαλδεΰδη, υδρογονάνθρακες, υδροκυάνιο, μόλυβδο, μεθανόλη, μεθύλιο, νιτρικό οξύ, πολώνιο – 210, θειικό οξύ, πίσσα, ραδόνιο.
Επιπλέον, όπως είναι ευρέως γνωστό, τα αποτσίγαρα αποτελούν σημαντική απειλή για το περιβάλλον, δεδομένου ότι προκαλούν πυρκαγιές. Πόσο μάλλον, στην Ελλάδα, όπου υπάρχει η “κακή συνήθεια” να τα πετούν αναμμένα στο δρόμο.
Δεν είναι κόπος, είναι τρόπος
Στην Ελλάδα, ως συνήθως άλλωστε, δεν έχουν γίνει έρευνες ούτε για το μέγεθος του προβλήματος – παρ’ ότι είναι οφθαλμοφανές – ούτε και το πως θα αντιμετωπιστεί. Οι ΗΠΑ, αντίθετα, πρωτοπορούν. Σύμφωνα, λοιπόν, με την πρωτοβουλία Keep America Beautiful (KAB), διαπιστώνεται έλλειμμα ενημέρωσης των καπνιστών τόσο για τις συνέπειες που έχει το πέταγμα του αποτσίγαρου, όσο και τη χρησιμότητα της ανακύκλωσής τους.
Εντυπωσιάζει πάντως το εύρημα ότι κάθε δοχείο αποτσίγαρων που τοποθετείται σε δημόσιο χώρο οδηγεί στη μείωση κατά 9% των γοπών στην περιοχή αυτή. Κάτι που σημαίνει ότι, με μια οργανωμένη εκστρατεία ενημέρωσης, αλλά και μαζική εγκατάσταση ειδικών κάδων, τα αποτελέσματα πιθανώς να είναι θεαματικά.
“Να σβήνετε τις γόπες στα τασάκια μας, υπαίθρια και επιτραπέζια, σας ζητάμε. Αυτό μόνο. Δώστε μας τις γόπες σας και τα υπόλοιπα είναι δική μας δουλειά”, είναι ένα από τα συνθήματα της ελληνικής προσπάθειας #gopafree.
“Η κατάσταση – θεωρεί η ελληνική πρωτοβουλία – είναι αναστρέψιμη. Αυτό, όμως, προϋποθέτει ευαισθητοποίηση και δράση. Οι επιστήμονες συμβουλεύουν να μην τις πετάμε στο δρόμο ή να μην τις θάβουμε στην άμμο της παραλίας. Είναι μια καλή αρχή, αλλά όχι αρκετή. Γιατί ακόμα κι έτσι, καταλήγουν στις χωματερές, πραγματικές ωρολογιακές βόμβες. Εάν θέλουμε να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά την απειλή τους πρέπει να τις εξουδετερώσουμε. Πώς; Ανακυκλώνοντάς τες. Ανακυκλώνονται οι γόπες; Ναι. Σήμερα, με τις νέες τεχνολογίες, γίνεται. Με ειδική επεξεργασία παράγεται μια μεγάλη ποικιλία από βιομηχανικά προϊόντα, όπως πλαστικές παλέτες, και τα υπολείμματα χαρτιού, καπνού και η τέφρα κομποστοποιούνται και παράγεται λίπασμα”.
Η οξική κυτταρίνη είναι ένα φυσικό πλαστικό, το οποίο παράγεται από καθαρή φυσική κυτταρίνη. Η φυσική κυτταρίνη των κατάλληλων ιδιοτήτων προέρχεται πρωτίστως από δύο πηγές, βαμβακερές ίνες και ξυλοπολτό. Η παρουσία αυτής της μεγάλης ποσότητας κυτταρίνης στα τσιγάρα την καθιστά ιδανικό υποψήφιο για το σκοπό της ανακύκλωσης.
