Την Πέμπτη στις 8 Μαΐου και ώρα 8.30 το βράδυ στο Εργατικό Κέντρο Σπάρτης, η Κινηματογραφική Λέσχη “ΡΟΔΟΝ” προβάλλει την ταινία: “Τα παιδικά χρόνια του Ιβάν”
Σοβιετική Ένωση, 1962
Διάρκεια 95′
Σκηνοθεσία: Αντρέι Ταρκόφσκι
Σενάριο: V. Bogomolov
Ηθοποιοί: Νικολάι Μπουρλιάγιεφ, Βάλια Μαλιάβινα, Στέπαν Κρίλοφ, Νικολάι Γκρίνκο, Ιρίνα Ταρκόφσκαγια, κ.ά.
Υπόθεση:
Η ιστορία εκτυλίσσεται κατά τη διάρκεια του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου, με κεντρικό ήρωα ένα δωδεκάχρονο αγόρι, τον Ιβάν, η οικογένεια του οποίου ξεκληρίστηκε από τους Ναζί. Μην έχοντας να χάσει κάτι, κατατάσσεται στον Σοβιετικό στρατό ως ανιχνευτής και αναλαμβάνει επικίνδυνες αναγνωριστικές αποστολές, για τις οποίες είναι ο πλέον κατάλληλος χάρη στο μικρό του μπόι και τη σβελτάδα του. Δημιουργεί φιλίες με πολλούς από τους ενήλικες συμπολεμιστές, οι οποίοι τον σέβονται και τον αναγνωρίζουν ως ισότιμο. Όταν του προτείνουν να πάει σε μια στρατιωτική ακαδημία, για να τον προφυλάξουν από τους κινδύνους της μάχης, ο Ιβάν απορρίπτει πεισματικά την ιδέα.
Βραβεία:
Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Βενετίας 1962: Χρυσός Λέων
San Francisco International Film Festival 1962: Golden Gate Award στην κατηγορία καλύτερης σκηνοθεσίας για τον Ταρκόφσκι
Κριτική:
Η πρώτη (από τις συνολικά 7) μεγάλου μήκους ταινία του Ταρκόφσκι που πέθανε το 1986. Πρόκειται για την άγρια, τραγική ιστορία της κατεστραμμένης παιδικής ηλικίας του Ιβάν, ζωγραφισμένης χωρίς ίχνος συναισθηματικότητας. Εξυπνες και εκφραστικές οι κινήσεις της κάμερας (η δουλειά της, μια αποκάλυψη) και του μοντάζ, κάνουν το οπτικό αποτέλεσμα να χαράζεται ανεξίτηλα στη μνήμη. Με τη λεπτότητα ενός ζωγράφου, ο φακός ταυτίζεται απόλυτα με τις προθέσεις του σκηνοθέτη. Η ζοφερή πραγματικότητα του παρόντος τέμνεται από φωτεινά φλας μπακ. Σε ένα σημείο της ταινίας, για παράδειγμα, δυο εικόνες από το δάσος, μια συστάδα από λευκές σημύδες και μια ερημιά με απειλητικά καμένα μαύρα κούτσουρα είναι βαλμένες δίπλα – δίπλα. Οχι σαν δύο τοπία, αλλά σαν δύο οπτικά σύμβολα που ενσαρκώνουν τη ζωή και το θάνατο. Τέτοιου είδους οπτικές διατάξεις υπάρχουν διάσπαρτες στην ταινία.
Ο Ταρκόφσκι βασίζει την προσέγγισή του στις αντιθέσεις μεταξύ πολέμου και παιδικής ηλικίας, πολέμου και φύσης, πραγματικότητας και ονείρων, χρησιμοποιώντας συμβολικά πλάνα στην ιστορία του δωδεκάχρονου Ιβάν που εκτυλίσσεται κατά τη διάρκεια του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου. Η οικογένεια του μικρού έχει ξεκληριστεί από τους Ναζί, έτσι εκείνος μην έχοντας να χάσει τίποτα πια, κατατάσσεται στο Σοβιετικό Στρατό ως ανιχνευτής και αναλαμβάνει επικίνδυνες αναγνωριστικές αποστολές, μια που είναι και ο πιο κατάλληλος χάρη στο μικρό του μπόι και τη σβελτάδα του. Δημιουργεί φιλίες ζωής με πολλούς από τους ενήλικες συμπολεμιστές και όλοι τον σέβονται και τον αναγνωρίζουν ως ισότιμο. Οταν του προτείνουν να πάει σε στρατιωτική ακαδημία – για να τον προφυλάξουν από τους κινδύνους της μάχης – ο Ιβάν απορρίπτει πεισματικά την πρόταση. Η – κατά τον ίδιο τον Ταρκόφσκι – προσωπική και όχι πολιτική ή προπαγανδιστική προσέγγιση της ταινίας στο θέμα, εντάσσει «ΤΑ ΠΑΙΔΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΙΒΑΝ» στα πλαίσια του Νέου Κύματος του πρωτοποριακού σοβιετικού κινηματογράφου που άλλαξε την οπτική αναπαράσταση του πολέμου στην οθόνη.
Ολες οι ταινίες του Ταρκόφσκι – και όσων επηρεάστηκαν απ’ αυτόν – αναγνωρίζονται πάραυτα από την πλούσια και σύνθετη ανάπτυξη των παράπλευρων σχέσεων και τον πλούτο των μεταφορικών και συμβολικών στοιχείων. Στα «ΠΑΙΔΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΙΒΑΝ» ένα απ’ αυτά τα στοιχεία είναι το κυριολεκτικά στοιχειωμένο πρόσωπο του αγοριού – σκοτεινό, αδυνατισμένο, με νευρικά χείλη και κουρασμένα και οργισμένα μάτια, – που δε θυμίζει στο παραμικρό παιδικό πρόσωπο, αλλά έναν ξυλοδαρμένο γέρο με σχισμένο φρύδι. Αυτή η έκφραση είναι τόσο ζωντανή που φαντάζεσαι ότι μπορείς να διακρίνεις και ρυτίδες στο πρόσωπο του αγοριού, κάτι που κινείται ολότελα στη σφαίρα της φαντασίας. Ο τραχύς φωτισμός, από τα κάτω προς τα πάνω, υπογραμμίζει ακόμα περισσότερο τα χαρακτηριστικά και «μεταμορφώνει» το μικρό αγόρι σε φιγούρα βιβλικού μάρτυρα. Η ταινία έχει κερδίσει τουλάχιστον 15 βραβεία σε διεθνή κινηματογραφικά φεστιβάλ. Μην τη χάσετε!!!
http://www.rizospastis.gr/story.do?id=7304922&publDate=21/2/2013
{youtube}aUcD5T22f7I{/youtube}
Την Παρασκευή στις 9 Μαΐου και ώρα 8.30 το βράδυ στο Εργατικό Κέντρο Σπάρτης προβάλλουμε την ταινία: “Ο αληθινός φασισμός”
(OBYKNOVENNYY FASHIZM / TRIUMPH OVER VIOLENCE)
Σοβιετική Ένωση, 1965
Ντοκιμαντερ
Διάρκεια 130′
Σκηνοθεσία: Μιχαήλ Ρομ
Σενάριο: Yuri Khanyutin, Mikhail Romm
Εμφανίζονται: Mikhail Romm, Marlene Dietrich, Joseph Goebbels
Υπόθεση:
Η πιο «δημοφιλής» αντιπολεμική ταινία όλων των εποχών, αποτελεί μια καυστική καταδίκη του φασισμού όχι μέσα από μια «ψυχρή», κοινωνιολογική προσέγγιση αλλά μέσα από την ανάδειξη παρείσφρησης της φασιστικής νοοτροπίας στην καθημερινότητα του μικροαστού, μέσα από τον εύκολο συναισθηματισμό. Το ντοκιμαντέρ, με υλικό από πολεμικά αρχεία της ΕΣΣΔ, της Γερμανίας και της Πολωνίας, αλλά και από τα απόρρητα αρχεία του χιτλερικού υπουργείου προπαγάνδας και ταινίες της Λένι Ρίφερνσταλ, δεν μένει ωστόσο σε μια ξερή παράθεση ιστορικών ντοκουμέντων. Αντίθετα, μέσα από μια ψυχολογική περισσότερο ερμηνεία, αγγίζει ουσιαστικά το ζήτημα του φασισμού που βίωσαν πρόσφατα οι άνθρωποι, οι οποίοι, φαίνεται, δεν ήταν άμοιροι ευθυνών σε αυτή τη μαζική παραπλάνηση στην οποία οδηγήθηκαν.
Ωστόσο η ταινία δεν αφηγείται ιστορικά γεγονότα. Τη γέννηση, την πορεία και την ήττα του Φασισμού. Αυτό έχει γίνει ήδη από πολλούς. Η φωνή του Ρόμ – που συνδέει αυτά τα κεφάλαια – εξηγεί, σχολιάζει και συγχρόνως συζητάει με το θεατή, τον βοηθάει να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα, να σκεφτεί, τι είναι τέλος πάντων αυτό που ονομάζουμε Φασισμός, σε τι έδαφος αναπτύχθηκε, τίνος συμφέροντα εξυπηρετεί, με τι μεθόδους εξαπατάει τον άνθρωπο, πώς μεταβάλλει τον άνθρωπο σε κτήνος, τι πρέπει να γίνει, ώστε ο άνθρωπος να παραμείνει άνθρωπος. «Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η ταινία μου, αναφέρεται σε γεγονότα περασμένης εποχής. Ωστόσο, μονάχα κατά ένα μέρος. Γιατί αυτή η ιστορική ανάλυση της ψυχολογίας του φασισμού, η ψυχολογική ανάλυση των ειδώλων του, με δύο λόγια, όλος ο κύκλος των προβλημάτων της ταινίας – είναι ο κύκλος των πιο καυτών προβλημάτων που κρατάνε σε αγωνία το σημερινό άνθρωπο.» Μιχαήλ Ρομ
Βραβεία:
Leipzig DOK Festival 1965
Κριτική:
Τα μάτια των αποστεωμένων ανθρώπινων πορτρέτων που απεικονίζονται στις φωτογραφίες των αρχείων των ναζιστικών στρατοπέδων θανάτου κοιτούν τους ζωντανούς επίμονα και διαπεραστικά. Τους ζωντανούς που συνεχίζουν να μη διδάσκονται από το παρελθόν και έτσι ο φόβος να το ξαναζήσουν, μέρα με την μέρα, αυξάνει. Γιατί «ο φασισμός δεν έρχεται από το μέλλον… οι ρίζες του το σύστημα αγκαλιάζουν… πάλι θε ν’ απλώσει σα χολέρα πατώντας πάνω στην ανεμελιά σου και δίπλα σου θα φθάσει κάποια μέρα αν χάσεις τα ταξικά γυαλιά σου». Η δημοφιλέστερη των αντιπολεμικών ταινιών – τρομαχτικά επίκαιρη σήμερα που επιχειρείται να «δεθεί όλη η χώρα με αμοιβαία ευθύνη» όπως στους καιρούς που αναφέρεται το φιλμ – κρούει τον κώδωνα του κινδύνου στους ανθρώπους που θεωρούν δικαίωμα και καθήκον τους να σκέφτονται και να εκλογικεύουν.
http://www2.rizospastis.gr/story.do?id=6228235&publDate=5/5/2011
Trailer
{youtube}pWCUmSK-MFk{/youtube}