Η Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση στις σύγχρονες κοινωνίες καλείται να διαδραματίσει έναν πολυδιάστατο και ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο. Να προετοιμάσει με κατάλληλο τρόπο ένα μεγάλο τμήμα της νέας γενιάς για την άσκηση συγκεκριμένου επαγγέλματος, εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα το μορφωτικό υπόβαθρο που είναι αναγκαίο για την αποτελεσματική συμμετοχή του στα κοινωνικά δρώμενα. Τα πολλά και σύνθετα προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα η ΤΕΕ δεν της επιτρέπουν να επιτελέσει το ρόλο της και να ικανοποιήσει τις προσδοκίες των νέων που την επιλέγουν. Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο το ποσοστό των νέων που εγγράφονται στους ποικίλους τομείς της ακολουθεί τα τελευταία χρόνια πτωτική πορεία.
Στις 5/3/2016 δόθηκαν στη δημοσιότητα οι προτάσεις της υποεπιτροπής του Εθνικού και Κοινωνικού Διαλόγου και της αρμόδιας επιτροπής του ΙΕΠ για την ΤΕΕ για τις άμεσες αλλαγές και τέθηκαν σε δημόσιο διάλογο. Σύμφωνα με τις παραπάνω θέσεις και την επείγουσα ανάγκη να αντιμετωπιστούν με θετικό τρόπο τα οξυμένα προβλήματα που ταλανίζουν την Τεχνική – Επαγγελματική Εκπαίδευση, με την τροπολογία του ΥΠΠΕΘ προβλέπονται τα εξής:
Α) ΝΕΑ ΔΟΜΗ ΕΠΑΛ
Το νέο ΕΠΑΛ θα έχει την παρακάτω δομή:
• Α΄ ΤΑΞΗ με ενιαίο πρόγραμμα, με μαθήματα γενικής παιδείας, προσανατολισμού και ειδικοτήτων, προκειμένου να δίνεται στους μαθητές/-τριες η δυνατότητα να διερευνήσουν τις εκπαιδευτικές και επαγγελματικές επιλογές τους.
• Β΄ ΤΑΞΗ με διαχωρισμό σε τομείς τεχνικο-επαγγελματικών σπουδών με μαθήματα γενικής παιδείας και τομέων (θεωρητικά και εργαστηριακά).
• Γ΄ ΤΑΞΗ με διαχωρισμό των τομέων σπουδών σε επιμέρους ειδικότητες, με μαθήματα γενικής παιδείας και ειδικοτήτων (θεωρητικά και εργαστηριακά).
• Μετά την αποφοίτηση, προαιρετικό «Μεταλυκειακό Έτος-Τάξη Μαθητείας», με εργαστηριακά μαθήματα ειδικότητας στο σχολείο και μαθητεία σε χώρους εργασίας.
• Αυτό το σχήμα (Α΄ τάξη – ενιαία, Β΄ τάξη – τομέας, Γ΄ τάξη – ειδικότητα, «4ο» έτος – ειδίκευση-μαθητεία) έχει τα παρακάτω θετικά αποτελέσματα:
Β) ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΤΗΝ ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
Εισάγονται δύο σημαντικές νέες δυνατότητες για τους απόφοιτους των ΕΠΑΛ:
1. Διευρύνεται η δυνατότητα της πρόσβασης στα ΤΕΙ μέσω των ειδικών πανελλαδικών εξετάσεων για τους απόφοιτους ΕΠΑΛ, αφού θα διαγωνίζονται για ειδικό ποσοστό θέσεων του συνολικού αριθμού εισακτέων στα ΤΕΙ. Αποκαθίσταται, επίσης, η δυνατότητα πρόσβασης των αποφοίτων ΕΠΑΛ μέσω των ειδικών εξετάσεων στη σχολή Πυροσβεστικής.
2. Αποκαθίσταται η δυνατότητα των αποφοίτων των ΕΠΑΛ να εισάγονται και σε σχολές και τμήματα των Πανεπιστημίων, η οποία καταργήθηκε με το ν.4186/13. Συγκεκριμένα, θα μπορούν με τις ίδιες εξετάσεις να εισάγονται με τη βαθμολογία τους σε σχολές των Πανεπιστημίων αντίστοιχες των τομέων που σπούδασαν στα ΕΠΑΛ και για ειδικό ποσοστό θέσεων επιπλέον 1%. Πλέον η δυνατότητα αυτή θα δίνεται σε όλους τους μαθητές/-τριες και στο πιο απομακρυσμένο ΕΠΑΛ της χώρας.
Γ) ΜΕΤΑΛΥΚΕΙΑΚΟ ΕΤΟΣ – ΤΑΞΗ ΜΑΘΗΤΕΙΑΣ
Με την τροπολογία γίνονται οι απαραίτητες ρυθμίσεις και τροποποιήσεις ώστε να καταστεί ασφαλής και πλήρης δικαιωμάτων για τους απόφοιτους των ΕΠΑΛ που θα σπουδάζουν στο «μεταλυκειακό έτος – τάξη μαθητείας», η πρώτη επαφή με την εργασία.
Επίσης, ρυθμίζονται λειτουργικά ζητήματα του έτους αυτού, όπως να μην επιβαρύνονται οι μαθητές/-τριες την ίδια ημέρα με σχολείο και εργασία, όπως προέβλεπε ο ν.4186/13, να γίνονται τα εργαστηριακά μαθήματα αποκλειστικά στα ΕΠΑΛ και στα Εργαστηριακά Κέντρα από τους εκπαιδευτικούς που ανήκουν σε αυτά και κατά τη διάρκεια του διδακτικού έτους.
Επίσης, προσδιορίζονται οι όροι με τους οποίους θα πραγματοποιείται η μαθητεία:
1. Το ΕΠΑΛ θα έχει την ευθύνη της παρακολούθησης-εποπτείας των μαθητευομένων στις δημόσιες ή ιδιωτικές επιχειρήσεις και οργανισμούς. Η εποπτεία από τους εκπαιδευτικούς των ΕΠΑΛ θα αντιστοιχεί σε συγκεκριμένο εκπαιδευτικό έργο που θα καθοριστεί αναλυτικά με Υπουργική Απόφαση.
2. Θα υπογράφονται συμβάσεις με όρους που πρέπει να γίνονται σεβαστοί και θα ελέγχονται από εποπτεύοντα καθηγητή/-τρια του ΕΠΑΛ. Οι συμβάσεις θα μπορεί να ακυρωθούν, αν δεν τηρούνται οι όροι από τον εργοδότη.
3. Κατοχυρώνονται τα δικαιώματα των μαθητευόμενων, οι οποίοι θα είναι ενήλικες, απόφοιτοι ΕΠΑΛ ή προηγούμενων τύπων σχολείων της ΤΕΕ. Οι μαθητές θα υπάγονται ασφαλιστικά στο ΙΚΑ για το διάστημα της μαθητείας, στον κλάδο παροχών ασθένειας σε είδος και στον κλάδο παροχών ασθένειας σε χρήμα, ο δε χρόνος ασφάλισής τους θα είναι συντάξιµος. Η αμοιβή για το διάστημα της μαθητείας θα είναι ίση με το 75% επί του κατωτάτου ημερομισθίου του ανειδίκευτου εργάτη.
4. Προσδιορίζεται ο ρόλος του ΟΑΕΔ, μέσω των Κέντρων Προώθησης Απασχόλησης (ΚΠΑ), ως συνεργαζόμενου με τα ΕΠΑΛ σε ό,τι αφορά την οργάνωση, τη λειτουργία και τα θέματα διοικητικής διαχείρισης της μαθητείας. Αξιοποιείται, έτσι, η μακροχρόνια εμπειρία του. Στα κέντρα αυτά θα διατίθεται και εκπαιδευτικός των ΕΠΑΛ.
Δ) ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΣΕΚ
Καταργούνται οι ΣΕΚ (Σχολές Επαγγελματικής Κατάρτισης), που δημιουργήθηκαν με το ν. 4186/13, θεσμός που δεν έτυχε αποδοχής από την κοινωνία (λειτούργησαν μόλις 4 από τις 95 που προβλεπόταν να λειτουργήσουν σχολές).
Ε) ΧΡΟΝΟΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΩΝ ΑΛΛΑΓΩΝ – ΔΙΑΛΟΓΟΣ
Οι αλλαγές που θεσμοθετούνται στα ΕΠΑΛ θα ξεκινήσουν σταδιακά, από το σχολικό έτος 2016-17 και έχουν το χαρακτήρα μεταβατικών αλλαγών (θα λειτουργήσουν ως «γέφυρα») από τη υπάρχουσα στη νέα δομή των ΕΠΑΛ), μέχρις ότου ολοκληρωθεί ο δημόσιος διάλογος για το σύστημα της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης, από τον οποίο θα προκύψει και μια πλήρης μελέτη για το περιεχόμενο των αλλαγών στα ΕΠΑΛ.
• Συγκεκριμένα, με ενιαίο πρόγραμμα θα λειτουργήσει η Α΄ τάξη και με τομείς σπουδών η Β΄ τάξη, ενώ θα αξιοποιηθούν τα υπάρχοντα και τα προηγούμενα προγράμματα και βιβλία. Δηλαδή, το σχολικό έτος 2016-17 η Α΄ και η Β΄ τάξη θα έχουν νέα δομή και πρόγραμμα. Η Γ΄ (καθώς και η Δ΄ εσπερινών) θα ακολουθεί τη δομή του υπάρχοντος συστήματος, ώστε να δοθεί η δυνατότητα στους μαθητές και τις μαθήτριες που φοιτούν στη Β΄ τάξη να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους.
• Θα γίνει προσπάθεια να οργανωθούν από την επόμενη σχολική χρονιά προγράμματα μαθητείας αποφοίτων ΕΠΑΛ προηγουμένων ετών σε περιορισμένο αριθμό ειδικοτήτων και περιοχών, στη λογική της σταδιακής ανάπτυξης του νέου αυτού θεσμού.
• Ο διάλογος για όλα τα ζητήματα (τόσα για τα άμεσα προβλήματα όσο και την εν γένει προοπτική βελτίωσης της κατάστασης στη δημόσια ΤΕΕ και τις προσπάθειες μεταρρύθμισής της) θα συνεχίζεται με ολόκληρη την εκπαιδευτική κοινότητα και τους φορείς της, αλλά και την κοινωνία και τους φορείς της εργασίας.
ΑΛΛΑΖΟΥΜΕ ΣΕΛΙΔΑ ΣΤΗΝ ΤΕΕ
Το ΥΠΠΕΘ, με την προώθηση ευρύτερων πολιτικών αλλά και επιμέρους αλλαγών, από το Γενάρη του 2015 μέχρι σήμερα, έχει αποδείξει στην πράξη το ενδιαφέρον του για την ουσιαστική αναβάθμιση της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης, που στη χώρα μας πάντα οι ασκούμενες εκπαιδευτικές πολιτικές έθεταν σε δεύτερη μοίρα.
Στηρίζουμε με έργα και όχι διακηρύξεις το έργο των εκπαιδευτικών που διδάσκουν στα ΕΠΑΛ, αναγνωρίζοντας πως αυτό ασκείται σε δύσκολες και ιδιαίτερα σύνθετες συνθήκες. Αναγνωρίζουμε τις προσπάθειες των μαθητών, των μαθητριών που σπουδάζουν στα ΕΠΑΛ και τον αγώνα των οικογενειών τους. Ιδιαίτερη μνεία επιθυμούμε να κάνουμε για τους εργαζόμενους μαθητές/-τριες των εσπερινών ΕΠΑΛ, στις προσπάθειες των οποίων στεκόμαστε με ιδιαίτερη εκτίμηση και σεβασμό. Η διασφάλιση της εκπαίδευσης όλων των μαθητών/-τριών και της εργασίας των διδασκόντων και διδασκουσών στα δημόσια ΕΠΑΛ σε ένα ελκυστικότερο σχολικό περιβάλλον είναι η θεμελιώδης αρχή της νέας εκπαιδευτικής πολιτικής. Και αυτό είναι για το ΥΠΠΕΘ αδιαπραγμάτευτο.
Υπενθυμίζουμε:
• Με το ν. 4325/15 επανασυστάθηκαν οι 50 κλάδοι – ειδικότητες και οι 2.413 οργανικές θέσεις των εκπαιδευτικών της ΤΕΕ που είχαν καταργηθεί με το ν. 4172/13, καταργήθηκε η διαθεσιμότητα και επέστρεψαν οι εκπαιδευτικοί στις θέσεις τους, αναγνωρίστηκε με το ν.4369/16 ο χρόνος διαθεσιμότητας ως χρόνος πραγματικής υπηρεσίας.
• Με το ν. 4327/15 επαναλειτούργησαν στα ΕΠΑΛ από το τρέχον σχολικό έτος οι κατηργημένες ειδικότητες των μαθητών/-τριών (στους τομείς υγείας-πρόνοιας, αισθητικής-κομμωτικής και εφαρμοσμένων τεχνών) από τα ΕΠΑΛ και τις ΕΠΑΣ με το ν. 4186/13. Αποτέλεσμα αυτού ήταν να αυξηθεί το μαθητικό δυναμικό της Β΄ τάξης των ΕΠΑΛ (ημερήσιων και εσπερινών) στη σχολική χρονιά από 32.067 το σχολικό έτος 2014-2015 σε 40.019 το σχολικό έτος 2015-2016 (αύξηση 25 %),.
• Καταργήθηκε και στα ΕΠΑΛ με το ν. 4327/15 η τράπεζα θεμάτων, που δημιουργούσε συνθήκες αύξησης της σχολικής αποτυχίας και διαρροής.
• Ένα ακόμη, μικρό αλλά σημαντικό δείγμα του ενδιαφέροντος του Υπουργείου Παιδείας για την Τεχνική – Επαγγελματική Εκπαίδευση και τη στήριξη των μαθητών/-τριών που σπουδάζουν στα ΕΠΑΛ αποτελεί και το γεγονός ότι εφέτος για πρώτη φορά οι επαναληπτικές πανελλαδικές εξετάσεις, που διοργανώνονταν για τα ΓΕΛ, θα διοργανωθούν και για τους απόφοιτους των ΕΠΑΛ. Αυτό γίνεται 16 χρόνια μετά την καθιέρωση επαναληπτικών εξετάσεων για τους μαθητές/-τριες των Γενικών Λυκείων και αποτελούσε πάγιο αίτημα μαθητών, γονέων και εκπαιδευτικών των Επαγγελματικών Λυκείων.
• Ρυθμίστηκε και για τους μαθητές των ΕΠΑΛ η κάλυψη εξόδων μετακίνησης, διαμονής και διατροφής για συμμετοχή στις εξετάσεις σε απομακρυσμένα εξεταστικά κέντρα.
• Καταργήθηκε η αντιεκπαιδευτική διάταξη με την οποία ωρομίσθιοι εκπαιδευτές που προσλαμβάνονταν στα ΙΕΚ μπορούσαν να «αποσπαστούν» στα ΕΠΑΛ ως εκπαιδευτικοί.
• Ακόμα, τη σχολική χρονιά που ολοκληρώνεται δόθηκε από το ΥΠΠΕΘ η δυνατότητα σε μαθητές/-τριες της Γ΄ τάξης ΕΠΑΛ του σχολ. έτους 2014-15 που απορρίφθηκαν λόγω απουσιών, και λόγω της αλλαγής του ΕΠΑΛ θα έπρεπε να επαναλάβουν δύο τάξεις, να προσέλθουν σε απολυτήριες εξετάσεις.
• Με την υπογραφή ΚΥΑ που ολοκληρώνεται σύντομα, θα οργανωθούν άμεσα δύο πιλοτικά προγράμματα μαθητείας για απόφοιτους ΕΠΑΛ προηγούμενων χρόνων.
• Δημοσιεύτηκε Υπουργική Απόφαση με τα επαγγελματικά δικαιώματα 30 ειδικοτήτων των αποφοίτων των ΕΠΑΛ και των ΕΠΑΣ του ν. 3475/06.
Μετά από όλα τα παραπάνω είναι απολύτως φανερό και στους πιο δύσπιστους ότι έχει πραγματική βάση η διακήρυξη του ΥΠΠΕΘ για τη στήριξη και την αναβάθμιση της τεχνικής επαγγελματικής εκπαίδευσης.
Η Επαγγελματική Εκπαίδευση αλλάζει σελίδα.
Μια νέα αρχή για τα ΕΠΑΛ γίνεται πραγματικότητα.