‘Αν το παιδί δεν μπορεί
να μάθει με τον τρόπο
που το διδάσκουμε,
τότε πρέπει να το διδάξουμε
με τον τρόπο που μπορεί
να μάθει’.
Μaria Montessori
O Γ. πηγαίνει Δ΄ Δημοτικού. Δυσκολεύεται να διαβάσει τα δευτερεύοντα μαθήματα (Ιστορία, Θρησκευτικά …) και δεν μπορεί να οργανώσει το χρόνο για το διάβασμά του. Είναι ένα πανέξυπνο παιδί με καλές επιδόσεις στο σχολείο. Η μητέρα του προβληματίζεται για το πώς να τον βοηθήσει. Πολλές φορές γίνεται η ίδια «μαθήτρια» διαβάζοντας για εκείνον…”
Η μελέτη των θεωρητικών μαθημάτων που απαιτούν ανάγνωση και αποστήθιση κειμένου, όπως είναι η ιστορία, τα θρησκευτικά και άλλα, είναι έργο δύσκολο για ένα μεγάλο εύρος μαθητών , διότι δυσκολεύονται να διαβάσουν γρήγορα, να κατανοήσουν επίσης γρήγορα και να απομνημονεύσουν σημαντικά σημεία και έννοιες για να μπορέσουν να τα αναπαραγάγουν στην εξέταση της επόμενης μέρας. Πολλοί γονείς στην καθημερινή τους αγωνία να βοηθήσουν τα παιδιά τους στο διάβασμα, διαβάζουν μαζί τους. Το αποτέλεσμα είναι να πιέζονται και οι δυο: έτσι οι γονείς καταλήγουν να περνούν όλο το χρόνο ως «μαθητές» και το παιδί να μη γνωρίζει κάποιον τρόπο να διαβάζει μόνο του.
Η βασικότερη αρχή για την μελέτη θεωρητικών μαθημάτων είναι η διαμόρφωση του κατάλληλου χώρου χωρίς την παρουσία εξωτερικών ερεθισμάτων και η οριοθέτηση του χρόνου διαβάσματος , πρέπει να υπάρχει ένα σταθερό πρόγραμμα διαβάσματος. Πρώτος γενικός κανόνας: ξεκινάμε από τα δύσκολα γιατί είμαστε ξεκούραστοι. Δεύτερος γενικός κανόνας: μελετάμε εναλλάξ «βαρετά», «ενδιαφέροντα», ή «εύκολα», «δύσκολα» μαθήματα.
Η μελέτη των θεωρητικών μαθημάτων καλό είναι να γίνεται πρώτα και σε μεσημεριανές ώρες , οι ασκήσεις και η πρακτική εφαρμογή πρέπει να ακολουθεί τη θεωρητική προσέγγιση κάθε θέματος.
Από κει και μετά, δίνουμε έμφαση σε μικρές λεπτομέρειες, όπως:
• Χρησιμοποιούμε μαρκαδόρους υπογράμμισης διαφορετικών χρωμάτων για να τονίσουμε διαφορετικά είδη πληροφορίας (π.χ. χρονολογίες, προσωπικότητες, γεγονότα, τοποθεσίες κλπ.).
• Διαβάζουμε το κείμενο εμείς μια φορά δυνατά και μία το παιδί από μέσα του (όχι δυνατά, δεν έχει νόημα). Μαζί με το παιδί χωρίζουμε το κείμενο σε μικρότερες παραγράφους και βάζουμε τίτλους στην καθεμία. Αν το παιδί έχει σοβαρές δυσκολίες στην ανάγνωση, αναλαμβάνουμε να κάνουμε εμείς αυτή τη δουλειά, δηλαδή ξαναγράφουμε στον υπολογιστή το κείμενο σε μικρότερα κομμάτια με μεγαλύτερο διάστιχο και μεγαλύτερη γραμματοσειρά.
• Τεχνική νοητικών χαρτών. Συμπύκνωσε την ύλη ενός μαθήματος σε μία σελίδα, γράφοντας στο κέντρο το θέμα και γύρω του ακτινωτά τις θεματικές ενότητες που σχετίζονται με αυτό. Δημιούργησε, δηλαδή, νοητικούς χάρτες του κειμένου που μελετάς, ώστε αυτή η χαρτογράφηση να αποτυπωθεί στον εγκέφαλό σου ως εικόνα και κάθε φορά που χρειάζεται να ανακαλείς μέρη από το κείμενο, να θυμάσαι πρωτίστως τη χαρτογράφηση που δημιούργησες.
• Κάνουμε πολλές πολλές ερωτήσεις. Μ’ αυτό τον τρόπο “σπάμε” την ύλη σε πάρα πολλά μικρά κομμάτια. Οι ερωτήσεις στην αρχή είναι πανεύκολες και απαιτούν μονολεκτική απάντηση. Όταν αισθανόμαστε ότι το παιδί είναι έτοιμο να απαντήσει με πιο σύνθετη απάντηση, μειώνουμε τον αριθμό των ερωτήσεων, δίνοντας έμφαση στη συνδυαστική σκέψη.
• Δεν ξεχνάμε να ζωγραφίζουμε σχετικές εικόνες με το κείμενο, πρόχειρα σε ένα χαρτί που έχουμε κοντά μας, την ώρα που διαβάζουμε ή να κάνουμε σχεδιαγράμματα. Παράλληλα, είναι απαραίτητο να συμβουλευόμαστε οπτικά εργαλεία, όπως χάρτες, φωτογραφίες κλπ. Το Διαδίκτυο είναι χρήσιμο εργαλείο σ’ αυτή την περίπτωση, διότι πολύ γρήγορα και δωρεάν μας προσφέρει σχεδόν τα πάντα!
Γνωρίζοντας πώς να διαχειριστεί τις δυσκολίες, το παιδί σταδιακά αναπτύσσει δικές του στρατηγικές μάθησης. Είναι, όμως, σημαντικό να νιώθει συναισθηματικά ασφαλής, σίγουρος για τις ικανότητες που έχει και αποδοχή από το οικογενειακό του περιβάλλον.
Της Μάρθας Ηλιοπούλου
Ειδική Παιδαγωγός/Φιλόλογος
MA Special Education/B.T.E.C Edexcel