«Φρένο» στην ανεξέλεγκτη οικιστική, τουριστική και οικονομική ανάπτυξη περιοχών της χώρας με ευαίσθητα οικοσυστήματα (όπως όσες έχουν ενταχθεί στο δίκτυο Natura 2000) βάζει το Συμβούλιο της Επικρατείας, στέλνοντας «τελεσίγραφο» στην πολιτεία να χαρακτηρίσει κατεπειγόντως ως «εθνικό πάρκο» σημαντικές ζώνες της Ηλείας και της Μεσσηνίας, καθώς η Ελλάδα απειλείται με «ευρωκαταδίκη» και «τσουχτερό» πρόστιμο, γιατί καθυστερεί επί 12 χρόνια την απαιτούμενη από το κοινοτικό δίκαιο προστασία τους. Μεταξύ των περιοχών του επίμαχου Προεδρικού Διατάγματος είναι και η λίμνη Καϊάφα
Όπως γράφει το Έθνος, το ανώτατο δικαστήριο έκρινε παράνομες πολλές από τις ρυθμίσεις σχεδίου Προεδρικού Διατάγματος, που στάλθηκε για επεξεργασία λίγο πριν από τις εκλογές, και το οποίο χαρακτηρίζει ως «περιφερειακό πάρκο κόλπου Κυπαρισσίας» (καθορίζοντας ταυτόχρονα ζώνες προστασίας, χρήσεις γης, όρους δόμησης) διάφορες χερσαίες και θαλάσσιες περιοχές της Δυτικής Πελοποννήσου, «πλούσιες» σε αμμοθίνες, χελώνες καρέτα-καρέτα, ιδιαίτερα σημαντική βλάστηση και πανίδα κ.λπ.
Το ΣτΕ διατύπωσε έντονες συνταγματικές ενστάσεις για το σχέδιο ΠΔ, καθώς από τις συνοδευτικές ειδικές μελέτες προκύπτει ότι οι περιοχές αυτές έχουν τόσο μεγάλη αισθητική – περιβαλλοντική αξία (όχι μόνο σε εθνικό επίπεδο, αλλά διεθνώς), ώστε να απαιτείται ο χαρακτηρισμός τους ως «εθνικού πάρκου» και όχι περιφερειακού, «μπλοκάροντας» έτσι κάθε σχεδιασμό οικιστικής ανάπτυξης ή εκτεταμένες τουριστικές δραστηριότητες σε όλη την παραλιακή ζώνη, απαγορεύοντας π.χ. την ιππασία που θέτει σε κίνδυνο τα αμμοθινικά συστήματα, τις φωλιές της καρέτα-καρέτα κ.λπ. Παράνομες θεωρούνται διάφορες ρυθμίσεις που επιτρέπουν κατάτμηση με όρια αρτιότητας 4-10 στρεμμάτων, καθώς στην πράξη ανέχονται αυθαίρετους οικισμούς, παράνομα κτίσματα, αλλά και τη μελλοντική δόμηση περιοχών που πρέπει να έχουν ιδιαίτερη προστασία, όπως και οι γειτονικές τους ζώνες.
Το Ε’ τμήμα ΣτΕ (πρόεδρος Α. Θεοφιλοπούλου, εισηγητής Ολ. Παπαδοπούλου) ερμηνεύοντας το Σύνταγμα έκρινε ότι η ανάγκη οικονομικής ανάπτυξης πρέπει να συμπορεύεται με την προστασία του περιβάλλοντος και η πολιτεία οφείλει να σταθμίζει τα αγαθά που διακυβεύονται, λαμβάνοντας υπόψη ότι οι εκτός σχεδίου περιοχές προσφέρονται κατ’ αρχήν για γεωργική εκμετάλλευση, κτηνοτροφία, δασοπονία, αναψυχή, ενώ μπορούν να δομηθούν μόνο κατ’ εξαίρεση, εφόσον επιτρέπεται από τον νόμο και υπό αυστηρότερες προϋποθέσεις (από τις εντός σχεδίου), έτσι ώστε το περιβάλλον να θίγεται στο ελάχιστο δυνατό. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται για την προστασία της χελώνας καρέτα – καρέτα
Το πλαίσιο
Οι θεμελιώδεις αυτοί κανόνες, τονίζει το ΣτΕ (32/15), ισχύουν πολύ περισσότερο στις περιοχές με ευαίσθητα οικοσυστήματα (όπως του δικτύου Natura), όπου η ανάπτυξη (οικιστική, τουριστική κ.λπ.) πρέπει να συνδέεται με τη διατήρηση του χαρακτήρα τους, του ανθρωπογενούς και του φυσικού περιβάλλοντος, του τοπίου. Οι οικιστικές ανάγκες πρέπει να προγραμματίζονται μέσα στις ήδη υπάρχουσες πόλεις και οικισμούς, με λελογισμένη επέκτασή τους, εντός των ορίων αντοχής κάθε περιοχής.
Ετσι, τα περιοριστικά μέτρα προστασίας μπορούν να φθάνουν -κατά το ΣτΕ- μέχρι την πλήρη απαγόρευση δόμησης, ενώ τα δικαστήρια μπορούν να επιδικάζουν αποζημιώσεις σε όσους στερούνται ουσιωδώς τη χρήση της ιδιοκτησίας τους.
Το επίμαχο διάταγμα αφορά χερσαίες και θαλάσσιες περιοχές, όπως παράκτιες ζώνες με τις γνωστές θίνες της Κυπαρισσίας, τη θαλάσσια περιοχή του κόλπου Κυπαρισσίας (Ακρωτήρι Κατάκολο – Κυπαρισσία), αντίστοιχες ζώνες στην Ηλεία, όπως θίνες και παραλιακό δάσος Ζαχάρως, λίμνη Καϊάφα, Στροφυλιά, Κακόβατος, αλλά και λόφους, σπήλαια, ιαματικές πηγές, αρχαιολογικούς χώρους, μαζί και διάφορες γειτονικές περιοχές.
Σε σχετική έκθεση επισημαίνεται ότι στις πεδινές περιοχές που γειτνιάζουν με την παραλιακή ζώνη της Ηλείας, λόγω της έντονης τουριστικής δραστηριότητας στην παραλία, διαπιστώνονται τάση αλλαγής των χρήσεων γης, υπερεκμετάλλευση και κερδοσκοπία γης, με κατάτμηση ιδιοκτησιών, λόγω πώλησης.
Πριν από λίγους μήνες η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προσέφυγε κατά της Ελλάδας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο καθώς από το 2002 που ολοκληρώθηκε η πρώτη μελέτη ακολούθησαν άλλες δύο χωρίς να εγκριθούν και ακόμα δεν έχει προωθηθεί κανένα προστατευτικό διάταγμα, ενώ η περιοχή (όπως διαπιστώθηκε με αυτοψία) βρίσκεται στο έλεος ανεξέλεγκτων και ασυντόνιστων δραστηριοτήτων με ιδιαίτερα σημαντικό αντίκτυπο για τις χελώνες, με ανθρώπινες δραστηριότητες που ασκούν πιέσεις σε περιοχές μεγάλης οικολογικής αξίας, με αμμοληψίες, δημιουργία δρόμων για οικιστική ανάπτυξη, υποβάθμιση των μεγαλύτερων αμμοθινών της Ελλάδας και ενός οικοσυστήματος διεθνούς σημασίας.
ΤΑ ΟΡΙΑ ΑΡΤΙΟΤΗΤΑΣ, ΤΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΑ ΑΥΘΑΙΡΕΤΑ ΚΤΙΣΜΑΤΑ
Για ποιες διατάξεις έχει ανάψει «κόκκινο»
Το ΣτΕ «κόβει» ως παράνομη διάταξη του σχεδίου ΠΔ που επέτρεπε να ισχύουν τα όρια αρτιότητας και ελάχιστης κατάτμησης που προβλέπει ο ν. 3937/11 για την εκτός σχεδίου δόμηση (4 έως 10 στρέμματα). Υπογραμμίζει δε ότι οι ευρύτερες αυτές περιοχές πρέπει να ενταχθούν σε «εθνικό πάρκο». Ο χαρακτηρισμός «περιφερειακό πάρκο» δεν είναι νόμιμος, γιατί επιτρέπει να υπάρχουν οικιστικές ενότητες ως περιφερειακές ζώνες των προστατευόμενων περιοχών, καθώς και ΠΟΤΑ (Περιοχές Ολοκληρωμένης Τουριστικής Ανάπτυξης).
Το ΣτΕ, πέρα από τις κατατμήσεις και τα όρια αρτιότητας, προβάλλει ενστάσεις -μεταξύ άλλων- και επειδή χαρακτηρίζονται ως Περιοχές Οικοανάπτυξης (ΠΟΙΚ):
Διάφορα οικιστικά σύνολα που διαμορφώθηκαν στην παραλία Επιταλίου, στον Αγ. Νικόλαο κ.λπ. που έχουν οδηγήσει σε καταστροφή της βλάστησης στην παραλία, μολονότι το πΔ πρέπει να προστατεύει και να αποκαθιστά το τρωθέν οικοσύστημα και όχι να διατηρεί την παράνομα δημιουργηθείσα κατάσταση.
Η λίμνη Καϊάφα και το νησί της Αγ. Αικατερίνης που έχουν όλες τις προϋποθέσεις για να χαρακτηριστούν «περιοχές προστασίας της φύσης» και όπου θα μπορούσαν να διατηρηθούν μόνον οι νομίμως υφιστάμενες εγκαταστάσεις.
Παράνομο οικοδόμημα
Σε σχετική έκθεση επισημαίνεται, μεταξύ άλλων, ότι στην παραλία Καϊάφα υπάρχει παράνομο οικοδόμημα για παραθεριστική χρήση, μέσα στη λίμνη υπάρχουν εγκαταστάσεις θαλάσσιων σπορ που εγκαταλείφθηκαν μετά το 10ο Παγκόσμιο πρωτάθλημα θαλάσσιου σκι και έγιναν εστίες ρύπανσης και υποβάθμισης, ενώ υπάρχουν ημιτελείς εγκαταστάσεις μαρίνας. Στο νησί υπάρχουν εγκαταστάσεις για αξιοποίηση ιαματικών πηγών, ξενοδοχεία κ.λπ.
Εκτάσεις που είχαν παραχωρηθεί για αγροτική καλλιέργεια και όχι για οικιστική εκμετάλλευση, καθώς και οικιστικά σύνολα που βρίσκονται εκτός των ορίων της περιοχής.
Το ΣτΕ αποκρούει την επιλογή του σχεδίου ΠΔ να χαρακτηρίσει ως περιοχές οικιστικής ανάπτυξης πέρα από τους αυθαίρετους παραλιακούς οικισμούς, το νησί, τη λίμνη και διάφορες άλλες αδόμητες μακρόστενες εκτάσεις, εκτεταμένους ελαιώνες, αδόμητες εκτάσεις, αγροτικές ή χέρσες, που παρεμβάλλονται μεταξύ προστατευόμενων περιοχών και των εκτός του δικτύου Natura.
Επίσης αποκρούει την ανάπτυξη ευρύτατων δραστηριοτήτων για τους λουόμενους και την αναψυχή του κοινού και μάλιστα σε όλη τη ζώνη του αιγιαλού, απαγορεύοντας ρητά την προβλεπόμενη ιππασία, περιορίζοντας την κίνηση των τροχοφόρων σε δρόμους που έχουν δημιουργηθεί παράνομα (και οι οποίοι πρέπει να καταργηθούν ή μετατοπιστούν), βάζοντας «φρένο» στην αμμοληψία αλλά και στην χαλικοληψία από κοίτες – εκβολές ποταμών, γιατί υποβαθμίζουν έντονα το οικοσύστημα κ.λπ.