Σήμερα γιορτάζει ο Άγιος Σουρίδων της Ελαφονήσου, το γαλαζοβλεφο ναϊκό θησαύρισμα του σμιγοπελαγου νησιού.
Η θρησκευτική επέτειος «των εγκαινίων του Ιερού Ναού του Αγ. Σπυρίδωνα»
του συγγραφέα – Πανεπιστημιακού, δρ Κωνσταντίνουν Σπ.Μεντή.
ΕΛΑΦΟΝΗΣΟΣ – ΑΓΙΟΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝ
Πόλος έλξης, για τον επισκέπτη της Λακωνίας, αποτελεί το Νιογέννητο Νησί της Γαλάζιας Άνοιξης, η Κυματοβατούσα Ελαφόνησος.
Το λιμάνι του Αντινόγναθου (υπόστεγου), αποτελεί το πιο σύντομο πέρασμα προς το νησί. Δυτικά του λιμανιού και λίγα μέτρα πιο κάτω από τις στήλες της ΔΕΗ, μπορεί κανείς να θαυμάσει, ακόμη και σήμερα, τους αμαξήλατους δρόμους που ένωναν το σημερινό νησί με τη στεριά, μέχρι το 375 μ.Χ. και σήμερα χάνονται στο πυθμένα της θάλασσας (σε μερικά σημεία είναι ορατοί), για να εμφανισθούν σε αρκετές τοποθεσίες του νησιού.
Στη θέση “Σιδεροσπηλιά” και “Καμάρι” υπήρχαν μεταλλεία σιδήρου (ολίγιστος) στην αρχαιότητα.
Αντινόγναθο –Πούντα – Παυλοπέτρι- Άγιος Σπυρίδων- Ελαφόνησος
Ένα ταξίδι στο χρόνο, που διαρκεί λιγότερο από 10′ και που χάνεται στα βάθη της ιστορίας και της προϊστορίας, πάνω από το βυθισμένο τμήμα του νησιού. Μια αναδίφηση στο πρώτο προϊστορικό οικισμό των Βατίκων και ένα ψηλάφισμα στο “ισθμώδες χωρίον” του Θουκυδίδη (με τα Αθηναϊκά τείχη), μέσα από τα γαλαζοσμαραγδόχροα κύματα του καναλιού.
Τη ματιά μας συντροφεύει του ήλιου το αχτιδοβόλημα, που αναλίσκεται σε αρχαιολατρικές θωπείες και το ταξίδι μας, η περίαυγη παραλία της Πούντας ανατολικά και οι αμαξήλατοι ιστοριοδείχτες δυτικά, που χάνονται μέσα στα βάθη της προϊστορίας. Η μεγαλύτερη και ωραιότερη παραλία των Νότιων άκρων της Πελ/σου (η Πούντα), απομακρύνεται, μέσα από ένα γαλανοφρύδη σχηματισμό της, στον Όρμο των Βατίκων (Χαμόκοιλο, Μάγγανο, Πικρή, Νερατζιώνα) του οποίου και το βόρειο τμήμα καλύπτει, ενώ δίπλα της ξεπροβάλλει το προϊστορικό κλωνί της Ελαφονήσου, το Παυλοπέτρι με το προϊστορικό νεκροταφείο του στην ακτή και τη βυθισμένη πόλη της εποχής του χαλκού, βορειοανατολικά του.
Πλησιάζοντας στο νησί, συναντάμε ανατολικά μας, ένα απομεινάρι της βυθισμένης περιοχής, το νησάκι Σταυρός, με τη Σπίθα (Φάρο) και τους αιθερόλαμνους γλάρους του και δυτικά μας το θεϊκό Γλάρο του νησιού, τον Άγιο Σπυρίδωνα, πλουμισμένο από τις ροδόχαρες αχτίδες του ήλιου και μυρωμένο από τις πνοές του Ζέφυρου και τις αυγινές θαλασσοσταλίδες.
Μπαίνουμε στο λιμάνι του νησιού και η ματιά μας κατακλύζεται από έντονες παραδοσιακές νησιώτικες εικόνες, που η προσπάθεια διαγραφή τους αργότερα, θα αποτελέσει επώδυνη διαδικασία. Διχτυάρικα, παραγαδιάρικα, γαϊτες, ψαρόβαρκες, ξιφοπαραγαδιάρικα, τρατοπούλες, χταποδιάρικα κ.α. συνθέτουν ένα από τους μεγαλύτερους αλιευτικούς στόλους στην Ελλάδα, που σπάνια θα τον συναντήσουμε συγκεντρωμένο στο νησί, λόγω της διασποράς του στα νότια άκρα της Πελ/σου στα Κύθηρα και στα Αντικύθηρα. Δεξιά και αριστερά από το Κεφαλόσκαλο η γραφική παραλία του νησιού με τις ψαροταβέρνες και τα παραδοσιακά ουζερί, ανάμεσα στα παλαμάρια των καϊκιών και στα ελαφρολικνίσματα των ψαρόβαρκων και δίπλα στα γαλήνια αργυρωμένα νερά της θάλασσας που κυματούνε πάνω τους τα αχτιδοβολήματα του φεγγαριού.
Ο Άγιος Σπυρίδων
Στο τέλος του βόρειου τμήματος της παραλίας, ένα γραφικό γιοφύρι, που λαμποκοπά την ομορφιά του, στα ακύματα γύρω του νερά, μας οδηγεί στην εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα, όπου προβάλλει η ισκιωμένη, από τα ροδιά χρώματα του δειλινού, μορφή της, κάτω από τις πορφυροσκέπαστες συναθροίσεις ευωδιασμένων αστεριών, που πλουμίζουν τα ασημένια στρωσίδια της Ανατολής. Και δίπλα του ο ερειπωμένος ανεμόμυλος να προσμετρά τη δύναμη του αέρα, μέσα στο χρονικό του διάβα.
Η εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα κτίστηκε με τη πρωτοβουλία της γνωστής Μανιάτικης οικογένειας των Γρηγοράκηδων («κτήτορες Πασχάλης Γερακάρης και Φλωρούσα Δραγονίτσα σύζυγός του») το 1858, και ανακαινίστει το 1862.
Στο τέμπλο του ναού βρίσκονται οι εικόνες της Παναγίας της Βρεφοκρατούσης και του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου (διάστ. 0,94 Χ 0,68) με αφιερωτικές επιγραφές των Γεωργίου και Μιχ. Ι. Κούτσουρα ή Καλλισπέρη Καλυμνίων (χρον. 1870), οι εικόνες του Χριστού Παντοκράτορα, του Αγίου Σπυρίδωνα, της Σύναξης των Αρχαγγέλων, με αφιέρωση της Χρυσούλας και Ιωάννη Πασάκου (5 Αύγ. 1882) και η εικόνα του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου, με αφιέρωση της Κυριακούλας Λιαράκου και των 7 παιδιών της (1882).
Στο ιερό του Ναού, φυλάσσεται εικόνα με παραστάσεις πολλών Αγίων (σε 5 ζώνες) λαϊκής τεχνοτροπίας του 18ου αιώνος και μεγάλη εικόνα του Αγίου Σπυρίδωνος με την υπογραφή: “Αναστ. Γιάννουκλας έγραψεν. Εν Καλάμαις 1926”. Στο βόρειο τοίχο του ναού, υπάρχει εικόνα του Αγ. Γεωργίου του δρακοντοκτόνου (διάστ. 1,60 Χ 0,775μ.) που παρουσιάζει ιστορικό ενδιαφέρον. Ζωγραφίστηκε στη Μ. Ασία το 1921 και έχει την εξής υπογραφή: “Έργο Χριστοδούλη Ψυλλήδη, τη 6η Απριλίου 1921. Αφιέρωμα Διαμαντή Πλουμαρίτου … ενθύμιον εγκαταλείψεως Μ. Ασίας. Διεσώθη παρ’ ενδρόμου Ακτίου Δικελή, 28 Αυγούστου 1922. Ιακουμής Λιάρος”.
Στο Ναό σώζονται και οι εικόνες του Αγίου Σπυρίδωνα με την υπογραφή: “Έργον Ι. Λευθέρη, εικονογράφου, Μυλοπόταμο Κυθήρου” και τη χρονολογία 1927 και η Παναγία Μυρτιδιώτισσα, έργο Ι. Λευθέρη του 1944.
Σήμερα (9 Ιουλίου) τιμούμε και εορτάζουμε μια σημαντική θρησκευτική Επέτειο «των εγκαινίων του Ιερού Ναού του Αγ. Σπυρίδωνα» που συνδέεται άρρηκτα με την Νεώτερη ιστορία της Ελαφονήσου.
Αντίστοιχο κτίριο Δημοσίου χαρακτήρα μ’ αυτό που μας παρέδωσαν οι ξυπόλητοι και αιματοβαμμένοι Μανιάτες, δεν έχει να επιδείξει σήμερα η σύγχρονη Ελαφόνησος.