Στην σαραντάχρονη λεηλασία της χώρας και την καταστροφολογία του σήμερα απαντάμε με έργο.
Χτίζουμε λιθαράκι – λιθαράκι το δημόσιο, δημοκρατικό σχολείο
Η ολοκλήρωση δύο χρόνων διακυβέρνησης από τον ΣΥΡΙΖΑ στρέφει οπωσδήποτε το ενδιαφέρον όλων μας όχι μόνο στις θετικές κατακτήσεις και αλλαγές αυτής της διετίας στον χώρο της εκπαίδευσης και στην αναγκαιότητα της ανάδειξης, στήριξης και διεύρυνσής τους, αλλά και στις προοπτικές που ανοίγονται, ώστε αξιοποιώντας αυτές να οδηγηθούμε σε ουσιαστική βελτίωση του δημόσιου σχολείου και πανεπιστήμιου.
Συμβαίνει πολλές φορές αυτή τη διετία να απολογούμαστε για τα προβλήματα της εκπαίδευσης σε ανθρώπους της ευρύτερης εκπαιδευτικής κοινότητας για όσα δεν έγιναν, εξηγώντας τις δυσκολίες, τις οικονομικές αλλά και τις θεσμικές δεσμεύσεις που απορρέουν από τα Μνημόνια. Αυτό έχει λογική και πάντα πρέπει να έχουμε τα αυτιά μας ανοικτά για να ακούμε τον εκπαιδευτικό κόσμο αλλά και την κοινωνία ευρύτερα, με στόχο να διορθώνονται πολιτικές και πρακτικές από την εφαρμοζόμενη κυβερνητική πολιτική.
Αλλά αυτό που είναι πέρα από κάθε λογική να συμβαίνει είναι να απολογούμαστε σε εκείνους που οδήγησαν τη δημόσια εκπαίδευση σε κατάρρευση, όχι μόνο με την ακραία λιτότητα και τις δραματικές περικοπές από το 2010, αλλά και με τις ασκούμενες εκπαιδευτικές πολιτικές εδώ και 40 χρόνια, και κυρίως από 1997, με τις συνεχείς νεοφιλελεύθερου χαρακτήρα εκπαιδευτικές «μεταρρυθμίσεις» και με το «πάρτι» των κοινοτικών κονδυλιών που κατασπαταλήθηκαν, σε μεγάλο βαθμό, για έργα άσχετα με τη βελτίωση της δημόσιας εκπαίδευσης.
Το πιο ακραίο παράδειγμα αφορά τις εκπαιδευτικές δαπάνες. Είναι γεγονός πως η δημόσια εκπαίδευση στη χώρα μας υποχρηματοδοτείται διαχρονικά. Αλλά την πενταετία 2010-2014 η μείωση των εκπαιδευτικών δαπανών όχι μόνο ως ποσοστό επί του ΑΕΠ αλλά και σε απόλυτους αριθμούς, μειώθηκε κατά 34%! Πάνω δηλαδή από το 1/3 των εκπαιδευτικών δαπανών περικόπηκαν.
Αποκτά λοιπόν μεγάλη σημασία το γεγονός πως για πρώτη φορά μετά από 7 συνεχή χρόνια οι δαπάνες αυτές αυξάνονται κατά 5,4%. Και σε αυτούς που λένε πως αυτό δεν είναι ικανοποιητικό απαντάμε με ειλικρίνεια ότι προφανώς και δεν είναι ικανοποιητικό. Οι δαπάνες για την εκπαίδευση πρέπει να φτάσουν τουλάχιστον στο 5% του ΑΕΠ. Αλλά αναλογιστείτε τι θα συνέβαινε σε όλα τα θέματα που απασχολούν τη δημόσια εκπαίδευση αν συνεχιζόταν η καταστροφική και για τη δημόσια εκπαίδευση διακυβέρνηση Ν.Δ. – ΠΑΣΟΚ, και μόνο από το γεγονός ότι με το ψηφισμένο μεσοπρόθεσμο του 2015-18 (Ν.4263/14) προβλεπόταν μειωμένος ο προϋπολογισμός του ΥΠΠΕΘ για το 2017 κατά 691 εκατ. ευρώ ή κατά 15,6%. Έτσι οι δημόσιες δαπάνες παιδείας θα είχαν κατρακυλήσει στο 2,15% επί του ΑΕΠ, αντί του 2,85% που είναι σήμερα.
Δεν μπορεί να ξεχνάμε τι έγινε αυτά τα δύο χρόνια
Σημαντικό έργο έγινε από την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ αυτή την περίοδο με απτά πρακτικά αποτελέσματα, που εκφράστηκαν και στην επιτυχημένη, σε σχέση με προηγούμενα χρόνια, έναρξη των σχολείων τον Σεπτέμβριο. Στη διετία αυτή προωθήθηκαν σημαντικές εκπαιδευτικές αλλαγές σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης όπως:
• Η θεσμοθέτηση του Νέου Ενιαίου Τύπου Ολοήμερου Νηπιαγωγείου και αντίστοιχα του Δημοτικού Σχολείου εξασφαλίζοντας την ενιαία παροχή κοινών γνωστικών και διδακτικών αντικειμένων καταργώντας τα εξοντωτικά για τους μαθητές/-τριες 7ωρα.
• Μειώθηκε ο εξεταστικός φόρτος στα Γυμνάσια και καθιερώθηκε επίσης η ενισχυτική διδασκαλία για τους μετεξεταστέους.
• Καταργήθηκε η τράπεζα θεμάτων στο Λύκειο και αποδεσμεύτηκε ο βαθμός του απολυτηρίου του Λυκείου από την εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.
• Βελτιώθηκε το σύστημα πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση με τη δυνατότητα της αύξηση των πεδίων που επιλέγουν οι μαθητές.
• Έγινε εξορθολογισμός της διδακτέας ύλης των μαθημάτων στην πρωτοβάθμια και τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.
• Δημιουργήθηκαν νέα προγράμματα σπουδών σε ορισμένα μαθήματα.
• Υλοποιήθηκε πρόγραμμα «σχολικών γευμάτων»..
• Καθιερώθηκε ένα νέο σύγχρονο πλαίσιο για την αντισταθμιστική ενισχυτική εκπαίδευση.
• Για πρώτη φορά μετά από 8 χρόνια ιδρύθηκαν 600 σχολεία ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης και τμήματα ένταξης.
• Ξεκίνησε η λειτουργία των τμημάτων υποδοχής στα δημόσια σχολεία για τα προσφυγόπουλα – μεταναστόπουλα.
• Επανήλθαν ο έλεγχος και η εποπτεία των ιδιωτικών σχολείων στο υπουργείο Παιδείας, μπήκε φραγμός στην αυθαιρεσία των ιδιοκτητών ιδιωτικών σχολείων και φροντιστηρίων και προστατεύονται τα εργασιακά δικαιώματα των εκπαιδευτικών.
• Συγκροτήθηκε Εθνική Στρατηγική για την Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση με έμφαση στην αναγνώριση και ενίσχυση του κοινωνικού και του εργασιακού της ρόλου και τη σύνδεσή της με τον αναπτυξιακό σχεδιασμό τη χώρας.
• Με τις αλλαγές στα ΕΠΑΛ προωθείται μια σημαντική μεταρρύθμιση στην επαγγελματική εκπαίδευση, με πρόσβαση αποφοίτων σε Πανεπιστήμια και ΤΕΙ και δημιουργία μεταλυκειακού έτους μαθητείας με πλήρη εργασιακά δικαιώματα.
• Καταργήθηκε ο νόμος που ποινικοποιούσε τις κινητοποιήσεις των μαθητών.
• Στην τριτοβάθμια εκπαίδευση έγινε προκήρυξη 1.000 θέσεων ΔΕΠ, προκηρύχθηκαν προγράμματα για νέους διδάκτορες για απόκτηση διδακτικής εμπειρίας, καταργήθηκε η διαγραφή φοιτητών και οργανώθηκαν προγράμματα ενίσχυσης άπορων φοιτητών.
• Στον χώρο της έρευνας υπήρξε αποκατάσταση της μονιμότητας των ερευνητών Α’ και Β’ βαθμίδας και θέσπιση, για πρώτη φορά στη χώρα μας, Εθνικού Οργανισμού χρηματοδότησης της έρευνας (ΕΛΙΔΕΚ).
• Σημαντικές παρεμβάσεις έγιναν στη μειονοτική εκπαίδευση
• Καταργήθηκε οριστικά ο θεσμός της διαθεσιμότητας με αποτέλεσμα την επανένταξη στην εκπαίδευση των 2.500 εκπαιδευτικών της ΤΕΕ και ταυτόχρονη επαναλειτουργία των αντίστοιχων τομέων και ειδικοτήτων στα ΕΠΑΛ, την επιστροφή στις θέσεις τους των διοικητικών των πανεπιστημίων, καθώς και των σχολικών φυλάκων.
• Διορίστηκαν μετά από 8 χρόνια όλοι οι διοριστέοι εκπαιδευτικοί του διαγωνισμού του ΑΣΕΠ του 2008.
• Αναγνωρίστηκε ολόκληρη η προϋπηρεσία των αναπληρωτών μετά το 2010 και επεκτάθηκαν άδειες μονίμων.
• Καταργήθηκε το ΠΔ για τις υποχρεωτικές μεταθέσεις εκπαιδευτικών σε όλη την επικράτεια.
• Συστάθηκαν κλάδοι και οργανικές θέσεις στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση, ώστε να ενταχθούν 2.223 μεταταχθέντες εκπαιδευτικοί ειδικοτήτων από τη δευτεροβάθμια, καθώς είχε προηγηθεί και η σύσταση 1.686 οργανικών θέσεων για τις κοινές ειδικότητες.
• Πάγωσαν οι διαδικασίες της τιμωρητικής αξιολόγησης των εκπαιδευτικών με τα χαρακτηριστικά που αυτή είχε, καταργήθηκε η σύνδεση της αξιολόγησης με μισθό και βαθμό και ξεπάγωσε η μισθολογική καθήλωση που ίσχυε από το 2011.
• Καταργήθηκε οριστικά ο θεσμός της αυτοδίκαιης αργίας.
• Εκδημοκρατισμός της διαδικασίας επιλογής διευθυντών σχολείων και διοίκησης, που συμπεριλαμβάνει για πρώτη φορά με ψηφοφορία και την έκφραση γνώμης των εκπαιδευτικών, η οποία έχει σημαντικό λόγο στην επιλογή.
• Κατάργηση της πολιτικής επιστράτευσης των απεργών.
Για μας η Παιδεία αποτελεί καθολικό ανθρώπινο δικαίωμα και κοινωνικό αγαθό. Αποτελεί υποχρέωση της Πολιτείας να παρέχει δημόσια, δωρεάν εκπαίδευση υψηλού επιπέδου, ισότιμα σε όλους και όλες, με τρόπο που να καλύπτει τις σύγχρονες μορφωτικές ανάγκες και να αντισταθμίζει τις εκπαιδευτικές ανισότητες.
Αυτό το σχολείο, κατά τη δική μας αντίληψη, είναι χώρος πολύπλευρης γνωστικής καλλιέργειας, κριτικής σκέψης, δημιουργικής έκφρασης και αμφισβήτησης. Σκοποί του είναι η ολόπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητας των παιδιών, η γνωστική, συναισθηματική, κοινωνική τους ωρίμανση σε περιβάλλον ελευθερίας και συλλογικότητας, η τόνωση της αυτοεκτίμησης και της αλληλοεκτίμησης, η ενίσχυση της πρωτοβουλίας και της ικανότητας συνεργασίας. Παρέχει την αναγκαία για τον σύγχρονο πολίτη γενική παιδεία, που εξασφαλίζει την κατανόηση των βασικών προβλημάτων της φύσης και της κοινωνίας, αλλά και βασικές γνώσεις στην τεχνολογία. Προάγει την αισθητική αγωγή, τη διαπολιτισμική εκπαίδευση, τη φυσική αγωγή και άθληση, την περιβαλλοντική εκπαίδευση, την αγωγή υγείας, τις καλές τέχνες και τον πολιτισμό, την ανάπτυξη δημιουργικών δραστηριοτήτων, εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα κρατική πιστοποίηση της γνώσης σε πληροφορική και ξένες γλώσσες. Το σχολείο πρέπει να είναι ανοιχτό στην κοινωνία, να μην εξαρτάται από τις δυνάμεις που ελέγχουν την αγορά, και να χρηματοδοτείται εξ ολοκλήρου από το κράτος, έτσι ώστε το οικονομικό κόστος της εκπαίδευσης να πάψει να ιδιωτικοποιείται και να μεταφέρεται στις πλάτες των γονιών και της οικογένειας.
Σε αυτό το δημόσιο, δημοκρατικό σχολείο, η Πολιτεία οφείλει να στηρίζει εργασιακά, οικονομικά και επιστημονικά τους εκπαιδευτικούς, με σεβασμό στο λειτούργημά τους και με αναβάθμιση του ρόλου τους, εμπνέοντάς τους για τη συνεχή βελτίωση του έργου τους.
Παν Κουμουνδούρος