Η ΠΕΖΟΔΡΟΜΗΣΗ ΤΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΤΗΣ ΣΠΑΡΤΗΣ
Συμβολή στο δημόσιο διάλογο
Η πεζοδρόμηση κεντρικών οδών μεγάλων πόλεων είναι ένα μέτρο το οποίο εφαρμόστηκε με επιτυχία από την δεκαετία του ’70 σε μεγάλες πόλεις των ΗΠΑ και της βορειοδυτικής Ευρώπης. Επηρέασε θετικά την κινητικότητα στα κέντρα των πόλεων και είχε θετικές επιδράσεις στην ανάπτυξη του λιανικού εμπορίου . Στην Ελλάδα οι πεζοδρομήσεις ξεκίνησαν αργότερα , κατά την δεκαετία του ́90 , και οι λίγες μελέτες που έχουν γίνει έχουν αποδείξει ξεκάθαρα κι αυτές τα μεγάλα οφέλη για την πόλη , τους πολίτες και την αγορά .
Η πεζοδρόμηση οδών ξεκίνησε από την ανάγκη να αποσυμφορηθούν, από την έντονη κυκλοφορία οχημάτων , τα επιβαρυμένα κέντρα μεγάλων πόλεων και να γίνουν πιο λειτουργικά , ενώ παράλληλα ήταν σημαντικό να αποδοθεί στους καταναλωτές ασφαλής χώρος για τις αγορές τους , για τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής τους και για αναβάθμιση του μικροκλίματος της περιοχής .
Συνεπώς δεν θα ’πρεπε καν να τίθεται σε αμφισβήτηση η πρόταση της δημοτικής αρχής Σπάρτης για πεζοδρόμηση του κέντρου της πόλης μας και για τις συνακόλουθες κυκλοφοριακές ρυθμίσεις που επιβάλλονται , ώστε να πάψει να είναι η Σπάρτη μια υπανάπτυκτη πόλη με σοβαρά οικονομικά και κοινωνικά αδιέξοδα , μια άναρχη κυκλοφοριακή κόλαση που το κέντρο της έχει μετατραπεί σε τόπο προς αποφυγήν .
ΝΑΙ , πρέπει επιτέλους ΚΑΙ η Σπάρτη να τολμήσει και να μπει στην ομάδα των πόλεων εκείνων που ήδη έχουν τολμήσει εκτεταμένες πεζοδρομήσεις στα κέντρα τους και ήδη εισπράττουν τα οφέλη από τις ρυθμίσεις αυτές , την ώρα που η Σπάρτη βλέπει την πλάτη τους και με χαρακτηριστική απάθεια παρακολουθεί να μεγεθύνεται το κυκλοφοριακό της κομφούζιο και η γενική ασφυξία , η στασιμότητα , ο μαρασμός και η υπανάπτυξη .
Ως απλός πολίτης στερούμενος ειδικών τεχνικών γνώσεων , αλλά με βάση την αποκτημένη εμπειρία μου ως γέννημα θρέμμα της Σπάρτης κι ως ενεργός πολίτης κρίνω ότι η πρόταση για πεζοδρόμηση της Παλαιολόγου από το Στάδιο έως την Όθωνος
– Αμαλίας και της Λυκούργου από τη Λεωνίδου έως την Αρχιδάμου είναι υπερβολική για τα μεγέθη της Σπάρτης και ίσως δημιουργήσει περισσότερα προβλήματα από εκείνα που θα λύσει .
Πιστεύω πως εκείνο που πρέπει σε πρώτη φάση να εξασφαλιστεί είναι η δημιουργία μιας ευρείας κι ενοποιημένης περιοχής πεζοδρόμησης στο κέντρο της πόλης , με τις αναγκαίες ρυθμίσεις στο παράπλευρο οδικό δίκτυο , που θα αποτελέσει τον «μπούσουλα» για περαιτέρω δράσεις πεζοδρόμησης και κυκλοφοριακών ρυθμίσεων.
Ως κατάλληλη περιοχή τέτοιας φύσης προτείνω το τετράγωνο που σχηματίζεται από τις τομές των οδών Μενελάου , Α. Νίκωνος , Βρασίδου και Αγησιλάου .
Οι πλευρές του τετραγώνου αυτού θα μεταβληθούν σε δρόμους ήπιας κυκλοφορίας (Traffic Calming Streets) οι οποίοι επιτρέπουν την αρμονική συνύπαρξη πεζών με μία περιορισμένη κίνηση αυτοκινήτων. Ο πεζός σε όλο το πλάτος του πεζοδρομίου έχει το προβάδισμα , ενώ η κίνηση των τροχοφόρων γίνεται υποχρεωτικά με πολύ μικρή ταχύτητα .
ΟΛΟΙ οι άλλοι δρόμοι που περικλείονται μέσα στο τετράγωνο πεζοδρομούνται με τη μορφή Full Pedestrianization , δηλαδή με ΠΛΗΡΗ (ΑΜΙΓΗ) πεζοδρόμηση , στην οποία ΑΠΟΚΛΕΙΟΝΤΑΙ ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΙΚΑ Ο Λ Α τα τροχοφόρα , εκτός από την έκτακτη διάβαση οχημάτων σε περίπτωση ανάγκης (ασθενοφόρα, πυροσβεστικά, απορριμματοφόρα ή οχήματα με ειδική άδεια μεταφοράς).
Οι δρόμοι αυτοί που προτείνω να πεζοδρομηθούν μέσα στο ως άνω τετράγωνο είναι:
-Ευαγγελιστρίας , από Αγησιλάου έως Α. Νίκωνος (όσα τμήματα δεν έχουν πεζοδρομηθεί) .
-Λυκούργου , από Αγησιλάου έως Α. Νίκωνος .
-Κλεομβρότου , από Αγησιλάου έως Χαμαρέτου (όσα τμήματα δεν έχουν πεζοδρομηθεί).
-Παλαιολόγου , από Βρασίδου έως Μενελάου .
-Ο παράδρομος του Μουσείου μεταξύ Ευαγγελιστρίας και Λυκούργου .
Με κανέναν τρόπο , δεν πρέπει για το κέντρο της πόλης (όποιου είδους παρέμβαση κι αν γίνει τελικά) να επιλεγεί η «Μερική πεζοδρόμηση» (Part-Time Pedestrionization) , που επιτρέπει στα αυτοκίνητα των κατοικιών της περιοχής να κινούνται στην πεζοδρομημένη περιοχή για να σταθμεύσουν είτε σε ιδιωτικό είτε σε προκαθορισμένο κοινόχρηστο χώρο. Μια τέτοια επιλογή θα μετέτρεπε την πεζοδρόμηση του κέντρου σε «κυκλοφοριακή οπερέτα» .
Με τη μορφή και το μέγεθος τής ως άνω προτεινόμενης πεζοδρόμησης , γίνεται μια συνετή αρχή για εκτεταμένες πεζοδρομήσεις στην πόλη και δημιουργείται ένας μεγάλος, αυτόνομος , ενιαίος , πεζοδρομημένος χώρος , ακριβώς στο κέντρο της πόλης , ο οποίος θα την βοηθήσει να «αναπνεύσει» , θα βελτιώσει αποφασιστικά τη λειτουργικότητα , την επισκεψιμότητα και την κινητικότητά της , θα την απαλλάξει από τον βραχνά των αυτοκινήτων , θα κάνει το κέντρο της πόλης ελκυστικό και (ανάλογα με την αξιοποίηση από τον δήμο του πεζοδρομημένου τετραγώνου) θα συμβάλλει στην αναβάθμιση του μικροκλίματος της περιοχής και του αστικού περιβάλλοντος , στη δημιουργία ευκαιριών πολιτιστικής δράσης και ανάπτυξης κι εν γένει βελτίωσης της ποιότητας ζωής των κατοίκων , στην ανάπτυξη του τουριστικού ρεύματος και την τόνωση της τοπικής αγοράς.
Το ενιαίο αυτό πεζοδρομημένο τετράγωνο στο κέντρο της πόλης , μπορεί να αποτελέσει της έναρξη της διαδικασίας για να γίνει η Σπάρτη μια σύγχρονη αναπτυγμένη πόλη και το θεμέλιο , ώστε με βάση την αποκτημένη πλέον εμπειρία πεζοδρομήσεων , να γίνουν διαδοχικές μελλοντικές επεκτάσεις του .
Βέβαια μια πεζοδρόμηση οποιουδήποτε μεγέθους και μορφής και οι συνακόλουθες κυκλοφοριακές ρυθμίσεις ΔΕΝ επαρκούν για να λύσει η Σπάρτη ως πόλη τα πολλά και μεγάλα προβλήματά της . Χρειάζεται να γίνουν και πολλές άλλες παράπλευρες δράσεις ώστε , τελικά , το συνολικό αποτέλεσμα να δώσει στην πόλη τη μορφή και τη λειτουργικότητα που της πρέπει και της χρειάζεται .
Τέτοιες παρεμβάσεις , μεταξύ άλλων , είναι :
-Αποκέντρωση , αγοράς , υπηρεσιών , κλπ .
-Δημιουργία Σύγχρονης Δημοτικής Αγοράς στην περιφέρεια και κατάργηση της «Λαϊκής» στο κέντρο της πόλης.
-Άνοιγμα ΟΛΩΝ των κλειστών οδών της πόλης.
-Εξασφάλιση των χαρακτηρισμένων κοινόχρηστων χώρων και αξιοποίησή τους .
-Μελέτη και δημιουργία δημοτικών περιφερειακών πάρκινγκ .
-Λειτουργία σηματοδοτών ή δημιουργία κόμβων σε ζωτικές όσο κι επικίνδυνες διασταυρώσεις των οδών της πόλης .
-Δημιουργία Βιομηχανικής Περιοχής (ΒΙ.ΠΕ.) στην περίμετρο της πόλης .
-Έλεγχος κι επιβολή της νομιμότητας σε παλιά και νέα κτίρια της πόλης , τα οποία καταστρατηγούν το ΠΔ/3-8-87. (ΦΕΚ-749/Δ/10-8-87) ΑΡΘΡΟΝ-4. σχετικά με το άθροισμα των ανοιγμάτων εισόδων-εξόδων των χώρων στάθμευσης σε κάθε πρόσωπο του οικοπέδου , στερώντας έτσι θέσεις παρκαρίσματος από την πόλη .
-Δημιουργία αστικού δικτύου ποδηλατοδρόμων .
-Δημιουργία Αστικής Συγκοινωνίας .
-Εξασφάλιση της προσβασιμότητας ΑΜΕΑ σε ΟΛΟΥΣ τους δημόσιους και κοινόχρηστους χώρους σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία και τις οδηγίες της ΕΕ.
-Προστασία των πεζοδρομίων και των πεζόδρομων από χρήσεις που ακυρώνουν τον σκοπό τους .
-Να μη δίνονται άδειες λειτουργίας επιχειρήσεων μέσα στην πόλη που με τη δραστηριότητά τους παρεμποδίζουν την κυκλοφορία πεζών και οχημάτων .
-Διαρκής αστυνόμευση του παράνομου παρκαρίσματος .
-Επαναφορά του μέτρου της ελεγχόμενης στάθμευσης , κλπ , κλπ .
Η Σπάρτη και οι κάτοικοί της χρειάζονται ρηξικέλευθες και ρεαλιστικές δράσεις , που θα εμπνέονται , όμως , από ένα κοινό όραμα για την ανάπτυξη της πόλης κι ένα συνεκτικό σχέδιο για την δημιουργία μιας άλλης πόλης , ανοιχτής στις ανάγκες των πολιτών της , μιας Σπάρτης σύγχρονης , με αέρα ανάπτυξης , αντάξιας της ιστορίας της και του πολιτισμού της .
Βαγγέλης Μητράκος