Ο Δήμος Σπάρτης έχει την τύχη να διαθέτει πλούσιο αρχαιολογικό και πολιτιστικό απόθεμα. Η Σπάρτη υπήρξε μια από τις σημαντικότερες πόλεις – κράτη της αρχαιότητας και το όνομά της είναι γνωστό σε όλο τον κόσμο.
Η μακραίωνη ιστορική πορεία της πόλης – από τους προϊστορικούς μέχρι και τους πρώιμους χριστιανικούς χρόνους – της κληροδότησε σημαντικότατα μνημεία και αρχαιολογικούς χώρους που προσελκύουν πλήθος επισκεπτών και μελετητών. Αυτό της προσδίδει ένα συγκριτικό πλεονέκτημα σε σχέση με τα υπόλοιπα αστικά κέντρα της ευρύτερης περιοχής. Ο Μυστράς, η μεσαιωνική καστροπολιτεία που διαδέχτηκε τη Σπάρτη, είναι επίσης ένα πολύ σημαντικός αρχαιολογικός χώρος, ενταγμένος στον Κατάλογο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO. Η μυκηναϊκή εγκατάσταση στον Άγιο Βασίλειο Ξηροκαμπίου, το ιερό του Απόλλωνα στις Αμύκλες, το Βαφειό, το μυκηναϊκό νεκροταφείο και ο αρχαιολογικός χώρος της Πελλάνας, το ελληνιστικό οχυρό της Σελλασίας και τα βυζαντινά μνημεία του Λογκανίκου, της Αγόριανης, του Καστρίου και της Τρύπης συμπληρώνουν την εικόνα του ιστορικού και πολιτιστικού πλούτου της περιοχής.
Ωστόσο, όλη αυτή η πολιτιστική δυναμική απέχει πολύ από το να αξιοποιηθεί σε ικανοποιητικό βαθμό, τόσο προς όφελος των ίδιων των αρχαιοτήτων, όσο και για την ανάπτυξη της περιοχής. Οι δύο αρμόδιες Υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, η Ε΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων (Ε΄ ΕΠΚΑ) και η 5η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων (5η ΕΒΑ), έχουν να διαχειριστούν έναν νομό μεγάλο σε έκταση και γεμάτο με αρχαιότητες και σημαντικά μνημεία όλων των περιόδων, ενώ παράλληλα πρέπει να φέρουν εις πέρας μεγάλο αριθμό σωστικών ανασκαφών – κυρίως στην πόλη της Σπάρτης – μαζί με σημαντικά και απαιτητικά έργα ΕΣΠΑ που βρίσκονται σε εξέλιξη και επιπλέον να παράξουν διοικητικό έργο που σχετίζεται άμεσα με την καθημερινότητα των δημοτών. Τα χρόνια προβλήματα που αντιμετωπίζουν αυτές οι υπηρεσίες είναι τα ακόλουθα:
• Υποστελέχωση. Πρόκειται για έλλειψη μόνιμου προσωπικού και αφορά κατά κύριο λόγο την Ε΄ ΕΠΚΑ.
• Υποχρηματοδότηση. Τα έργα που υλοποιούν και οι δύο υπηρεσίες αυτή τη στιγμή χρηματοδοτούνται κατά κύριο λόγο από κοινοτικούς πόρους (ΕΣΠΑ).
• Έλλειψη χώρων έκθεσης, φύλαξης και αποθήκευσης αρχαιοτήτων.
Για την ΑΝ.Α.Σ.Α. βασική προτεραιότητα με στόχο την αξιοποίηση του αρχαιολογικού αποθέματος του Δ. Σπάρτης και την αποτελεσματικότερη λειτουργία των τοπικών Εφορειών Αρχαιοτήτων αποτελεί η στελέχωσή τους με το απαραίτητο για την απρόσκοπτη διεκπεραίωση του έργου τους επιστημονικό, διοικητικό και εργατοτεχνικό προσωπικό και η χρηματοδότησή τους με κρατικά και κοινοτικά κονδύλια. Κρίσιμη είναι και η εξεύρεση χώρων για τη φύλαξη των αρχαιολογικών ευρημάτων.
Εδώ και δεκαετίες η Σπάρτη διεκδικεί ένα σύγχρονο αρχαιολογικό μουσείο αντάξιο της ιστορίας, του ονόματός της και των σπουδαίων ευρημάτων που προέρχονται από την περιοχή και συνωστίζονται στις αποθήκες των Εφορειών. Η κατασκευή του νέου αρχαιολογικού μουσείου της πόλης, στο απαλλοτριωμένο γι’ αυτό το σκοπό ακίνητο, που βρίσκεται στην είσοδο της Σπάρτης, θα είναι καθοριστικής σημασίας για την ανάδειξη και προβολή της αρχαιολογικής κληρονομιάς και για την ανάπτυξη της περιοχής. Η Σπάρτη χρειάζεται ένα μουσείο – τοπόσημο, που θα ιδρυθεί σύμφωνα με τις πιο σύγχρονες αρχές της Μουσειολογίας και θα ικανοποιεί τις ανάγκες και τις προσδοκίες μελετητών και επισκεπτών από όλο τον κόσμο που αναζητούν το μεγαλείο της πόλης στα κατάλοιπα του παρελθόντος της. Και, κυρίως, χρειάζεται ένα μουσείο που θα αποτελέσει σημείο αναφοράς για τους ντόπιους και συνδετικό κρίκο μεταξύ του παρελθόντος και του παρόντος του τόπου, βοηθώντας τους κατοίκους του να γνωρίσουν και να κατανοήσουν την ιστορία τους και, παράλληλα, συμβάλλοντας στην τουριστική και οικονομική ανάπτυξη της περιοχής.
Κρίσιμη είναι και η επισκευή και ο εκσυγχρονισμός του παλαιού αρχαιολογικού μουσείου, του πρώτου μουσείου που ιδρύθηκε σε επαρχιακή πόλη (1874-6). Ήδη έχει εκπονηθεί αρχιτεκτονική προμελέτη (2007) προκειμένου να επισκευαστεί το παλαιό μουσείο και να μπορεί να λειτουργεί παράλληλα με το σύγχρονο, φιλοξενώντας «διαδραστική» έκθεση με λίγα αρχαία εκθέματα.
Εντός του αστικού ιστού, στον αρχαιολογικό χώρο της Ακρόπολης, στην περιοχή του Ευρώτα, αλλά και στην περιφέρεια της πόλης και στους γύρω οικισμούς υπάρχουν σημαντικοί αρχαιολογικοί χώροι και μνημεία της κλασικής, ρωμαϊκής και βυζαντινής Σπάρτης. Κάποιοι από τους χώρους αυτούς έχουν ήδη αναδειχθεί στο πλαίσιο έργων που χρηματοδοτήθηκαν στο μεγαλύτερο ποσοστό τους από κοινοτικούς πόρους και υλοποιήθηκαν από τις αρμόδιες Εφορείες του Υπουργείου Πολιτισμού. Η Ε΄ ΕΠΚΑ διενήργησε στα παραευρώτεια μνημεία εργασίες προστασίας και ανάδειξης στο πλαίσιο του Γ΄ ΚΠΣ (2006-2008). Πρέπει να επισημάνουμε πως στο εν λόγω έργο προβλεπόταν και η κατασκευή από το Δήμο Σπάρτης μονοπατιού περιήγησης που θα ενοποιούσε τους αρχαιολογικούς χώρους, αλλά ουδέποτε υλοποιήθηκε. Η ίδια Εφορεία αυτή τη στιγμή υλοποιεί έργο ανάδειξης των μνημείων της Ακρόπολης της αρχαίας Σπάρτης (2011-2014), προκειμένου ο αρχαιολογικός χώρος να καταστεί επισκέψιμος και οργανωμένος. Αντίστοιχο έργο βρίσκεται σε εξέλιξη σε απαλλοτριωμένα ακίνητα με μνημεία αρμοδιότητας της 5ης ΕΒΑ μέσα στην πόλη της Σπάρτης. Στο άμεσο μέλλον θα ξεκινήσει και το έργο ανάδειξης του αρχαιολογικού χώρου των Αμυκλών, όπου εδώ και μια δεκαετία περίπου υλοποιείται ερευνητικό πρόγραμμα σε συνεργασία της Ε’ ΕΠΚΑ και του Μουσείου Μπενάκη. Η σύνδεση όλων αυτών των αρχαιολογικών χώρων, και όσων αναδειχθούν μελλοντικά, σε ένα ευρύτερο και οργανωμένο δίκτυο περιήγησης, στο οποίο θα εντάσσονται και τα δυο αρχαιολογικά μουσεία, θα διευκόλυνε ακόμα περισσότερο την κατανόησή τους και θα προσέλκυε μεγαλύτερο αριθμό επισκεπτών. Η δημιουργία διαδρομών περιήγησης που θα συνδυάζουν τα αρχαιολογικά, φυσικά και τουριστικά αξιοθέατα του Δήμου Σπάρτης θα αποτελέσει ένα σημαντικό στοίχημα για την ΑΝ.Α.Σ.Α και την Τοπική Αυτοδιοίκηση.
Για όλα τα παραπάνω είναι απαραίτητη η σύμπραξη και η στενή συνεργασία του Δήμου με τις Εφορείες του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, προκειμένου να διεκδικήσουν δυναμικά και από κοινού όσα αξίζει και έχει ανάγκη ο τόπος και οι κάτοικοί του. Ουσιαστικό μέσο για την προώθηση και το συντονισμό της συνεργασίας αυτής είναι η δημιουργία επιτροπής από εκπροσώπους των Εφορειών του Υπουργείου και από ειδικούς σε ζητήματα πολιτισμού (πολιτισμολόγοι, αρχαιολόγοι, κ.λπ.) από τη μεριά του Δήμου. Η επιτροπή αυτή θα εκπονεί μελέτες ανάδειξης του τεράστιου πολιτιστικού αποθέματος του Δήμου μας, θα βοηθά στην άμεση συνεργασία των υπηρεσιών και στο συντονισμό των δυνάμεων και των κινήσεών τους, ενώ παράλληλα θα επιλύει άμεσα όποια ζητήματα ανακύπτουν.
Η ΑΝ.Α.Σ.Α. θεωρεί πως ένα κοινό και αρραγές μέτωπο όλων των επίσημων φορέων της περιοχής, συνδυασμένο με την ενεργή συμμετοχή των πολιτών, θα οδηγήσει στην επίτευξη των στόχων που θα τεθούν στο πεδίο της ανάδειξης της αρχαιολογικής και πολιτιστικής κληρονομιάς της περιοχής και, κατά συνέπεια, θα συμβάλει και στην κοινωνική, τουριστική και οικονομική αναζωογόνηση της.
Ακολουθήστε το FLYNEWS στο Google News και παρακολουθήστε όλες τις εξελίξεις