Μετά από τρία χρόνια συζητήσεων εγκρίθηκε, από το Συµβούλιο της ΕΕ, η συµφωνία του προηγούµενου Ιούνη, µεταξύ του Συµβουλίου και του ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την αναθεώρηση του κανονισµού για τα βιολογικά. Η συµφωνία θα πάρει τον δρόµο της ψήφισης από το Κοινοβούλιο και αναµένεται να τεθεί σε ισχύ από την 1η Ιανουαρίου 2021.
Ο νέος κανονισµός καλύπτει τους σπόρους, την πρωτογενή παραγωγή και τα επεξεργασµένα προϊόντα. Στοχεύει στην εναρµόνιση των κανόνων όσον αφορά την ευρωπαϊκή παραγωγή, ενώ διασφαλίζει τη συµµόρφωση και τρίτων χωρών που διακινούν βιολογικά προϊόντα προς την ΕΕ. Παράλληλα, µειώνει τη γραφειοκρατία για τους παραγωγούς και διευκολύνει την απόκτηση πιστοποίησης για νέα προϊόντα.
Σύµφωνα µε την ανακοίνωση του Συµβουλίου, «οι νέοι κανόνες της ΕΕ θέτουν πιο σύγχρονες και προσαρµοσµένες διατάξεις, µε στόχο την ενθάρρυνση της αειφόρου ανάπτυξης της παραγωγής βιολογικών προϊόντων στην ΕΕ. Επιπλέον, επιδιώκεται να εγγυηθούν δίκαιο ανταγωνισµό για τους παραγωγούς και τους διακινητές, να εµποδίσουν τα φαινόµενα εξαπάτησης και τις άνισες πρακτικές και να βελτιώσουν την εµπιστοσύνη των καταναλωτών για αυτά τα προϊόντα».
Όπως σηµειώνεται, πολλές από τις ισχύουσες διατάξεις είναι παρωχηµένες και χρειάζονται επικαιροποίηση, προκειµένου να αντανακλούν τις τεράστιες αλλαγές που έχουν σηµειωθεί στον κλάδο των βιολογικών. «Τα βιολογικά δεν είναι πλέον µια νησίδα µέσα στο σύνολο του αγροδιατροφικού τοµέα, όπως ήταν όταν καθιερώθηκε το πρώτο ισχύον πλαίσιο. Στην πραγµατικότητα, είναι ένας κλάδος που υπολογίζεται σε αξία περί τα 27 δισ. ευρώ και έχει αναπτυχθεί κατά 125% µέσα στην τελευταία δεκαετία. Είναι ένας από τους πιο δυναµικούς κλάδους, που αυξάνεται κατά 400.000 εκτάρια τον χρόνο».
Τι αλλαγές έρχονται
Τα βασικά σηµεία του νέου κανονισµού συνοψίζονται στα εξής:
Καθιερώνεται ένα πακέτο µέτρων που θα ισχύουν για όλο το εύρος της ΕΕ και θα καλύπτουν ολόκληρο τον τοµέα των βιολογικών της Ένωσης. Οι παλιοί κανόνες επέτρεπαν ένα σύστηµα «α λα καρτ» εξαιρέσεων και κάποιες φορές, µάλιστα, σε επίπεδο ενός µεµονωµένου παραγωγού. Οι νέοι κανόνες ενσωµατώνουν την ανάγκη για ευελιξία, έτσι ώστε αυτές οι παρεκκλίσεις που γίνονταν δεκτές στο παρελθόν –δεόντως δικαιολογηµένες παρεκκλίσεις, όπως π.χ. η προσωρινή αντικατάσταση µιας βιολογικής εισροής από µη βιολογική σε περιπτώσεις περιορισµένων αποθεµάτων– να εξακολουθήσουν να επιτρέπονται, αλλά, στο εξής, να περιορίζονται εγκαίρως, να εκτιµώνται τακτικά και να εφαρµόζονται για όλους τους παραγωγούς, διασφαλίζοντας καθολική δικαιοσύνη.
Αυτό το πακέτο κανόνων θα εφαρµόζεται και για τους εκτός ΕΕ παραγωγούς βιολογικών, που εξάγουν στην ευρωπαϊκή αγορά τα προϊόντα τους. Θα αντικαταστήσει τις σηµερινές 60 και πλέον διαφορετικές προδιαγραφές που θεωρούνται ισοδύναµες και εφαρµόζονται στα εισαγόµενα βιολογικά τρόφιµα.
Αυτή η ανάπτυξη µπορεί να υποστηριχθεί από µικρότερους παραγωγούς, οι οποίοι τώρα θα έχουν τη δυνατότητα να ενταχθούν σε σχήµατα οµαδικής πιστοποίησης, ώστε να επωφεληθούν από το χαµηλότερο κόστος της όλης διαδικασίας.
Απλοποιούνται οι διαδικασίες για τους αγρότες, καθώς, για παράδειγµα, οι µικροί αγρότες θα έχουν τη δυνατότητα να επιλέξουν οµαδική πιστοποίηση.
Νέες ευκαιρίες θα δηµιουργηθούν, µε το άνοιγµα µιας νέας αγοράς για βιολογικούς σπόρους και άλλο πολλαπλασιαστικό υλικό µε υψηλό επίπεδο γενετικής
βιοποικιλότητας.
Το νέο πλαίσιο αναγνωρίζει ότι οι ετήσιοι έλεγχοι δεν χρειάζονται απαραιτήτως σε εγκατεστηµένους καλλιεργητές. Για εκείνους που έχουν καθαρό µητρώο µετά από τρεις συνεχόµενους ετήσιους ελέγχους, οι εθνικές αρχές θα µπορούν να αποφασίζουν να τους ελέγχουν κάθε δύο χρόνια, µειώνοντας τη γραφειοκρατία και για τους αγρότες και για τις εθνικές αρχές.
Χωρίς να αλλάζει η αρχή της απαγόρευσης σε πιστοποιηµένους καλλιεργητές βιολογικών να χρησιµοποιούν φυτοφάρµακα, οι νέες ρυθµίσεις προβλέπουν προληπτικά µέτρα που πρέπει να λαµβάνονται, προκειµένου να µειώνεται ο κίνδυνος επιµόλυνσης από φυτοφάρµακα συµβατικών καλλιεργειών που γειτνιάζουν µε τις βιολογικές. Οι εθνικές αρχές θα είναι υπεύθυνες για την εφαρµογή τέτοιων µέτρων. Σε περιπτώσεις που υπάρχουν σχετικές καταγγελίες, οι εθνικές αρχές είναι υποχρεωµένες να το διερευνήσουν. Η Επιτροπή θα εκτιµήσει τα δεδοµένα γύρω από αυτό το θέµα µέσα στα επόµενα τέσσερα χρόνια από την έναρξη ισχύος του νέου κανονισµού, που θα επιτρέψει την εµπεριστατωµένη ανάλυση των εθνικών κανόνων και πρακτικών που αφορά τα κατώτατα όρια για µη εξουσιοδοτηµένες ουσίες και θα εκτιµήσει τι πρέπει να γίνει στη συνέχεια.
Όσον αφορά την υδροπονία, και κατά πόσο αυτή είναι συµβατή µε τις αρχές της βιολογικής καλλιέργειας, αναφέρεται ότι ναι µεν η βιολογική καλλιέργεια πρέπει να είναι άρρηκτα συνδεδεµένη µε το έδαφος και όχι µε τεχνητά υποστρώµατα, ωστόσο ο νέος κανονισµός θα επιτρέπει στα κράτη-µέλη, όπου αυτή η πρακτική είναι ήδη εγκεκριµένη ως βιολογική καλλιέργεια, να συνεχιστεί σε θερµοκήπια για περίοδο δέκα ετών. Η Επιτροπή θα παρουσιάσει σχετική αναφορά πέντε χρόνια µετά την έναρξη ισχύος του νέου κανονισµού που, εάν κριθεί αναγκαίο, θα συνοδεύεται και από πρόταση νοµοθετήµατος.
Μελίνα Ζιάγκου