Τι είναι τελικά η Διάσπαση Ελλειμματικής Προσοχής με ή χωρίς Υπερκινητικότητα; Ποια χαρακτηριστικά έχουν τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ ; Είναι απλά πολύ ζωηρά και ανυπάκουα;
Η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) – διεθνώς Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD) – είναι μια από τις συχνότερες νευροβιολογικές διαταραχές της παιδικής ηλικίας, η οποία συνεχίζεται, κατά ένα σημαντικό ποσοστό, και στην ενήλικη ζωή. Εμφανίζεται στο 5-7% του μαθητικού πληθυσμού με σχέση συνήθως 3:1 υπέρ των αγοριών. Παρόλο που πρόκειται για μια τόσο συχνή κατάσταση, η ΔΕΠΥ συνεχίζει να είναι ελάχιστα κατανοητή στην κοινότητα και να μην είναι αποδεκτή από όλες τις επιστημονικές και κοινωνικές ομάδες. Βέβαια, την τελευταία 5ετία έχουν ενταθεί οι προσπάθειες ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης της κοινωνίας, αναφορικά με τη διαταραχή, από διάφορες επιστημονικές ομάδες και φορείς. Αν και είναι, όμως, η ΔΕΠΥ μια από τις πιο μελετημένες και τεκμηριωμένες παιδοψυχιατρικές διαταραχές παγκοσμίως, έχει συγχρόνως προκαλέσει τις περισσότερες συζητήσεις και εξακολουθεί να υποδιαγιγνώσκεται σε πολλές χώρες μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα.
Τα παιδιά με ΔΕΠΥ εμφανίζονται στους ειδικούς συνήθως, μεταξύ 3 και 7 χρόνων. Η αναγνώριση του προβλήματος συμπίπτει, στις περισσότερες περιπτώσεις, με την ένταξη στο σχολείο, εξαιτίας των αυξημένων απαιτήσεων για συγκέντρωση της προσοχής, οργάνωση και συμμόρφωση στους κανόνες.
Η παρουσίαση ενός παιδιού με ΔΕΠ-Υ μπορεί να μας δώσει τις αλήθειες που θέλουμε για αυτή τη διαταραχή.
Ο Μιχάλης, ένα ζωηρό παιδί.
«Ο Μιχάλης, 9 ετών είναι ένα ζωηρό παιδί, το οποίο κινείται αδιάκοπα χωρίς να κουράζεται. Δυσκολεύεται ιδιαίτερα όταν είναι υποχρεωμένος να παραμείνει καθιστός για πολλή ώρα, όπως για παράδειγμα στη σχολική τάξη ή στο σπίτι την ώρα της μελέτης.
Είναι ένα παιδί εξαιρετικά ανυπόμονο και παρορμητικό. Αρνείται να περιμένει τη σειρά του στα παιχνίδια, διακόπτει συχνά τους άλλους όταν μιλούν και στην τάξη πετάγεται χωρίς να του δοθεί ο λόγος. Πολλές φορές ενεργεί απερίσκεπτα. Στο σπίτι βαριέται γρήγορα τα παιχνίδια του και παρατάει γρήγορα αυτό που έχει ξεκινήσει προκειμένου ν’ ασχοληθεί με κάτι άλλο, το οποίο θα βαρεθεί επίσης πολύ σύντομα.Ο Μιχάλης δίνει συχνά την εντύπωση ότι είναι απρόσεκτος και αφηρημένος.
Οι γονείς του παραξενεύονται βλέποντάς ότι ο Μιχάλης δυσκολεύεται τόσο πολύ να συγκεντρωθεί όταν μελετά για το σχολείο, καταφέρνει όμως, να συγκεντρώνεται πολύ εύκολα όταν ασχολείται με το ηλεκτρονικό παιχνίδι που του έκαναν δώρο τα Χριστούγεννα. Εκπλήσσονται επίσης, με τη δυνατότητα συγκέντρωσής του όταν του υπόσχονται κάποια αμοιβή για την ολοκλήρωση της δραστηριότητας. Όσον αφορά στη συμπεριφορά του ο Μιχάλης είναι πολλές φορές αγενής, απότομος και ανυπάκουος.
Οι συνεχείς παρατηρήσεις και τιμωρίες φαίνεται να μην έχουν καμία επίδραση πάνω του. Συχνά, λέει ψέματα και μερικές φορές γίνεται επιθετικός απέναντι στα άλλα παιδιά, τα οποία αποφεύγουν την παρέα του και δεν θέλουν να παίζουν μαζί του, γιατί κάνει ζαβολιές και εκνευρίζεται πολύ εύκολα όταν χάνει.»
(Ε. Κάκουρος, Κ. Μανδιλάκη, Ψυχοπαθολογία Παιδιών & Εφήβων, Αθήνα 2002).
Οι αλήθειες του Μιχάλη έρχονται να καταρρίψουν τους μύθους για τη ΔΕΠ-Υ που αφορούν τα εξής :
Τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ είναι απλά παιδιά ζωηρά και ατίθασα – Μύθος
Τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ χρειάζονται όρια και κανόνες- Αλήθεια
Τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ χρειάζονται αυστηρότητα και τιμωρίες – Μύθος
Τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ χρήζουν ανάγκης σταθερού προγράμματος – Αλήθεια
Χρειάζονται έπαινο και να αισθάνονται σημαντικοί στα πλαίσια που βρίσκονται- Αλήθεια
Θέλουν απομόνωση και αδιαφορία – Μύθος
Θέλουν συχνά διαλείμματα – Αλήθεια
Οι μύθοι χρειάζεται να διασαφηνίζονται και οι αλήθειες της Διάσπασης Ελλειμματικής Προσοχής με ή χωρίς υπερκινητικότητα πρέπει να αποτελούν τη βάση μίας αποτελεσματικής παρέμβαησς για κάθε παιδί με ΔΕΠ-Υ!
Της Μάρθας Ηλιοπούλου Ειδική Παιδαγωγός/ Φιλόλογος
MA Special Education /B.T.E.C Edexcel